Pinus strobiformis Engelm. – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Występuje w Meksyku (Coahuila, Nuevo León, Sonora, Chihuahua, Sinaloa, Durango) oraz USA (Arizona, Nowy Meksyk, Teksas).
Morfologia
- Pokrój
- Korona drzewa stożkowata, z czasem zaokrąglona, do nieregularnej.
- Pień
- Prosty, dorasta do 15–24(30) m wysokości i 50–90 cm średnicy. Kora gładka i srebrzysto-szara u młodych drzew, z wiekiem staje się chropawa, szaro-brązowa, spękana, podzielona na prostokątne płaty.
- Liście
- Szpilki zebrane po 5 na krótkopędach, długości 4–10 cm i szerokości 0,6–1 mm1, proste, lekko skręcone, giętkie, ciemnozielone do niebiesko-zielonych.
- Szyszki
- Szyszki męskie cylindryczne, blado żółto-brązowe, o długości ok. 6–10 mm. Szyszki żeńskie zwisające, symetryczne, dojrzałe o długości 15–25 cm, kremowobrązowe do jasnożółto-brązowych. Nasiona czerwono-brązowe o długości 10–13 mm, bez skrzydełek.
Biologia i ekologia
Kanały żywiczne 2–4 w liściu. Igły pozostają na drzewie 3–5 lat.
Szyszki nasienne dojrzewają w ciągu 2 lat, uwalniają nasiona i opadają wkrótce potem.
Liczba chromosomów: 2n=24.
Występuje na wysokościach 1900–3000 m n.p.m. Rośnie na suchych, kamienistych zboczach wysokich gór lub w mieszanych lasach iglastych. Towarzyszą jej m.in. P. hartwegii i P. culminicola.
Nasiona rozsiewane są przez ptaki, głównie przez modrosójkę czarnogłową (Cyanocitta stelleri) i orzechówkę popielatą (Nucifraga columbiana).
Systematyka i zmienność
Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[5]:
Gatunek traktowany był jako odmiana sosny meksykańskiej (Pinus ayacahuite): P. ayacahuite Ehrenberg var. brachyptera G.R. Shaw, P. ayacahuite var. reflexa (Engelm.) Voss, P. ayacahuite var. strobiformis (Engelm.) Lemmon.
Pinus strobiformis jest blisko spokrewniona z sosną giętką (P. flexilis) i tworzy z nią naturalne mieszańce, m.in. P. flexilis var. reflexa. Odmiana ta zawiera więcej genów P. strobiformis niż P. flexilis i dalsze krzyżowanie się z P. strobiformis wzmocni tylko powiązania genetyczne między tymi taksonami. W 2008 r. Michael Frankis opisał nowy gatunek sosny Pinus stylesii Frankis ex Businský, rosnący w górach Meksyku (Cerro Potosí i okoliczne tereny górzyste). Gatunek ten jest prawdopodobnie także mieszańcem P. strobiformis i P. flexilis i jako taki traktowany jest jako synonim odmiany P. flexilis var. reflexa[6].
Zagrożenia
Międzynarodowa organizacja IUCN przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia LC (least concern), czyli jest gatunkiem najmniejszej troski, spośród gatunków niższego ryzyka[4].
Zastosowanie
Nasiona stanowiły źródło pożywienia dla rdzennych Amerykanów.
Surowiec drzewny wykorzystywany jest w Meksyku do produkcji mebli, drzwi i ram okiennych.
Choroby i szkodniki
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b A.A. Farjon A.A., Pinus strobiformis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-08-05] (ang.).
- ↑ Christopher J. Earle: Pinus. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-05]. (ang.).
- ↑ Christopher J. Earle: Pinus strobiformis. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-05]. (ang.).
- ↑ F.G. Hawksworth, D. Wiens. Dwarf mistletoes: Biology, pathology and systematics. „Agriculture Handbook”. 709, 1996. Washington, DC: U.S.D.A. Forest Service. [dostęp 2009-08-05]. brak numeru strony
Identyfikatory zewnętrzne:
