PROFILPELAJAR.COM

Protozuch
	Protosuchus
	Brown, 1934
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
(bez rangi)	Crurotarsi
Nadrząd	krokodylomorfy
Podrząd	Protosuchia
Rodzina	Protosuchidae
Rodzaj	protozuch
Gatunki
	P. richardsoni (Brown, 1933) (typowy); P. haughtoni (Busby & Gow, 1984); P. micmac Sues, Shubin, Olsen & Amaral, 1996;
	P. richardsoni (Brown, 1933) (typowy); P. haughtoni (Busby & Gow, 1984); P. micmac Sues, Shubin, Olsen & Amaral, 1996;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Protozuch (Protosuchus) – rodzaj prymitywnego wczesnojurajskiego krokodylomorfa z grupy Protosuchia i rodziny Protosuchidae. Nazwa Protosuchus oznacza „pierwszy krokodyl” i odnosi się do faktu, że jest to jedno z najwcześniejszych zwierząt zaliczanych do Crocodylia sensu lato, odpowiadających Crocodyliformes.

Morfologia

Protozuch był niewielkim zwierzęciem – osiągał długość około 1 m. Miał średnich rozmiarów opancerzony tułów. Płytki kostne umieszczone były w kilku rzędach, zaś ogon był całkowicie opancerzony. Głowa protozucha była krótka i miała średniej wielkości okno nadoczodołowe. Oczodoły duże i umieszczone po bokach głowy. Nos spiczasty. Podniebienie znajdowało się stosunkowo blisko przodu szczęk. Zęby lekko stożkowate, osadzone – jak u wszystkich archozaurów – w zębodołach^[1]. Czaszki wszystkich trzech gatunków rodzaju Protosuchus były do siebie podobne^[2]^[3] Kość krucza wydłużona i porowata. Nadgarstek zredukowany do zaledwie dwóch długich kości. Kończyny były podobne do tych u współczesnych krokodyli, lecz dłuższe i ustawione w pozycji bardziej pionowej. Piąty palec stopy szczątkowy^[1].

Klasyfikacja

Dla nowo nazwanego rodzaju Protosuchus Barnum Brown utworzył nową rodzinę Protosuchidae^[4]. W 1945 Alfred Romer użył określenia Notochampsidae dla rodziny obejmującej rodzaje Protosuchus, Notochampsa, Erythrochampsa i Pedeticosaurus. Wybór nazwy Notochampsidae na określenie tej rodziny okazał się jednak niefortunny, odkąd pokrewieństwo Notochampsa zaczęło być kwestionowane (sugerowano, że może należeć do grupy Pseudosuchia). Notochampsa prawdopodobnie jednak była przedstawicielem Protosuchia i niewątpliwie był nim również protozuch, więc preferowaną nazwą dla rodziny wczesnojurajskich krokodyli – obejmującej rodzaje Protosuchus, Erythrochampsa i Notochampsa – jest Protosuchidae^[5]. W niektórych klasyfikacjach do Protosuchidae włączane są również Dianosuchus, Stegomosuchus, Tagarosuchus i Hemiprotosuchus^[6].

Historia odkryć

Pierwsze skamieniałości protozucha zostały odkryte przez Browna w 1931 roku w odległości około 18 km na północny wschód od miasta Cameron w Arizonie^[1]^[5]. Pochodziły one z pogranicza warstw triasowych i jurajskich formacji Moenave – Brown skłaniał się ku hipotezie, że są one z triasu^[1], jednak późniejsze badania wykazały, że pochodzą z wczesnej jury, najprawdopodobniej z hettangu^[7]. Na podstawie niemal kompletnego szkieletu Brown opisał w 1933 roku odkryte przez siebie zwierzę pod nazwą Archaeosuchus richardsoni^[1]. Nazwa rodzajowa oznaczała „pradawny krokodyl”, zaś epitet gatunkowy honorował Huberta Richardsona, przyjaciela Browna, który pomógł mu w organizacji wykopalisk w Cameron^[5]. Brown nie zauważył jednak, że nazwa Archaeosuchus nadana została już rodzajowi teriodonta opisanego w 1905 roku przez Roberta Brooma, dlatego też rok później przemianował Archaeosuchus richardsoni na Protosuchus richardsoni^[4]. Później opisano również dwa inne gatunki – P. haughtoni z osadów w Republice Południowej Afryki^[8] oraz P. micmac z Nowej Szkocji^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Barnum Brown. An ancestral crocodile. „American Museum Novitates”. 638, s. 1–4, 1933. (ang.).
↑ C.E.C.E. Gow C.E.C.E., The skull of Protosuchus haughtoni, an Early Jurassic crocodyliform from Southern Africa, „Journal of Vertebrate Paleontology”, 20 (1), 2000, s. 49–56, DOI: 10.1671/0272-4634(2000)020[0049:TSOPHA]2.0.CO;2, JSTOR: 4524063 (ang.).
↑ ^a ^b Hans-Dieter Sues, Neil H. Shubin, Paul E. Olsen, William W. Amaral. On the Cranial Structure of a New Protosuchid (Archosauria: Crocodyliformes) from the McCoy Brook Formation (Lower Jurassic) of Nova Scotia, Canada. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 16 (1), s. 34–41, 1996. (ang.).
↑ ^a ^b Barnum Brown. A change of names. „Science”. 79 (2039), s. 80, 1934. DOI: 10.1126/science.79.2039.80. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Edwin Harris Colbert, Charles Craig Mook. The ancestral crocodilian Protosuchus. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 97, s. 147–182, 1951. (ang.).
↑ Mikko Haaramo: †Protosuchia. Mikko's Phylogeny Archive. [dostęp 2008-10-30]. (ang.).
↑ Lawrence H. Tanner, Spencer G. Lucas. The Moenave Formation: Sedimentologic and stratigraphic context of the Triassic–Jurassic boundary in the Four Corners area, southwestern U.S.A.. „Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology”. 244 (1–4), s. 111–125, 2007. DOI: 10.1016/j.palaeo.2005.06.039. (ang.).
↑ A. B. Busbey III, C. E. Gow. A new protosuchian crocodile from the Upper Elliot Formation of South Africa. „Palaeontologia Africana”. 25, s. 127–149, 1984. (ang.).