Rada Języka Śląskiego

Rada Języka Śląskiego (skrót: RJŚ[1]; formalnie: Rada Języka Śląskiego przy Pro Loquela Silesiana Towarzystwie Kultywowania i Promowania Śląskiej Mowy[2]; śl. Rada Ślōnskigo Jynzyka[3]) – organ wchodzący w skład Pro Loquela Silesiana Towarzystwa Kultywowania i Promowania Śląskiej Mowy, zajmujący się wszelkimi sprawami dotyczącymi używania i rozwoju języka śląskiego[2]. Obecnie liczy 17 członków (grudzień 2024)[4].

Historia

Pomysłodawcą utworzenia Rady Języka Śląskiego (Rady Ślonskiej Godki) był w 2012 roku dr Henryk Jaroszewicz, językoznawca z Uniwersytetu Wrocławskiego. RJŚ miała powstać przy powołanej w tym roku Radzie Górnośląskiej, a planowane przedsięwzięcie wspierał od strony politycznej poseł Platformy Obywatelskiej Marek Plura[5]. Wówczas jednak nie udało się jej zawiązać.

Do pomysłu powrócono po 11 latach. Rada Języka Śląskiego powstała 30 listopada 2023 roku w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach (Scena Kameralna) z inicjatywy tłumacza Grzegorza Kulika i pisarza Szczepana Twardocha. W roboczym spotkaniu założycielskim uczestniczyli m.in.: Rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach prof. dr hab. Ryszard Koziołek, dr hab. Zbigniew Kadłubek prof. UŚ, dr hab. Jerzy Gorzelik prof. UŚ, dr hab. Henryk Jaroszewicz, dr Tomasz Słupik, senatorowie Halina Bieda (Koalicja Obywatelska) i Maciej Kopiec (Nowa Lewica), posłowie Monika Rosa (Koalicja Obywatelska), Maciej Konieczny (Lewica Razem) i Adam Gomoła (Trzecia Droga), dyrektor Teatru Śląskiego Robert Talarczyk, prezes Pro Loquela Silesiana Rafał Adamus i gościnnie dr Artur Jabłoński, aktywista kaszubski.[6][7] Rada została formalnie powołana dzień później, 1 grudnia 2023 roku przez Zarząd Główny Pro Loquela Silesiana Towarzystwa Kultywowania i Promowania Śląskiej Mowy. Tego dnia uchwalono również Regulamin Rady Języka Śląskiego i powołano (w rzeczywistości zatwierdzono) jej skład (17 osób)[2][8][a].

Pierwsze oficjalne posiedzenie Rady odbyło się 22 grudnia 2023 roku, na którym wybrano jej władze[9].

W 2024 roku do rady dokooptowano czworo kolejnych członków, po czym w ciągu roku z członkostwa zrezygnowały cztery osoby, w tym wiceprzewodniczący Rafał Szyma.

Zadania Rady Języka Śląskiego[3][2]

  1. Analiza i ocena stanu języka śląskiego oraz wypowiadanie się w sprawie polityki językowej prowadzonej przez Towarzystwo.
  2. Współdziałanie z organami administracji rządowej, w szczególności z ministrem właściwym do spraw nauki i szkolnictwa wyższego, ministrem właściwym do spraw edukacji, ministrem właściwym do spraw kultury i dziedzictwa narodowego, w sprawach oceny warunków rozwoju języka śląskiego i badań nad nim.
  3. Upowszechnianie wiedzy o języku śląskim, jego odmianach, normach i kryteriach oceny jego użycia.
  4. Organizowanie dyskusji i konferencji naukowych.
  5. Ocena i wypowiadanie się w sprawach poziomu i potrzeb wydawnictw z zakresu wiedzy o języku śląskim i kulturze języka.
  6. Rozstrzyganie wątpliwości językowych w zakresie używania języka śląskiego we wszelkich jego dziedzinach.
  7. Wyrażanie opinii o używaniu języka śląskiego w działalności publicznej i obrocie prawnym, a zwłaszcza w reklamie, prasie, radiu i telewizji, Internecie oraz w administracji publicznej.
  8. Opiniowanie nazw, ich form gramatycznych oraz ortograficznych, proponowanych dla nowych towarów lub usług.
  9. Otaczanie szczególną opieką kultury języka śląskiego w nauczaniu szkolnym, w tym także analiza i ocena programów nauczania i językowa ocena podręczników szkolnych.
  10. Przygotowywanie nie rzadziej niż co dwa lata oraz przedstawianie Zarządowi Głównemu opinii o stanie ochrony języka śląskiego.
  11. Ustalanie zasad pisowni języka śląskiego.
  12. Współpraca ze szkołami wyższymi i instytucjami naukowymi zainteresowanymi zachowaniem i rozwojem języka śląskiego.
  13. Inne sprawy zlecone przez Zarząd Główny lub podejmowane z inicjatywy Rady.

Członkowie Rady Języka Śląskiego

Członkowie-założyciele[b]

Rada Języka Śląskiego ukonstytuowała się 30 listopada 2023 roku na roboczym spotkaniu w Teatrze Śląskim w Katowicach, w składzie:[6][7]

  1. Rafał Adamus – prezes Pro Loquela Silesiana
  2. dr Artur Czesak – dialektolog, leksykograf, badacz języka śląskiego
  3. Izolda Czmok-Nowak – dziennikarka telewizyjna
  4. Pejter Długosz – prezes wydawnictwa Silesia Progress
  5. Wojciech Glensk – muzyk, radiowiec
  6. dr hab. Henryk Jaroszewicz – lingwista, polonista, serbokroatysta, badacz gramatyki współczesnych śląskich tekstów literackich (zrezygnował z członkostwa w 2024 roku)
  7. dr hab. Zbigniew Kadłubek, prof. UŚ – filolog klasyczny, komparatysta, śląski pisarz i tłumacz (zrezygnował z członkostwa w 2024 roku)
  8. Bogdan Kallus – autor "Słownika Gōrnoślōnskij Godki"
  9. Grzegorz Kulik – tłumacz literatury na język śląski
  10. prof. dr. hab. Aleksandra Kunce – literaturoznawczyni, kulturoznawczyni, badaczka lokalności śląskiej
  11. dr Marcin Maciołek – filolog polski, lingwista
  12. Marcin Melon – śląski pisarz
  13. Stanisław Neblik – śląski pisarz
  14. Mirosław Syniawa – śląski pisarz, tłumacz poezji na język śląski
  15. Rafał Szyma – śląski pisarz (zrezygnował z członkostwa w 2024 roku)
  16. prof. dr. hab. Jolanta Tambor – lingwistka, badaczka języka śląskiego i śląskiej świadomości etnicznej i językowej
  17. Szczepan Twardoch – śląski pisarz

Członkowie dokooptowani[c]

Zgodnie z §5 ust. 3 Regulaminu Rady Języka Śląskiego do jej składu dokooptowano następujące osoby[2]:

  1. Grzegorz Buchalik – tłumacz literatury na język śląski (w 2024 roku)[10]
  2. dr Karolina Pospiszil – literaturoznawczyni, badaczka literatury śląskiej (w 2024 roku, w tym samym roku zrezygnowała z członkostwa)[10]
  3. dr inż. Roman Ptak (w 2024 roku)[10]
  4. dr Gabriel Tobor – tłumacz Nowego Testamentu na język śląski (w 2024 roku)[10]

Byli członkowie

  1. dr hab. Henryk Jaroszewicz, prof. UWr (założyciel, członek w latach 2023–2024)[11][4]
  2. dr hab. Zbigniew Kadłubek, prof. UŚ – filolog klasyczny, komparatysta, śląski pisarz i tłumacz (założyciel, członek w latach 2023–2024)
  3. dr Karolina Pospiszil – literaturoznawczyni, badaczka literatury śląskiej (członkini w 2024 roku)[10]
  4. Rafał Szyma – śląski pisarz (założyciel, członek i wiceprzewodniczący w latach 2023-2024)

Władze Rady Języka Śląskiego

Kadencja 2023–2025

Władze wybrane na I posiedzeniu Rady Języka Śląskiego, 22 grudnia 2023 roku:[9][2]

  • Grzegorz Kulik – Przewodniczący[d]
  • prof. dr. hab. Jolanta Tambor – Zastępca Przewodniczącego[d]
  • Rafał Szyma – Zastępca Przewodniczącego[d] (zrezygnował w 2024)

Struktura organizacyjna Rady Języka Śląskiego

Na II zebraniu Rady, 6 lutego 2024 roku powołano cztery zespoły[12]:

  • zespół ds. edukacji, który zajmie się przygotowaniem programu nauczania języka śląskiego w szkole,
  • zespół ds. standaryzacji, który zajmie się rozstrzyganiem kwestii związanych z ustalaniem standardu języka śląskiego,
  • zespół ds. mediów, który weźmie na siebie reprezentację Rady na zewnątrz,
  • zespół ds. Śląska Opolskiego (nazwa robocza): zespół o charakterze administracyjnym, który zajmie się sprawami dziejącymi się w województwie opolskim, niekoniecznie widzianymi i rozumianymi we wschodniej części Górnego Śląska.

Przypisy

  1. ↑ Aleksander Lubina, Do Rady Języka Śląskiego, [w:] wachtyrz.eu [online], web.archive.org, 15 grudnia 2023 [dostęp 2024-04-16] [zarchiwizowane z adresu 2023-12-22] (pol.).
  2. ↑ a b c d e f Regulamin Rady Ślōnskigo Jynzyka [online], Rada Ślōnskigo Jynzyka [dostęp 2024-04-16] (pol.).
  3. ↑ a b Głowno [online], Rada Ślōnskigo Jynzyka [dostęp 2024-04-16] (pol.).
  4. ↑ a b Skłod Rady Ślōnskigo Jynzyka [online], Rada Ślōnskigo Jynzyka [dostęp 2024-12-01] (pol.).
  5. ↑ Aldona Minorczyk-Cichy, Rada Języka Śląskiego przy Radzie Górnośląskiej [online], mikołów naszemiasto, 25 czerwca 2012 [dostęp 2024-09-23] (pol.).
  6. ↑ a b Powstała Rada Ślōnskigo Jynzyka [online], Rada Ślōnskigo Jynzyka, 2 grudnia 2023 [dostęp 2024-04-16] (pol.).
  7. ↑ a b Powstaje Rada Języka Śląskiego. Jej członkowie chcą oficjalnego uznania Ślązaków za mniejszość etniczną - Wiadomości [online], web.archive.org, 1 grudnia 2023 [dostęp 2024-04-16] [zarchiwizowane z adresu 2023-12-01].
  8. ↑ Grudziyń dopiyro sie napoczōn, do Gŏdōw jeszcze trocha czasu, ale my wesołŏ nowina mōmy już terŏzki, [w:] Pro Loquela Silesiana, www.facebook.com, 1 grudnia 2023 [dostęp 2024-04-16] (śl.).
  9. ↑ a b Rada Ślōnskigo Jynzyka wybrała władze [online], Rada Ślōnskigo Jynzyka, 2 stycznia 2024 [dostęp 2024-04-16] (pol.).
  10. ↑ a b c d e Skłod Rady Ślōnskigo Jynzyka – Rada Ślōnskigo Jynzyka [online], web.archive.org, 18 maja 2024 [dostęp 2024-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2024-05-18].
  11. ↑ Skłod Rady Ślōnskigo Jynzyka – Rada Ślōnskigo Jynzyka [online], web.archive.org, 25 lipca 2024 [dostęp 2024-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2024-07-25].
  12. ↑ Posiedzenie Rady Ślōnskigo Jynzyka [online], Rada Ślōnskigo Jynzyka, 7 lutego 2024 [dostęp 2024-04-16] (pol.).

Uwagi

  1. ↑ Datę (1 grudnia 2023 roku) powołania Rady Języka Śląskiego, uchwalenia jej regulaminu i składu (17 osób) przez Zarząd Główny Pro Loquella Silesiana podano tylko na oficjalnej stronie tego stowarzyszenia na Facebooku, co zresztą potwierdza numer uchwały 1/12/2023 (pierwsza uchwała w grudniu 2023 roku). Rada formalnie powstała zatem dopiero dzień po roboczym spotkaniu 30 listopada 2023 roku (czyli ex post), które de facto było jej zebraniem założycielskim i organizacyjnym.
  2. ↑ Wykaz obejmuje wszystkie osoby, które w 2023 roku zostały założycielami Rady Języka Śląskiego. Członkowie-założyciele, którzy zrezygnowali lub zmarli, są powtórnie ujęci poniżej (jako byli członkowie).
  3. ↑ Wykaz obejmuje wszystkie osoby, które zostały dokooptowane jako członkowie Rady Języka Śląskiego. Członkowie, którzy zrezygnowali lub zmarli, są powtórnie ujęci poniżej (jako byli członkowie).
  4. ↑ a b c Nazwy funkcji podano zgodnie z brzmieniem §7 Regulaminu Rady Języka Śląskiego.

Linki zewnętrzne