Portret trumienny Franciszka Maja – portret trumienny przedstawiający Franciszka Maja, jednego z członków Majów herbu Starykoń, polskiej rodziny szlacheckiej.
Uzupełnieniem portretu trumiennego jest również wykonany olejno na blasze herb genealogiczny, w którego skład wchodzi Starykoń, Poraj, Wąż i Kolumna.
W kościele klasztornym OO. Dominikanów w Gidlach (powiat radomszczański), których powstanie i historia związane jest z nazwiskami kilku właścicieli tej miejscowości, a zarazem dobrodziejów zakonu, zachowało się wśród szeregu cennych zabytków, siedem portretów trumiennych i dwie tarcze herbowe[1].
Jednym z zachowanych dzieł jest portret trumienny oznaczony literami F.M.Z.S, przedstawiający członka rodziny Majów herbu Starykoń – dziedziców Silnicy[2]. Obraz został wykonany pomiędzy 1670 a 1680 rokiem przez nieznanego z imienia i nazwiska artystę, działającego w dawnej ziemi sieradzkiej (okolice Gidel)[3]. Pochodzi z krypty kościoła dominikańskiego. Przed wojną zespół konterfektów znajdował się na chórze muzycznym[3].
Obraz został wykonany farbami olejnymi na blasze cynowej o wymiarach 42,7 x 47,4 cm i formie sześcioboku[2][4]. Ślady po gwoździach świadczą, że kiedyś – zgodnie ze zwyczajem – przytwierdzony był do trumny[4]. Portret posiada również, metaliczne tło blachy, a wokół krawędzi poprowadzona jest prosta, malowana obwódka[3].
Aleksander Jaśkiewicz, opierając się na herbarzu Seweryna Uruskiego, polskiego genealoga i heraldyka, ocenia, że spośród kilku przedstawicieli Majów herbu Starykoń w XVII wieku (czyli wtedy, kiedy namalowany został obraz) żyło dwóch przedstawicieli tej rodziny, których imiona zaczynają się na literę F – Feliks i Franciszek. Dając w ten sposób do zrozumienia czytelnikowi, że litera F, będąca częścią składową znajdujących się na obrazie liter F.M.Z.S., jest też literą początkową imienia jednego z Majów[2].
Joanna Dziubkowa uważa, że z wymienionych przez Jaśkiewicza „F. Majów” mógłby być brany pod uwagę jedynie Franciszek, dziedzic Silnicy i syn Mikołaja Maja, przy założeniu, że zmarł na przełomie trzeciej i czwartej ćwierci XVII wieku[1][3]. W związku z czym, kryptonim F.M.Z.S. można rozszyfrować jako Franciszek Maj z Silnicy[3].
Obraz z herbem genealogicznym Franciszka Maja
Oprócz samego portretu, została jeszcze oddzielnie namalowana tarcza z herbem genealogicznym, będąca niejako uzupełnieniem portretu Franciszka Maja. Czteropolowy herb został namalowany olejno na blasze o wymiarach 31,9 x 35 cm. Składa się z herbu Starykoń (herb rodziny Majów), Poraj (herb rodziny Gidzielskich), a także herbów Wąż i Kolumna[1]. Po jego bokach zaś występują litery F.M.D.S., które można zinterpretować jako Franciszek Maj de Silnica[1][3]
Aleksander Jaśkiewicz zauważa, że poza bardzo zbliżonym kształtem blach, występowanie na nich trzech identycznych liter, ich analogiczny sposób opracowania, a wreszcie ten sam odcień czerwieni, jakim w obydwu przykładach posłużył się malarz[1].
