Pamięci 22 tysięcy polskich męczenników zamordowanych w 1940 r. w Katyniu oraz ofiar polskiej katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem w 2010 r.[1]
Pomnik, którego twórcą jest Ernő Cs. Kissa, węgierski rzeźbiarz ludowy z Tata, postawiono przy placu Aradskich Męczenników (węg. Aradi Vértanúk – 13 węgierskich generałów straconych w 1849 roku w Aradzie po klęsce powstania węgierskiego 1848–1849) w pobliżu ustawionych wcześniej 13 słupów pamiątkowych ku czci Aradskich Męczenników[3]. Jak podkreślił dr Miklós Petrássy, przedstawiciel miejscowego Stowarzyszenia Ochronnego[3] i Rady Miasta[4]:
Wyrazem szacunku dla bratniego narodu polskiego jest to, że polski pomnik postawiliśmy obok pomnika najbardziej szanowanych męczenników naszej historii[1].
Uroczystości
Uroczystość odsłonięcia pomnika odbyła się 1 sierpnia 2010 przy placu Aradskich Męczenników w 66. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego; zgromadzili się na niej mieszkańcy miasta, miejscowa Polonia, przedstawiciel ambasady węgierskiej w Polsce, radca Imre Molnár[3], oraz przedstawiciele Rady Miasta Tatabánya[4]. Obecny był pododdział węgierskiego wojska z Wojewódzkiego Garnizonu Wojska Węgierskiego oraz poczet sztandarowy historycznego polonijnego Legionu im. gen. Józefa Wysockiego w dawnych mundurach wojskowych[3]. Na uroczystości nie było natomiast przedstawiciela polskiej ambasady[2][1]. Uroczystość odsłonięcia pomnika rozpoczęła się dokładnie w Godzinę „W” od odśpiewania hymnu Polski i hymnu Węgier[4]. Miały miejsce przemówienia i część artystyczna[5]. Poświęcenia obelisku dokonał tytularny kanonik miasta Tatabánya, ks. László Nagy[3].
7 września 2010 przed pomnikiem w Tatabánya delegacja polskich parlamentarzystów złożyła wieniec w podzięce narodowi węgierskiemu; w uroczystości wzięła udział przedstawicielka parlamentu węgierskiego, poseł Ilona Ékesi, oraz przedstawiciele ambasady polskiej na Węgrzech, Polonii węgierskiej i władz miasta Tatabánya[6][7].
