Planeta okołopodwójna

Artystyczna wizja tranzytu planety Kepler-16b przed parą gwiazd układu

Planeta okołopodwójna – planeta orbitująca wokół obu składników gwiazdy podwójnej. Nazywa się je również planetami typu P, w odróżnieniu od planet typu S, również występujących w układach podwójnych gwiazd, ale okrążających tylko jeden składnik układu[1][2].

Planety okołopodwójne mogą powstawać w ramach normalnego procesu powstawania planet z dysku protoplanetarnego otaczającego układ podwójny[3], możliwe jest także (jak na przykład w przypadku PSR B1620-26 b), że do „zwykłego” układu planetarnego może dołączyć druga gwiazda[4].

Odkrycia

Pierwszym odkrytym systemem tego typu był układ pulsar-biały karzeł, PSR B1620-26, w którym istnienie planety potwierdzono w 2003 roku; kolejnym był układ HW Virginis, w którym odkryte w 2008 roku planeta i brązowy karzeł okrążają parę gwiazd, czerwonego karła i gorącego podkarła. Teleskop Kosmiczny Kepler w 2011 odkrył pierwszą planetę tranzytującą przed tarczami dwóch gwiazd, Kepler-16b[5]. Obecnie (5 stycznia 2016) znanych jest ponad 20 układów gwiezdnych z planetami okołopodwójnymi. Należą do nich[6][7][8]:

W kilku innych układach istnienie planet okołopodwójnych jest postulowane przez część badaczy, ale kontrowersyjne. Należą do nich układy LHS 6343 i Luhman 16[9].

Planety okołopodwójne występują również w fantastyce naukowej; najbardziej znanym przykładem jest Tatooine z sagi Gwiezdne wojny, krążąca wokół pary gwiazd podobnych do Słońca.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Krzysztof Hełminiak: Planety w układach podwójnych. Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika Zakład Astrofizyki. [dostęp 2012-09-03]. (pol.).
  2. ↑ Kepler-47: Our First Binary Star 2-Planet System. NASA, 2012-08-28. [dostęp 2012-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-03)]. (ang.).
  3. ↑ Nader Haghighipour: Planets in Binary Star Systems. s. 2.
  4. ↑ A Young White Dwarf Companion to Pulsar 1620-26: Evidence for Early Planet Formation. arXiv, 2003-07-18. [dostęp 2012-07-16]. (ang.).
  5. ↑ Jan Pomierny: Jest pierwsza planeta z dwoma słońcami, będą następne. Astronomia.pl, 2011-09-16. [dostęp 2012-09-03]. (pol.).
  6. ↑ Planety z oznaczeniem podwójnej gwiazdy macierzystej w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia. exoplanet.eu. [dostęp 2016-01-05]. (ang.).
  7. ↑ Planety wykryte dzięki zmianom okresu różnych zjawisk, w tym zaćmień układu podwójnego, w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia. exoplanet.eu. [dostęp 2016-01-05]. (ang.).
  8. ↑ Adam L. Kraus, Michael J. Ireland, Lucas A. Cieza i in.. Three Wide Planetary-Mass Companions to FW Tau, ROXs 12, and ROXs 42B. „The Astrophysical Journal”. arXiv:1311.7664. (ang.). 
  9. ↑ Kontrowersyjne odkrycia planet w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)

Bibliografia

  • Nader Haghighipour: Planets in Binary Star Systems. Dordrecht ; New York: Springer, 2010. ISBN 978-90-481-8686-0.

Linki zewnętrzne