Puja (roślina)

Puja
Ilustracja
Puja Raimondiego
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

bromeliowate

Rodzaj

puja

Nazwa systematyczna
Puya Molina
Saggio Chili 160, 351. 1782[3]
Typ nomenklatoryczny

P. chilensis Molina[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Kwiatostan Puya alpestris
Puya berteroniana
Puya clava-herculis

Puja (Puya) – rodzaj roślin z rodziny bromeliowatych (Bromeliaceae). Obejmuje ok. 219[4]–227[5] gatunków. Są to rośliny naziemne[6][7], w większości górskie[4] występujące w Andach, na Wyżynie Gujańskiej i w Kostaryce[8].

Rosną na zboczach gór[8]. Stanowią istotny element szaty roślinnej suchych zarośli krzewiasto-sukulentowatych występujących na zachodnich stokach Andów od ich podnóża po ok. 3000 m n.p.m. oraz wysokogórskiej formacji puna, na rzędnych ponad 4000 m n.p.m.[9] Niektórzy przedstawiciele rodzaju rosną na wysokogórskich pustyniach o dobowej różnicy temperatur sięgającej 38°C albo na mokradłach wysokogórskich zamarzających każdej nocy w roku. Są też takie gatunki, które rosną na nadoceanicznych pustyniach w Chile[6]. Są to rośliny monokarpiczne – obumierają po zakwitnieniu i wydaniu nasion. Przy czym – zwłaszcza w wyższych położeniach górskich – mija czasem wiele lat, zanim te rośliny zdołają zakwitnąć. Puja Raimondiego należy do rekordowo wolno rosnących roślin – w wysokich górach może rozwinąć kwiatostan dopiero po 150 latach powolnego wzrostu (choć rośliny uprawiane na poziomie morza zakwitają już po 28 latach)[4]. Kwiaty zapylane są przez ptaki[8].

Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne, najczęściej Puya alpestris i mieszańce tego gatunku z Puya chilensis, rzadziej Puya berteroniana[6][4], i inne[10]. W gruncie uprawiane mogą być na obszarach, gdzie zimą temperatury spadają maksymalnie do -5°C, a przy tym wymagają suchych warunków w okresie zimowym[10].

Z liści roślin z tego rodzaju pozyskuje się włókna, z których wytwarzane są trwałe sieci na ryby[4], a z mocnych kolców na brzegach liści – haczyki na ryby. Z pni wytwarza się namiastkę korka[11]. Żerujące w pniach gąsienice motyla Castnia elegans powodują wydzielanie przez różne gatunki gum zwanych chagual i maguey[11].

W wielu miejscach rośliny te są karczowane ze względu na to, że stanowią pułapkę dla owiec[4] (kolczaste liście je ranią[12]). Na czerwonej liście IUCN 14 gatunków zaliczonych jest do różnych kategorii zagrożonych wyginięciem[13].

Morfologia

Puya dyckioides
Puya lineata
Puya nana
Pokrój
Rośliny o pędzie skróconym, ale częściej wzniesionym i długim[8], czasem tak okazałym, że rośliny określane są mianem drzew[11]. Największa puja Raimondiego ma pień osiągający wysokość 4 m[11], z którego wyrasta kwiatostan osiągający niemal 11 m wysokości[6]. U niektórych gatunków pień się rozgałęzia w taki sposób, że roślina przypomina drzewa Jozuego[6].
Liście
Skórzaste[8], czasem mięsiste[7], nigdy nie zwężone u nasady, na brzegu piłkowane i kolczaste[8]. Zebrane są w różnej wielkości rozety w górnej części pnia[11], u pui Raimondiego osiągają one średnicę 3 m[6].
Kwiaty
Obupłciowe, zebrane w okazały, nierozgałęziony lub rozgałęziający się, prosto wzniesiony kwiatostan (u pui Raimondiego osiągający ponad 5 m wysokości[12] i zawierający ponad 20 tys. kwiatów[4] – według niektórych źródeł największy kwiatostan w świecie roślin[12] (zobacz jednak wachlarzowiec Corypha). Listki zewnętrznego okółka okwiatu wolne, zwijające się, te z okółka wewnętrznego gładkie lub z dwoma pionowymi zmarszczkami, wszystkie zwijają się spiralnie po kwitnieniu[8]. Okwiat niektórych gatunków ma bardzo oryginalną metalicznie niebieską lub zielonkawą barwę, mieniącą się w zależności od kąta padania światła[10]. Pręciki zwykle krótsze od okwiatu, o nitkach wolnych. Zalążnia górna lub częściowo wpół dolna. Szyjka słupka długa i cienka[8].
Owoce
Torebki podzielone na przegrody. Zawierają okazałe nasiona ze skrzydełkiem[8].

Systematyka

Puya prosanae
Puya sanctae-crucis
Puya venusta

Rodzaj z rodziny bromeliowatych Bromeliaceae wyodrębniany jest w monotypową podrodzinę Puyoideae Givnish, siostrzaną dla podrodziny Bromelioideae Burnett. Rozdzielenie się tych dwóch linii rozwojowych nastąpiło 10–10,7 miliona lat temu, a ostatni wspólny przodek współczesnych przedstawicieli rodzaju żył około 9,4 miliona lat temu[2].

Rodzaj dzielony jest na dwa podrodzaje (Puyopsis i Puya), a kryterium podziału stanowi obecność lub brak płonnych rozgałęzień kwiatostanu wykorzystywanych przez ptaki zapylające kwiaty jako grzędy do przysiadania[8].

Wykaz gatunków[5]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Poales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-11-27] (ang.).
  3. ↑ a b Puya. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-11-27].
  4. ↑ a b c d e f g David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 773, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  5. ↑ a b Puya. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2019-11-27].
  6. ↑ a b c d e f Fred Dortort: Guide to Succulent Plants of the World. Portland, Or.: Timber Press, 2017, s. 319-320. ISBN 978-0-88192-995-9.
  7. ↑ a b Puya Molina. [w:] World Flora Online [on-line]. [dostęp 2019-11-27].
  8. ↑ a b c d e f g h i j K.Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. IV. Flowering Plants. Monocotyledons. Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin, Heidelberg: Springer, 1998, s. 89. ISBN 978-3-642-08378-5.
  9. ↑ Zbigniew Podbielkowski: Fitogeografia części świata. Ameryka, Australia, Oceania, Antarktyda. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 138, 150. ISBN 83-01-07601-1.
  10. ↑ a b c Will Giles: Encyclopedia of Exotic Plants for Temperate Climates. Portland, Or.: Timber Press, 2007, s. 111-112. ISBN 978-0-88192-785-6.
  11. ↑ a b c d e Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 425. ISBN 83-7079-779-2.
  12. ↑ a b c Elżbieta i Wojciech Obarscy: Zachwycający świat roślin. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999, s. 104. ISBN 83-7180-221-8.
  13. ↑ Puya. [w:] The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2019-2 [on-line]. IUCN. [dostęp 2019-11-27].

Read other articles:

Mikhaēl IV Paphlagōn

Mikhaēl IV PaphlagōnKaisar dan Autokrat RomawiHistamenon dari masa pemerintahan Mikhaēl IV. Christos Pantokrator (bagian depan) dan menghadap Mikhaēl, mengenakan mahkota dan lóros, memegang labarum dan globus cruciger (di bagian belakang).Kaisar Kekaisaran BizantiumBerkuasa11 April 1034 – 10 Desember 1041Penobatan12 April 1034[1]PendahuluRōmanos III ArgyrosPenerusMikhaēl VInformasi pribadiKelahiranskt. 1010PaflagoníaKematian10 Desember 1041(30–31)Biara Anargyroi, Konstanti...

 

Noardeast-Fryslân

Noardeast-Fryslân Noardeast-Fryslân (bahasa Belanda: Noordoost-Friesland) adalah sebuah gemeente Belanda yang terletak di provinsi Friesland. Pada tahun 2019 daerah ini memiliki penduduk sebesar 45.181 jiwa. Noardeast-Fryslân didirikan pada tahun 2019. Munisipalitas ini didirikan dari tiga bekas munisipalitas Dongeradeel, Ferwerderadiel dan Kollumerland en Nieuwkruisland. Pranala luar (Belanda) Situs resmi Lihat pula Daftar munisipalitas Belanda lbsMunisipalitas di provinsi Friesland (Frys...

 

Ahmad Muqowam

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Januari 2016. Ahmad Muqowam adalah seorang anggota DPR RI periode 2004-2009 yang lahir di Salatiga pada 1 Desember 1960. Dia telah memiliki seorang istri bernama Titik Rachmawati dan dikaruniai tiga orang anak. Pendidikan terakhir dia adalah S1 Universitas Diponegor...

COVID-19 pandemic in Tanzania

Ongoing COVID-19 viral pandemic in Tanzania This article's lead section may be too short to adequately summarize the key points. Please consider expanding the lead to provide an accessible overview of all important aspects of the article. (August 2021) COVID-19 pandemic in TanzaniaDiseaseCOVID-19Virus strainSARS-CoV-2LocationTanzaniaFirst outbreakWuhan, Hubei, ChinaIndex caseArushaArrival date16 March 2020(4 years, 2 weeks and 6 days)Confirmed cases43,223[1]Recovered42,...

 

قالب:جامعات باريس

عنتجامعة باريس باريس 1 باريس 2 باريس 3 باريس 4 باريس 5 باريس 6 باريس 7 باريس 8 باريس 9 باريس 10 باريس 11 باريس 12 باريس 13

 

Denmark Hill railway station

National rail station in London, England Denmark Hill Denmark HillLocation of Denmark Hill in Greater LondonLocationDenmark HillLocal authorityLondon Borough of SouthwarkManaged byThameslinkStation codeDMKDfT categoryDNumber of platforms4AccessibleYes[1]Fare zone2National Rail annual entry and exit2018–19 6.955 million[2]– interchange  0.550 million[2]2019–20 6.817 million[2]– interchange  0.582 million[2]2020–21 2.343 million[2&...

Shōwa era

Period of Japanese history (1926–1989) This article is about the Japanese era name used during the reign of Emperor Shōwa from 1926 to 1989. For the Japanese era name used during the reign of Emperor Hanazono, see Shōwa (1312–1317). For the Japanese era name used during the reign of Emperors Junna and Ninmyō, see Jōwa (Heian period). For other uses, see Shōwa (disambiguation). Shōwa昭和December 25, 1926 – January 7, 1989Emperor Shōwa (1928)LocationJapanIncluding Major ...

 

Klubi Sportiv Veleçiku Koplik

Questa voce sull'argomento società calcistiche albanesi è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. KS VeleçikuCalcio Djemte e Malsisë Segni distintivi Uniformi di gara Casa Trasferta Colori sociali Granata, blu Dati societari Città Koplik Nazione  Albania Confederazione UEFA Federazione FSHF Campionato Kategoria e Parë Fondazione 1948 Presidente Shpetim Halaj Allenatore Beskin Duli Stadio Kompleksi Vellezërit Duli(2.000 posti) Palmarè...

 

2008 IIHF InLine Hockey World Championship Division I Qualification

International sports tournament This article is an orphan, as no other articles link to it. Please introduce links to this page from related articles; try the Find link tool for suggestions. (December 2020) The 2008 IIHF InLine Hockey World Championship Division I Qualification tournament was held in the summer of 2007. European qualifier 2007 IIHF InLine Hockey World ChampionshipDivision I European QualificationTournament detailsHost country BulgariaVenue(s)1 (in 1 host city)DatesJ...

Golden ratio base

Positional numeral system This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help improve this article by introducing more precise citations. (August 2018) (Learn how and when to remove this message) Part of a series onNumeral systems Place-value notation Hindu–Arabic numerals Western Arabic Eastern Arabic Bengali Devanagari Gujarati Gurmukhi Odia Sinhala Tamil Malayalam Telugu Kannada Dzon...

 

Edward Tudor-Pole

Edward Tudor-PoleTudor-Pole pada Rebellion Punk Festival, Blackpool, 10 Agustus 2008LahirEdward Tudor-Pole6 Desember 1955 (umur 68)London, InggrisNama lainEddie Tenpole Edward Tudor-Pole (lahir 6 Desember 1955), yang lebih dikenal dengan nama panggung Eddie Tenpole, adalah seorang musisi dan penyanyi asal Inggris. Ia terkenal sebagai pembawa acara kuis petualangan The Crystal Maze musim V-VI yang ditayangkan di Channel 4, Chatsworth TV (24 Desember 1993 sampai 10 Agustus 1995, 28 e...

 

Emery Welshman

Canadian-Guyanese footballer (born 1991) Emery Welshman Welshman in 2018Personal informationFull name Emery Welshman[1]Date of birth (1991-11-09) 9 November 1991 (age 32)Place of birth Mississauga, Ontario, CanadaHeight 1.83 m (6 ft 0 in)Position(s) ForwardTeam informationCurrent team Sigma FCYouth career2003–? Brampton East SC[2] Sigma FCCollege careerYears Team Apps (Gls)2009–2010 Siena Saints 35 (19)2011–2012 Oregon State Beavers 35 (13)Senior care...

To Lage

SUKU BARE'E TO LAGE (bare'e to lage)Wilayah Suku Bare'e To LageDaerah dengan populasi signifikan 85.000 orang (Kabupaten Poso) BahasaBahasa Bare'e dialek To Lage, dan Indonesia.AgamaIslam, dan LamoaKelompok etnik terkaitSuku Taa, Suku To Wana, Suku Bare'e. To Lage[1] (Bahasa Bare'e: Bare'e To Lage) adalah Suku Bangsa yang tinggal di wilayah pesisir timur yang wilayah tersebut bernama To Lage (ToLage), Lage juga adalah nama Landschap di zaman Hindia Belanda yang terletak di Kabupaten P...

 

Sicilian piastra

Currency of the Kingdom of Sicily 1805 Sicilian piastra coin The piastra was the distinct currency of the Kingdom of Sicily until 1815. History See also: History of coins in Italy In order to distinguish it from the piastra issued on the mainland Kingdom of Sicily (also known as the Kingdom of Naples), it is referred to as the Sicilian piastra as opposed to the Neapolitan piastra. These two piastra were equal, but were subdivided differently. The Sicilian piastra was subdivided into 12 tarì,...

 

Général

Pour les articles homonymes, voir Général (homonymie). Sur les autres projets Wikimedia : général, sur le Wiktionnaire Un général est un chef militaire de haut rang commandant une grande unité militaire interarmes (gendarmerie, infanterie, cavalerie, génie, marine, aviation) longtemps appelée armée. Dans le domaine militaire contemporain, un général est un officier de la gendarmerie, de l'Armée de terre ou de l'air dont le grade s'inscrit au sommet de la hiérarchie, laquel...

Street children in India

This article's lead section may be too short to adequately summarize the key points. Please consider expanding the lead to provide an accessible overview of all important aspects of the article. (June 2012) A street child in New Delhi. A street child is a child for whom the street (in the widest sense of the word, including unoccupied dwellings, wasteland, etc.) has become his or her habitual abode and/or source of livelihood; and who is inadequately protected, supervised, or directed by resp...

 

New River (Kanawha River tributary)

River in the Eastern United States New RiverThe New River within the New River Gorge as viewed from Hawks Nest State Park in West VirginiaMap of the Kanawha River watershed, with the New River (dark blue) and its watershed (light yellow) highlighted.LocationCountryUnited StatesStateNorth Carolina, Virginia, West VirginiaCountiesAshe NC, Alleghany NC, Watauga NC, Grayson VA, Carroll VA, Wythe VA, Pulaski VA, Montgomery VA, Giles VA, Mercer County, West Virginia, Summers County, West Virginia,...

 

ميريكل (تكساس)

ميريكل     الإحداثيات 32°28′06″N 100°00′48″W / 32.468333333333°N 100.01333333333°W / 32.468333333333; -100.01333333333   [1] تقسيم إداري  البلد الولايات المتحدة[2][3]  التقسيم الأعلى مقاطعة تايلور  خصائص جغرافية  المساحة 7.244257 كيلومتر مربع7.244259 كيلومتر مربع (1 أبريل 2010) ...

Aaron Gray

American basketball player (born 1984) For the Australian rugby league player, see Aaron Gray (rugby league). For the American actress, see Erin Gray. Aaron GrayGray (in red jersey) with the Chicago Bulls in February 2009Personal informationBorn (1984-12-07) December 7, 1984 (age 39)Tarzana, California, U. S.Listed height7 ft 0 in (2.13 m)Listed weight270 lb (122 kg)Career informationHigh schoolEmmaus (Emmaus, Pennsylvania)CollegePittsburgh (2003–2007)NBA draft...

 

Smooth hammerhead

Species of shark Smooth hammerhead Conservation status Vulnerable  (IUCN 3.1)[1] CITES Appendix II (CITES)[2] Scientific classification Domain: Eukaryota Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Class: Chondrichthyes Subclass: Elasmobranchii Subdivision: Selachimorpha Order: Carcharhiniformes Family: Sphyrnidae Genus: Sphyrna Species: S. zygaena Binomial name Sphyrna zygaena(Linnaeus, 1758) Range of the smooth hammerhead Synonyms Squalis pictus* Blainville, 1816 Squal...