Projektowanie wsteczne – jest to metoda projektowania struktury kursu edukacyjnego, polegająca na określeniu efektów uczenia się przed doborem materiałów, sposobów weryfikacji efektów oraz metod przekazu treści, które będą nauczane^[1][2]. Zaletami tej metody są świadomość celu ucznia i nauczyciela, a także rozwój umiejętności zarządzania czasem – własnym i pracy uczenia. Projektowanie wsteczne służy szczegółowemu zaplanowaniu kształtu kursu, poprzez jakość i liczbę materiałów, dobór aktywności i jego zawartości czy sposobu powiązania pomiędzy poszczególnymi elementami^[3].

Do najważniejszych etapów planowania procesu dydaktycznego metodą projektowania wstecznego należą:

• określenie efektów uczenia się,
• dobór sposobów weryfikacji efektów,
• zaplanowanie aktywności,
• dobór nauczanych treści,
• wybór oprogramowania (narzędzi)^[4].

Efekty uczenia się są podstawą planowanego kursu. Określają wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne, jakie osoba nabywa po ukończeniu danej jednostki dydaktycznej (mogą to być pojedyncze zajęcia, ich zestaw lub cały kurs). Cele powinny być zaplanowane zgodnie z koncepcją S.M.A.R.T.:

• konkretne – precyzyjnie, rzeczowo i jednoznacznie określone, tak, aby każdy (zarówno nauczyciel, jak i uczniowie) rozumiał je w taki sam sposób,
• mierzalne – możliwe do zweryfikowania,
• osiągalne – możliwe do osiągnięcia przez każdego uczącego się (zarówno przeciętnego, jak i uzdolnionego), nie powinny być ani trudne, ani zbyt łatwe, ponieważ zniechęcą kursanta do uczenia się,
• powiązane – spójnie powiązane, uzupełniające się w ramach jednostki edukacyjnej bądź ich zestawu oraz zaprezentowane w sposób uporządkowany (od ogółu do szczegółu lub zgodnie z określonym ciągiem logicznym),
• określone w czasie – możliwe do osiągnięcia w wyznaczonym czasie^[5]

Udowodnienie osiągnięcia celu wyraża się za pomocą efektów bazujących na czasownikach aktywnych. Należą do nich czasowniki tj.: nazywać, wyjaśniać, zastosować, scharakteryzować, ocenić, stworzyć. Do czasowników nieaktywnych zalicza się: umieć, potrafić, wiedzieć, znać, rozumieć^[6], które określają docelową wiedzę i umiejętności. Należy jednak pamiętać, że im mniej celów (dydaktycznych), tym zajęcia będą przystępniejsze dla odbiorców, ich realizacja łatwiejsza, a proces przekazywania wiedzy skuteczniejszy^[7].

System weryfikacji efektów uczenia się polega na ustaleniu, czy kursant osiągnął zamierzone rezultaty uczenia się, czy przyswoił wiedzę i opanował umiejętności wynikające z opisu efektów w danej jednostce dydaktycznej. Metody weryfikacji zorientowane są na kursancie i umożliwiają mu uzyskanie informacji zwrotnej o stopniu osiągnięcia efektów uczenia się, motywując go do aktywnego udziału w procesie uczenia się. Pozwalają one także na sprawdzenie i ocenę wszystkich efektów^[8].

Podstawą skutecznej weryfikacji są dopasowanie do konkretnych efektów, weryfikacja określonej umiejętności, jednoznaczne określenie oczekiwań, wyważony poziom trudności oraz wskazanie umiejętności i określenie braków kursanta^[4].

Planowanie aktywności jest niezbędnym procesem wkraczającym w praktyczne przygotowanie zajęć, bowiem przyczynia się do osiągnięcia określonego efektu uczenia się. Aktywności muszą być dobrane do efektu uczenia się, ale i adekwatne do Taksonomii Blooma^[9].

Aktywność to działanie i inicjatywa, natomiast aktywizacja to pobudzanie i zachęcanie do rozwijania umiejętności, wyrażonych w efektach uczenia się. Metody aktywizujące są bodźcem dla twórczego myślenia. Dlatego też tak istotne jest ich stosowanie, ponieważ dzięki nim kursant nie otrzyma gotowych schematów postępowania, a samodzielnie przejdzie przez proces nabywania wiedzy^[10].

Przed przystąpieniem do doboru treści należy określić cele (dydaktyczne). Treści muszą być zgodne przede wszystkim z efektami uczenia, z poprzednimi etapami procesu, ale i samą grupą docelową kursu oraz jej różnorodnymi potrzebami^[1].

Pomogą one dopasować wymagania i zobrazować to, jaką wiedzę i umiejętności powinien mieć uczeń po zakończeniu kursu^[9].

Do stworzenia efektywnego kursu niezbędny jest wybór odpowiedniego oprogramowania, np. systemu e-learningowego, aplikacji mobilnej lub internetowej czy środowiska do wymiany informacji pomiędzy nauczycielem a uczniami. Podobnie jak treści programowe, oprogramowanie powinno być dopasowane do założonych efektów uczenia się i planowanych aktywności. Autor kursu powinien mieć na względzie potrzeby i umiejętności techniczne kursantów^[11].