Pojezierze Gnieźnieńskie (315.54 ) – region geograficzny o krajobrazie pojeziernym położony w środkowo-zachodniej Polsce , w okolicy Gniezna , w centralnej części Pojezierza Wielkopolskiego . Przeważają tutaj tereny użytkowane rolniczo. Spośród wielu jezior polodowcowych największym jest Lednica (3,3 km²). Wyznaczony jako mezoregion z indeksem 315.54 w regionalizacji fizycznogeograficznej Polski . Pojezierze Gnieźnieńskie jako region odznacza się nie tylko walorami przyrodniczymi, lecz także kulturowymi związanymi z początkami polskiej państwowości [1] .
Położenie geograficzne i administracyjne
Region zajmuje powierzchnię 1858 km² i graniczy od północy z Pojezierzem Chodzieskim , od wschodu z Pojezierzem Źnińsko-Mogileńskim , od południa z Równiną Wrzesińską , a od zachodu z Poznańskim Przełomem Warty i Kotliną Gorzowską . Pojezierze Gnieźnieńskie leży w całości na obszarze województwa wielkopolskiego , a głównymi ośrodkami miejskimi położonymi w obrębie regionu są: Poznań , Gniezno , Wągrowiec , Murowana Goślina , Skoki , Janowiec Wielkopolski [1] .
Środowisko przyrodnicze
Rzeźbę terenu kształtują faliste i płaskie wysoczyzny morenowe z dodatkiem równin sandrowych , urozmaicone wzniesieniami moren czołowych , kemów i ozów oraz wcięciami rynien polodowcowych . Podłoże budują gliny zwałowe , piaski i żwiry pochodzące z akumulacji rzeczno-lodowcowej , na których wytworzyły się głównie gleby płowe . Ponadto występują tutaj gleby rdzawe , bielicowe , torfowe i brunatne . Najważniejsze rzeki Pojezierza Gnieźnieńskiego to Wełna i Mała Wełna , a z jezior wyróżniają się: Lednica (3,3 km²), Rogowskie (2,6 km²), Zioło (2,3 km²), Tonowskie (1,7 km²) i Budziszewskie (1,6 km²)[1] .
Region cechuje dominacja terenów rolniczych (ok. 66% pokrycia powierzchni) nad lasami (23%). Najcenniejsze przyrodniczo dzewostany znajdują się w Parku Krajobrazowym Puszcza Zielonka . Wokół Lednicy utworzono Lednicki Park Krajobrazowy chroniący miejscowy krajobraz polodowcowy z historycznymi pozostałościami średniowiecznego grodu piastowskiego na Ostrowie Lednickim . Ponadto w regionie funkcjonuje dziesięć rezerwatów oraz dziesięć obszarów Natura 2000 – w tej drugiej kategorii wyróżnia się Dolina Małej Wełny pod Kiszkowem , jako miejsce bytowania bączka zwyczajnego , rybitwy białowąsej i mewy śmieszki [1] .
Różnice w podziałach geograficznych
Obszar Pojezierza Gnieźńskiego wg regionalizacji J. Kondrackiego z 1994 r.
W regionalizacji fizycznogeograficznej Polski według Jerzego Kondrackiego , Pojezierze Gnieźnieńskie obejmowało rozległy, lecz mało zwarty terytorialnie obszar 4300 km², na wschodzie sięgając po dolinę Noteci z jeziorem Gopło [2] . W ramach wieloautorskiej aktualizacji podziału Jerzego Kondrackiego z 2018 roku, wschodnią część tak rozumianego Pojezierza Gnieźnieńskiego wyodrębniono jako osobny mezoregion – Pojezierze Żnińsko-Mogileńskie . W ten sposób zdefiniowano dwa mezoregiony o zwartych terytoriach i nieco odmiennej charakterystyce przyrodniczej. Pojezierze Żnińsko-Mogileńskie cechują bardziej rozwinięte rynny polodowcowe , z większymi powierzchniowo jeziorami od Pojezierza Gnieźnieńskiego w nowych granicach[1] .
Przypisy
↑ a b c d e Andrzej A. Macias Andrzej A. i inni , Pojezierze Wielkopolskie (315.5) , [w:] Andrzej A. Richling i inni red. , Regionalna geografia fizyczna Polski , Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2021, s. 178–190, ISBN 978-83-7986-381-5 .
↑ Jerzy J. Kondracki Jerzy J. , Geografia regionalna Polski , wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 124–125, 143–145, ISBN 83-01-13897-1 .
Linki zewnętrzne