PROFILPELAJAR.COM

Łamana Piramida Snofru
Państwo	Egipt
Miejscowość	Dahszur
Wysokość całkowita	104,7 m; obecnie 101,1 m
Rozpoczęcie budowy	~2670 p.n.e.
Ukończenie budowy	~2620 p.n.e.
	Położenie na mapie Egiptu Łamana Piramida Snofru
	29°47′25″N 31°12′33″E/29,790278 31,209167
	Multimedia w Wikimedia Commons

Piramida Łamana, widziana od wschodniej krawędzi Piramidy Czerwonej

Łamana Piramida Snofru^[1] – piramida w Dahszur w Egipcie, wybudowana przez władcę starożytnego Egiptu Snofru z IV dynastii. W czasach Snofru nazywana była „Ta-z-południa-która-jawi-się-błyszczącą”. Jest jedyną znaną piramidą łamaną oraz jedyną, której ściany nadal zawierają na większości powierzchni licówkę.

13 lipca 2019 r. minister Khaled el-Anany zadecydował o udostępnieniu Piramidy Łamanej dla zwiedzających^[2].

Inne nazwy

Piramidę tę zwie się również Południową, Romboidalną, Złamaną, Pochyłą, Stępioną, Zgiętą i Fałszywą. Wszystkie nazwy oddają stan faktyczny obiektu z wyjątkiem romboidalnej, która nie ma uzasadnienia geometrycznego.

Konstrukcja

Długość boku tej piramidy wynosi 188,6 m, a wysokość – 101,1 m.

Jej cechą charakterystyczną jest zmiana kąta nachylenia ścian bocznych mniej więcej w połowie wysokości z 54°31′ na 43°21′. Układ warstw jest niemal dokładnie poziomy, a spoiny licówki idealnie przylegające. Dolna część lica układana jest z bloków umieszczonych ukośnie, opadających w stronę środka piramidy, natomiast lico części górnej – po zmianie kąta nachylenia ścian – ułożone jest z bloków umieszczonych poziomo.

Ciekawą jej cechą jest jej „dwoistość”. Posiada dwa wejścia i dwa kąty nachylenia boków, zaś dwa korytarze prowadzą do dwóch zespołów pomieszczeń i dwóch komór grobowych. Jedno wejście znajduje się na środku północnego boku na wysokości 12 m, drugie – na zachodniej ścianie na wysokości 33,5 m.

Dolne – północne wejście wiedzie korytarzem o długości 73,6 m, opadającym najpierw pod kątem 28°22′, a pod koniec 26°20′ do przedsionka o długości 4,9 m o wspornikowym stropie, wznoszącym się na 12,65 m wysokości. Korytarz dalej prowadzi do komory grobowej położonej na głębokości 22,5 m poniżej poziomu gruntu. Komora o sklepieniu wspornikowym skonstruowanym z piętnastu warstw bloków, wysuniętych ze wszystkich czterech ścian i rozmiarach 6,25 m (oś pn. – pd.) x 5,03 m x 17,37 m^[3], zakończona jest 3 m długości pasażem, prowadzącym do głębokiego szybu i wznoszącego się nad nim komina o wysokości 15,3 m. U samej góry sklepienia warstwy bloków schodzą się, tworząc sufit właściwy o wymiarach zaledwie 160 × 30 cm. Ponad pierwszym pasażem znajduje się drugi, którego początek wykuto w górnej części komory, a prowadzi on do wysokiego komina.

Górne – zachodnie wejście prowadzi wąskim i ciasnym korytarzem o długości 64,6 m, najpierw opadającym pod kątem 30°09′, a następnie 24°17′, a po osiągnięciu podłoża ciągnącym się jeszcze około 20 m poziomo, posiadającym zapadnie, do górnej komory grobowej, również o sklepieniu wspornikowym i rozmiarach 8 × 5,3 m x 16,5 m^[3]. Później wykuto jeszcze jeden korytarz o długości 18,8 m łączący prowadzące do górnej komory przejście ze sklepieniem komory dolnej. Prawdopodobnie górna komora stanowiła grób południowy, dolna zaś właściwą komorę grobową. Ani w jednej, ani w drugiej komorze nie znaleziono choćby najmniejszych szczątków sarkofagów. Odkryto natomiast potężne kamienne zasuwy, umieszczone przed i za wylotem pasażu.

O tym, kto wybudował piramidę świadczą imiona budowniczego wypisane czerwoną ochrą na jednej z płyt komory grobowej i na płycie zewnętrznej okładziny.

Większość zewnętrznej, wapiennej okładziny jest zachowana, podobnie jak cała piramida, która, oprócz obiektów w Gizie, należy do najlepiej zachowanych piramid egipskich.

Koncepcje tłumaczące kształt

Istnieją dwie koncepcje tłumaczące jej kształt:

Wygląd jej miał być pierwotnie inny. Przyczyną zmiany było pękanie ścian wewnętrznych i lica piramidy, spowodowane najprawdopodobniej osiadaniem mało stabilnego gruntu^[2]. Jej pierwotna wysokość miała wynosić 132 m (Schneider, Kwiatkowski, Lipińska).
Wygląd jej był świadomym założeniem architektonicznym, a dwa różne kąty nachylenia stoków potwierdzają zasadę „dwoistości” (Jacq).

Otoczenie

Do jej boku przylegała kaplica grobowa, stanowiąca pierwowzór późniejszych świątyń górnych, ze stołem ofiarnym i dwiema wapiennymi stelami. W pewnym oddaleniu znajdowała się świątynia dolna, będąca pierwszą znaną świątynią dolną, która pokryta była licznymi reliefami i posągami władcy nadnaturalnej wielkości. Z dwóch stel do naszych czasów zachowała się tylko jedna, ukazująca władcę w jubileuszowym stroju ceremonialnym i Podwójnej Koronie, siedzącego na tronie.

W obrębie kręgu grobowego znalazła się jedna mała piramida satelitarna, położona w obrębie muru otaczającego Piramidę Łamaną, z ulokowaną przed jej wejściem niewielką kaplicą do składania ofiar. Pierwotnie piramida satelitarna miała wysokość 33 m, obecnie – ok. 21 m, a jej bok ma ok. 53 m długości u podstawy. Wejście umieszczono pośrodku jej północnego boku. Od wejścia stromo opadający korytarz wiedzie pod powierzchnię gruntu i poprzez poziomy pasaż i przejście w kierunku zachodnim, prowadzi do kwadratowej komory o boku 2,33 m.

Przypisy

↑ Protokół 46. posiedzenia Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. s. 2.
↑ ^a ^b Najstarsze piramidy egipskie otwarte dla turystów. Po ponad 50 latach [online], www.national-geographic.pl, 16 lipca 2019 [dostęp 2019-07-22] (pol.).
↑ ^a ^b Długość jednego boku x długość drugiego boku (oba rozmiary u podstawy) x wysokość.

Bibliografia

ChristianCh. Jacq ChristianCh., Podróż po Egipcie Faraonów, Maciej GM.G. Witkowski (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 2004, s. 77–78, ISBN 83-7391-131-6, OCLC 830557597 .
BogusławB. Kwiatkowski BogusławB., Poczet faraonów, Warszawa: Iskry, 2002, s. 111–113, ISBN 83-207-1677-2, OCLC 830308044 .
Lipińska J.: W cieniu piramid, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 2003, s. 61–62, ISBN 83-04-04604-0.
Schneider Th.: Leksykon faraonów, Wyd. Naukowe PWN, s. 312–313, Warszawa-Kraków 2001, ISBN 83-01-13479-8.