PROFILPELAJAR.COM

Proporczyk – barwna oznaka rozpoznawcza noszona na kołnierzach mundurów Wojska Polskiego.

Proporczyki w Wojsku Polskim II RP

Na przełomie 1917 i 1918 roku żołnierze 1 pułku ułanów^[a] I Korpusu Polskiego w Rosji ozdobili kołnierze swych mundurów miniaturowymi proporcami amarantowo-białymi. Zwyczaj ten przyjął się w pozostałych jednostkach jazdy I Korpusu i dotrwał do końca istnienia polskiej kawalerii^[1].

W odradzającym się Wojsku Polskim, instrukcja „Przepis ubioru polowego Wojska Polskiego r. 1919” nie przewidywała początkowo noszenia proporczyków. W 1920 roku przywrócono barwne proporczyki w miejsce patki na kołnierzach żołnierzy szwadronu przybocznego, pułkach ułanów, strzelców konnych ułanów tatarskich i konnej artylerii^[2]. Proporczyki były naszywane na kołnierzu munduru, w odległości 5 mm od wężyka. Na płaszczu przyszywano proporczyk na środku kołnierza w odległości 2 cm od krótszego brzegu^[2].

Osobny artykuł: Barwy jednostek kawalerii Wojska Polskiego.

Proporczyki w PSZ

W Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie utrzymano tradycję noszenia proporczyków przy mundurach. Czynili to przede wszystkim żołnierze broni pancernej. Stosowano zarówno proporczyki trójkątne, jak i typu kawaleryjskiego. W piechocie stosowano „bagnety”.

Proporczyki pancerne w kształcie trójkąta równoramiennego miały długość 45 mm, szerokość u podstawy 20 mm^[3]. Proporczyki kawaleryjskie o rozdwojonych i ostro ściętych końcach miały długość krawędzi – 50 mm, długość wzdłuż linii środkowej 20 mm, szerokość 20 mm^[3]. Szerokości paska, wzdłuż środka proporczyków (żyłki), rozkaz nie określał. Zazwyczaj wynosiła ona ok. 2 mm.

Po przetransportowaniu 2 Korpusu do Włoch przyjęto tam proporczyki kawaleryjskie, wykonane z metalu lub z kolorowego plastyku. Zmieniono również ich rozmiary, a krótką krawędź i ostre końce proporczyków odchylono od pionu pod kątem 25°. Zmodyfikowane proporczyki miały zazwyczaj następujące rozmiary: długość górnej i dolnej krawędzi 55–56 mm, długość wzdłuż linii środkowej 27–28 mm, szerokość paska wzdłuż środka 2 mm^[3].

Osobny artykuł: Barwy jednostek Polskich Sił Zbrojnych.

Proporczyki w ludowym Wojsku Polskim

Proporczyk wz 1943

Barwy proporczyków określały charakter służby. Noszone były na kołnierzu kurtki i na kołnierzu płaszcza sukiennego. Stanowiły one barwne trójkąty równoramienne długości 6 cm i szerokości 3 cm. Wykonywane były z płótna, sukna, aksamitu i rypsu^[4].

Zobacz więcej w artykule Barwy broni i służb ludowego Wojska Polskiego, w sekcji Barwy proporczyków w latach 1943–1944.

Proporczyk wz 1945

Powołanie do życia nowych jednostek spowodowało konieczność zmiany proporczyków. Zmieniono ich kształt i częściowo barwę. Stanowiły go dwa równoległe trójkąty materiału zszyte razem bokami długości 7 cm. Wymiary trójkątów: dolny – 2×7×8 cm, górny – 2×7×6,5 cm^[4].

Funkcję proporczyków na kołnierzach płaszczy sukiennych wypełniały dwa paski materiału szerokości 0,5 cm zszyte razem i przyszyte do kołnierza w odległości 7 cm od dolnych rogów kołnierza. Kolory pasków były identyczne z kolorami proporczyków^[4].

Zobacz więcej w artykule Barwy broni i służb ludowego Wojska Polskiego, w sekcji Barwy proporczyków w latach 1945–1949.

Zobacz też

proporczyk (lanca)

Uwagi

↑ Późniejszy 1 Pułk Ułanów Krechowieckich.

Przypisy

↑ Krogulec 1990 ↓, s. 3–5.
↑ ^a ^b Dziennik Rozkazów nr 27 z 1920 roku.
↑ ^a ^b ^c Żebrowski 1971 ↓, s. 170.
↑ ^a ^b ^c Sawicki 2004 ↓, s. 60.

Bibliografia

Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie 1939–1945. Barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984. ISBN 83-223-2055-8.
Grzegorz Krogulec: 1 Pułk Ułanów Krechowieckich im. płk. Bolesława Mościckiego. Warszawa: Mikromax, 1990. ISBN 83-00-03218-5.
Zdzisław Sawicki: Odznaki Wojska Polskiego 1943–2003. Katalog zbioru falerystycznego 3. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2004. ISBN 83-1109-816-6.
Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918–1947. Londyn: Zarząd Zrzeszenia Kół Oddz. Broni Pancernej, 1971.