Polski Związek Szachowy (PZSzach) – organizacja sportowa, zajmująca się szachami w Polsce.

PZSzach powstał w dniu 11 kwietnia 1926 w Warszawie w wyniku ogólnopolskiego zjazdu delegatów klubów, towarzystw szachowych oraz kilku zorganizowanych wcześniej okręgowych związków szachowych. Pierwszym prezesem PZSzach został Józef Żabiński. W statucie określono podstawowe zadania organizacji, m.in.: rozwój i popularyzacja szachów, kierowanie życiem szachowym w Polsce, reprezentowanie interesów polskich szachistów poza granicami kraju, koordynacja działalności klubów i wojewódzkich związków szachowych, organizowanie indywidualnych i drużynowych turniejów o mistrzostwo Polski w różnych grupach wiekowych i inne. W roku 1927 Polski Związek Szachowy został przyjęty w poczet członków Międzynarodowej Federacji Szachowej (FIDE).

Po zakończeniu II wojny światowej PZSzach został reaktywowany w dniu 30 kwietnia 1946 i w tej formie, poza latami 1950–1957 (przemianowany został wówczas na Sekcję Szachów Komitetu Kultury Fizycznej), istnieje do dnia dzisiejszego.

Polski Związek Szachowy współpracuje z Międzynarodową Federacją Szachową (FIDE), Europejską Unią Szachowa (ECU), Międzynarodową Federacją Szachowej Gry Korespondencyjnej (ICCF), Stałą Komisją Kompozycji Szachowej (PCCC) oraz federacjami szachowymi innych krajów^[1].

Najwyższą władzą PZSzach jest Walne Zgromadzenie Delegatów, a bieżącą działalnością kieruje Zarząd, składający się z 9–11 członków, który wybierany jest na czteroletnie kadencje.

W 2012 PZSzach otrzymał status organizacji pożytku publicznego o numerze KRS 0000143874^[2]. W 2013 PZSzach przejął program ChessArbiter^[3].

Z inicjatywy polskich działaczy dokonano wiele udoskonaleń w przepisach Międzynarodowej Federacji Szachowej m.in. wprowadzono przepisy gry błyskawicznej, uporządkowano przepisy rankingowe i nadawanie tytułów międzynarodowych.

Dzięki inicjatywie Dawida Przepiórki w 1930 na Kongresie FIDE w Hamburgu zlikwidowano przepis pozwalający w rozgrywkach drużynowych na zmianę kolejności zawodników. Uniemożliwiło to zawodnikom wędrowanie po szachownicach (w górę, w dół) i poszukiwanie odpowiedniego przeciwnika i koloru bierek.

W Polsce odbyły się dwa Kongresy FIDE: w 1935 w Warszawie oraz w 2011 w Krakowie^[4].

System, który umożliwia centralne zarządzanie danymi członków i klubów szachowych. Centralny Rejestr umożliwia wgląd i bieżącą aktualizację ewidencji klubowej członków, aktualizację rankingów, kategorii, klas sędziowskich i trenerskich na wszystkich szczeblach. Projekt oraz całość zadania Centralnego Rejestru PZSzach wykonał Adam Curyło.

Według danych z Centralnego Rejestru z lutego 2024 PZSzach ma ponad 124 tysiące zarejestrowanych członków i 475 klubów szachowych.

stan na rok 2015^[5]

• Andrzej Filipowicz, Dzieje Polskiego Związku Szachowego, Wydawnictwo O-K, Warszawa 2007
• Tomasz Lissowski, Z kart historii PZSzach
• Andrzej Filipowicz, Polski Związek Szachowy: zarys historii szachów w Polsce

• Strona internetowa
• Centralny Rejestr Członków Polskiego Związku Szachowego