Poryte

wieś
Kościół w Porytem
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	kolneński
Gmina	Stawiski
Liczba ludności (2011)	438[2][3]
Strefa numeracyjna	86
Kod pocztowy	18-520[4]
Tablice rejestracyjne	BKL
SIMC	0990907[5]
Położenie na mapie gminy Stawiski Poryte
Położenie na mapie Polski Poryte
Położenie na mapie województwa podlaskiego Poryte
Położenie na mapie powiatu kolneńskiego Poryte
53°21′42″N 22°04′31″E/53,361667 22,075278[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Poryte – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie kolneńskim, w gminie Stawiski^[5][6]. Leży przy drodze wojewódzkiej nr 648.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

W wieku XIX majętność Poryte występuje jako: Poryte alias Poryte Izdebne^[7], wieś kościelna i folwark w powiecie kolneńskim, gminie Stawiski, parafii Poryte, położone od Kolna 14 wiorst.

W 1827 r. 23 domów 139 mieszkańców

W roku 1872 wieś posiadała kościół par. murowany, szkołę początkową ogólną, gorzelnię (1872), na terenie pokłady kamienia wapiennego i torfu.

Folwark Poryte posiadał rozległość mórg 2630 w tym : grunty orne i ogrody mórg 581, łąk mórg 215, pastisk mórg 12, lasu mórg 1711, wody mórg 12, nieużytki i place mórg 55.^[8]

W osadach folwarcznych mórg 44; budynków murowanych 8, z drzewa 11. Gospodarstwo 4-polowe, las urządzony. Folwark Poryte obejmował swą powierzchnią grunty wsi :.^[7]

• Poryte osad 43, z gruntami mórg 500.
• Zaborowo osad 12, z gruntem mórg 129.
• Grabowo Małe osad 2, z gruntem mórg 35,
• Hipolitowo osad 13, z gruntem mórg 164;
• Ignacewo osad 6, z gruntem mórg 124.

Kościół w 1386 r. funduje Paszko / Paweł z Radzanowa /h. Prawdzic - chorąży warszawski, później płocki, starosta belski. Pielgrzym do grobu św. Jakuba z Compostelli w Hiszpanii. Służący na dworze księcia Janusza, a później Siemowita IV. Zmarł w 1409 r.; w 1386 roku biskup Ścibor eryguje parafię. kolejny dziedzic Adam Niszycki w roku 1639 wznowił erekcję^[7]. Opisany w roku 1872 kościół pochodził z 1834 r. Poryte było wówczas parafią dekanatu kolneńskigo liczyło 3520 dusz.

W miejscowości znajduje się obecnie siedziba parafii św. Wojciecha. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Kolno.

Na miejscowym cmentarzu parafialnym została pochowana Simona Kossak.

W miejscowości na prywatnym polu znajduje się pomnik przyrody - głaz narzutowy, o obwodzie ok. 11,25m, wysokości - 1,5m, długości - 4,5m, szerokości - 3m^[9].

Postępujący w okresie drugiej połowy XIX do 1939 roku proces parcelacji i zmian własnościowych, a ostatecznie parcelacji folwarku w 1945 roku utrwala podział administracyjny, w wyniku którego w powiecie kolneńskim w gminie Stawiski wyodrębnia się miejscowości.

• wieś Poryte,
• wsie Poryte Włościańskie i Poryte Szlacheckie będące częściami miejscowości,
• kolonia Poryte Małe.

• Kościół parafialny pw. św. Wojciecha, 1 połowa XIX w. oraz dzwonnica, nr rej.: 53 z 28 kwietnia 1980^[10].

• Poryte-Jabłoń

• Poryte (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 832 .
• Strona parafii w Porytem (wersja archiwalna)