Rachcin

wieś
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	lipnowski
Gmina	Bobrowniki
Liczba ludności (2015)	357
Strefa numeracyjna	54
Kod pocztowy	87-617[2]
Tablice rejestracyjne	CLI
SIMC	0858579
Położenie na mapie gminy Bobrowniki Rachcin
Położenie na mapie Polski Rachcin
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Rachcin
Położenie na mapie powiatu lipnowskiego Rachcin
52°44′08″N 19°02′10″E/52,735556 19,036111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Ten artykuł od 2019-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Rachcin – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie lipnowskim, w gminie Bobrowniki, 10 km na północny zachód od centrum Włocławka, 16 km od Lipna, 9 km od Bobrownik, 7 km od Fabianek.

Wieś (obręb ewidencyjny) Rachcin graniczy z obrębami ewidencyjnymi Stary Bógpomóż, Polichnowo, Brzustowa (w tym wieś Stara Rzeczna w sołectwie Brzustowa), Lisek, Łochocin, Cyprianka, Wilczeniec Fabiański, Stary Witoszyn, Winduga.

Sołectwo Rachcin obejmuje dwie wsie: Rachcin i Windugę. Przez Windugę sołectwo Rachcin graniczy z wsiami Nowy Witoszyn i Łęg oraz posiada dostęp do Wisły.

Wieś Rachcin obejmuje powierzchnię 15 km², z czego aż 11 km² stanowią lasy – w większości należące do Lasów Państwowych. Na gruntach między budynkiem punktu przedszkolnego i przystankiem autobusowym (przy fragmencie drogi Rachcin-Cyprianka zwanym „Olenderką”) znajdują się pokłady rudy darniowej^[5].

Wieś Rachcin – w swej najstarszej części – charakteryzuje się "starym kręgiem zabudowy", u którego "podnóża" posadowione są obiekty użyteczności publicznej – remiza i przedszkole^[6].

Według wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części wieś Rachcin składa się z następujących części (w nawiasie numery – identyfikatory miejscowości z krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju TERYT) i liczba mieszkańców (dane USC Bobrowniki z 30.06.2017 r.):

• Rachcin – wieś (0858579) – 162 mieszk.,
• Parcele Łochockie – część wsi Rachcin (0858591) – 65 mieszk.
• Rachcinek – część wsi Rachcin (0858600) – 72 mieszk.,
• Okrągła – część wsi Rachcin (0858585) – 47 mieszk.

Najstarsze ślady osadnictwa w Rachcinie, 3 fragmenty naczyń, znaleziono przy wschodniej części doliny zwanej miejscowo „parową”. Znajdował się tam punkt osadniczy – Kultura łużycka. Bliższa chronologia HaC – Okres halsztacki^[7].

Najstarsze pewne zapisy o wsi Rachcin pochodzą z pierwszej połowy XIII wieku. Rachcin był wtedy jedną z włości komesa Boguszy^[8]. Po 1230 r. Bogusza wraz z księciem Konradem I mazowieckim zaczęli tworzenie klasztoru cystersów w Szpetalu. Bogusza darował temu klasztorowi 11 swoich posiadłości, w tym Rachcin^[9].

Dokumentem poświadczającym nadanie komesa jest bulla papieża Innocentego IV z 22 czerwca 1244 r., która wymienia villa Raccino pośród posiadłości zniszczonego przez pogańskich Prusów opactwa cystersów w Szpetalu^[10]

Rachcin jest najstarszą osadą na terenie gminy Bobrowniki – starszą od gminnych Bobrownik, wzmiankowanych pod datą 1321. Według stanu z 1321 r. należąca do parafii szpetalskiej wieś podzielona była na dwie części: Radczyno/Rachczyno Jakubowe i Klasztorne^[11].

W 1492 r. Szymon z Rachcina ("de Rachczino") był dobrzyńskim sędzią grodzkim^[12].

W 1564 r. Rachcin miał 2,5 łana gruntu i należał do Macieja Nasięgniewskiego^[13].

W 2 poł. XIX w. do Rachcina zostali sprowadzeni uciekinierzy polityczni z Wielkopolski, którzy zbudowali zagrody na nowych siedliskach. Do nich należy zagroda, w której do dziś zachował się jedyny budynek zbudowany przez uciekinierów, tj. „Dom Uciekiniera”^[14].

Po powstaniu styczniowym (1863–1864) prowadzono w Rachcinie tajne nauczanie, o którym wspomina kronika szkolna z 1938 roku: kiedy do wioski docierała władza rosyjska hasło trafiało najpierw do tajnej szkółki (...). Dzieci rozbiegały się po krzakach i parowach kryjąc drewniane tabliczki do pisania. Nauczyciel zajmował się jakąś pracą^[15].

Podczas II wojny światowej ta położona na uboczu wieś nie była miejscem walk. Jednak w szeregach Wojska Polskiego we wrześniu 1939 r. walczyli również mieszkańcy Rachcina i tutejsi strażacy, spośród których trzech nie przeżyło II wojny światowej i okupacji^[16].

W 2015 r. druhowie OSP Rachcin otrzymali Nagrodę Marszałka Województwa kujawsko-pomorskiego na najlepsze inicjatywy społeczne realizowane przez organizacje pozarządowe za "Upamiętnienie Druhów OSP Rachcin Żołnierzy Polskich Wojny Obronnej 1939 r. "^[17].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa włocławskiego.

W miejscowości znajdują się następujące zabytki:

• Szkoła powszechna – murowany budynek z 1926 r. objęty ścisłą ochroną konserwatorską,
• Dom Uciekiniera – drewniany dom zbudowany w 1865 r. przez uciekiniera politycznego z Wielkopolski,
• Zespół dworski: dwór (ok. 1920 r., przebudowany w latach 70. XX w.) i park (pocz.XX w.) – pozostałość majątku Okrągła. Wpisany do Rejestru Zabytków pod numerem 325/A z 5.11.1993,
• Krzyż Druhów – Żołnierzy Polskich 1939 r.: krzyż z żelaza postawiony w miejscu wcześniejszych w formie sprzed 1939 r. z tablicą zawierającą napis: „DRUHOM OSP RACHCIN / ŻOŁNIERZOM WOJNY OBRONNEJ POLSKI 1939 R. / Kazimierz Ziemniewicz – Naczelnik – zm. 9.03.1941 r. w obozie Mauthausen / Czesław Misterski – Strażak – zm. 17.09.1939 r. broniąc Warszawy / Józef Mizak – Strażak – poległ walcząc z najeźdźcą / W 75. rocznicę aresztowania Kazimierza Ziemniewicza / kładą w sąsiedztwie placu po remizie, której budową kierował / Rachcin, 18 października 2014 r. / Druhowie, Organizacje, Mieszkańcy”^[18].

• Stowarzyszenie Rozwoju Sołectwa Rachcin (założona w 2007 r.) – pierwsza organizacja pozarządowa w powiecie lipnowskim, która 11 grudnia 2008 r. otrzymała nagrodę Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego w konkursie „Rodzynki z pozarządówki” na najlepsze inicjatywy realizowane przez organizacje pozarządowe^[19]. Największymi sukcesami małej szkółki były bardzo dobre wyniki egzaminów szóstoklasisty, zawsze w pierwszej dziesiątce wszystkich 31 szkół podstawowych w powiecie lipnowskim^[20]. Obecnie jedyną placówką oświaty i wychowania prowadzoną przez Stowarzyszenie jest Przedszkole. Rachcin to pierwsza wieś w powiecie lipnowskim, w której mieszkańcy powołali własne placówki oświatowe, tworząc stowarzyszenie^[21].

• Ochotnicza Straż Pożarna w Rachcinie – jest pierwszą jednostką ochrony przeciwpożarowej w powiecie lipnowskim, która samodzielnie pozyskiwała środki unijne na wyposażenie ogólnodostępnej świetlicy – dziś miejsca integracji społeczności lokalnej^[22]. Stała się powiatowym liderem OSP w pozyskiwaniu funduszy z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki i Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich^[23].
• Koło Kobiet Rachcin / KGW Rachcin – organizacja społeczna, która w 2021 r. zajęła I miejsce w półfinale ogólnopolskiego festiwalu smaku "Polska od kuchni" za potrawę "terrina z kaczki"^[24]. W 2017 r. wieniec Koła Kobiet z Rachcina zajął II miejsce w konkursie wieńców tradycyjnych dożynek powiatowych^[25]. Podczas Festiwalu smaku zorganizowanego w Lipnie latem 2018 r. przez Team Roberta Sowy znanego z ogólnopolskiego programu TVN 24. Koło Kobiet Rachcin zajęło III miejsce w kategorii „Danie główne” za „uda z gęsi faszerowane gruszką i brzoskwinią”^[26]. Jesienią 2018 r. Koło Kobiet Rachcin zdobyło pierwsze miejsce w konkursie kulinarnym – kategoria "danie główne" oraz trzecie w kategorii "napoje" w Festiwalu Smaku Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej w Łochocinie^[27]. W 2019 r. Koło Kobiet Rachcin zajęło II miejsce zdobywając "Srebrny Talerzyk Nowego Centrum Lipno" i czek o wartości 1000 zł za potrawę "Terrina z kaczki"^[28].

• Nowacki J., Opactwo św. Gotarda w Szpetalu pod Włocławkiem Zakonu Cysterskiego (ok. 1228 – 1285 – 1358), Gniezno 1934, s. 66, 91, 92, 98, 122, 129.
• Szacherska S. M., Opactwo cysterskie w Szpetalu a misja pruska, Polska Akademia Nauk. Instytut Historii, s. 56-117.
• Kraszewska E., Rachcin-Zabytkowa chałupa nr 9, Biuletyn Przewodnicki ZW PTTK Włocławek, nr 37: 1986, s. 15-16.
• Zabytki architektury i budownictwa w Polsce. Województwo włocławskie, 46, Warszawa 1993, s. 13.

• Rachcin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 350 .
• Strona Szkoły Podstawowej w Rachcinie. szkolarachcin.pl.tl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-29)].