Parking rowerowy / Parking dla rower贸w 鈥 og贸lne okre艣lenie miejsca lub obiektu, kt贸ry jest dozwolony lub przeznaczony i przystosowany do parkowania rower贸w[1]; Element infrastruktury rowerowej[2]; Zazwyczaj posiadaj膮cy pewien stopie艅 zapobiegania kradzie偶om rower贸w[3];
Najprostszym typem parkingu rowerowego mo偶e to by膰 specjalnie wyznaczony obszar na chodniku, placu, czy parkingu samochodowym, na kt贸rym zosta艂y umieszczone stojaki lub uchwyty, do kt贸rych mo偶na przypi膮膰 rower. Mog膮 to by膰 obszary zadaszone lub wyposa偶one w wiat臋 lub te偶 samodzielne konstrukcje wiat rowerowych. Parking mo偶e te偶 mie膰 form臋 boks贸w rowerowych, obs艂ugowych lub bezza艂ogowych gara偶y rowerowych, w tym tak偶e w pe艂ni zautomatyzowanych[6]; Mog膮 by膰 to tak偶e rozwi膮zania prawne dopuszczaj膮ce parkowanie ad hoc wzd艂u偶 barierek i innych element贸w ma艂ej architektury jako legalne parkingi rowerowe[7].
Celem parking贸w rowerowych jest zapewnienie bezpiecznego i wygodnego miejsca do pozostawienia roweru przez jego u偶ytkownika, zw艂aszcza w miejscach, gdzie parkowanie na chodniku lub w inny spos贸b narusza艂oby przepisy lub utrudnia艂o ruch pieszych czy samochod贸w[8][3]. Brak miejsc parkingowych dla rower贸w lub ich niedostatek powoduje wykorzystanie innych element贸w w roli infrastruktury parkingowej: pobliskie drzewa, s艂upy, barierki i inne elementy umo偶liwiaj膮ce przypi臋cie roweru[9][10][11].
Opr贸cz parking贸w dla samochod贸w, polityka i przepisy urbanistyczne w coraz wi臋kszym stopniu wymagaj膮 uwzgl臋dnienia parking贸w dla rower贸w w nowych inwestycjach[12]. Wiele stacji transportu zbiorowego obejmuje parkingi rowerowe w postaci stojak贸w na rowery lub specjalnie zbudowane stacje parkingowe dla rower贸w, aby u艂atwi膰 dojazdy do pracy w trybie mieszanym[9]. Element podstawowy punkt贸w Bike and ride[2].
Tam, gdzie jazda na rowerze jest postrzegana jako czynno艣膰 niepo偶膮dana lub niew艂a艣ciwa lub brak jest wiedzy na temat najlepszych praktyk, parking dla rower贸w mo偶e po prostu nie zosta膰 zapewniony lub umieszczony w niewygodnych, odleg艂ych i poza zasi臋giem wzroku miejscach[14]. Rowerzystom mo偶e zosta膰 wyra藕nie zabroniony parkowanie rower贸w w najbardziej dogodnych miejscach. W kwietniu 2007 r. w艂adze kampusu Uniwersytetu Kalifornijskiego w Santa Barbara rozpocz臋艂y konfiskat臋 rower贸w zaparkowanych na innych ni偶 oficjalne stojaki na rowery[15].
W Polsce parkingi powstawa艂y cz臋sto przez adaptacj臋 wolnej przestrzeni, rzadziej jako planowany element infrastruktury[16][8] jednak wida膰 zmian臋 tych trend贸w:
W maju 2022 powsta艂 w Polsce pierwszy podziemny, w pe艂ni zautomatyzowany parking rowerowy. Zlokalizowany jest w Warszawie i stanowi cz臋艣膰 infrastruktury zrewitalizowanych zabudowa艅 Fabryki Norblina. Posiada miejsca dla 96 pojazd贸w i jest ca艂kowicie bezp艂atny[18][19].
We wrze艣niu 2022 w Centrum Handlowym Focus w Bydgoszczy zamontowa艂o inteligentn膮 stacj臋 parkowania rower贸w Bikeep, kt贸rej operatorem firma Rowerado. Stacja posiada stojaki rowerowe ze zintegrowanymi blokadami, kt贸re zamykane i otwierane s膮 z u偶yciem aplikacji lub za pomoc膮 karty[20].
Najwi臋kszy parking rowerowy na 艣wiecie powsta艂 w 2019 roku w Holenderskim mie艣cie Utrecht obok stacji kolejowej Utrecht Centraal 鈥 mo偶e pomie艣ci膰 do 12 500 rower贸w na trzech poziomach po艂膮czonych 艂agodnymi rampami zapewniaj膮cymi dojazd do ka偶dego poziomu bez konieczno艣ci zsiadania z roweru. Wewn膮trz obiektu znalaz艂a si臋 sie膰 oznakowa艅 pomagaj膮cych w nawigacji. Budowa trwa艂膮 trzy lata, a za projekt odpowiada pracownia Ector Hoogstad Architecten[21]. Parking jest bezp艂atny przez pierwsz膮 dob臋, otwarty ca艂odobowo 7 dni w tygodniu; Posiada bezpo艣rednie przej艣cia na perony dworca kolejowego oraz hali autobusowej; Posiada dodatkow膮 infrastruktur臋: punkt serwisowy, monitoring, oraz stacj臋 z 1000 rower贸w miejskiego roweru publicznegoOV-fiets(inne j臋zyki)[22].
Typy parking贸w i wyposa偶enia
Podzia艂 ze wzgl臋du na konstrukcj臋
Istnieje wiele typ贸w struktur, obiekt贸w i konstrukcji przeznaczonych do parkowania rower贸w, kt贸rych wsp贸ln膮 cech膮 jest zastosowanie (rzeczone parkowanie rower贸w) oraz u偶ycie w stosunku do nich okre艣lenia 鈥瀙arking rowerowy鈥 lub 鈥瀙arking dla rower贸w鈥. W艣r贸d spotykanych rozwi膮za艅 najcz臋艣ciej wyst臋puj膮ce to:
Stojaki rowerowe: podstawowe wyposa偶enie parking贸w rowerowych[2]; Urz膮dzenie techniczne trwale przytwierdzone do pod艂o偶a, umo偶liwiaj膮ce bezpieczne i wygodne oparcie i przymocowanie roweru przez u偶ytkownika przy pomocy zapi臋cia[4][5][23][24];
Wiaty rowerowe: zadaszone parkingi rowerowe; Zalecane szczeg贸lnie w miejscach gdzie post贸j roweru przewidziany jest na d艂u偶szy okres (na przyk艂ad przy szko艂ach, uczelniach, zak艂adach pracy). Chroni膮 one rower przed z艂ymi warunkami atmosferycznymi[25][23][24][8];
Boksy rowerowe (schowki na rower): zamykane konstrukcje zapewniaj膮ce wysoki poziom bezpiecze艅stwa; Zalecane w miejscach, w kt贸rych pojazdy s膮 przechowywane przez d艂u偶y czas[23];
Lokery rowerowe / szafki rowerowe: najskuteczniejsza metoda chroni膮c膮 rowery przed kradzie偶膮, ciesz膮ca si臋 najwi臋kszym uznaniem w艣r贸d u偶ytkownik贸w[24][8],
Rowerownie, przestrze艅 lub pomieszczenie w budownictwie mieszkaniowym lub miejscu pracy na przechowywanie rower贸w, w贸zk贸w, hulajn贸g elektrycznych[26][24]
Przechowalnie rowerowa[2]: pomieszczenie, urz膮dzenie, umo偶liwiaj膮ce bezpieczne i wygodne przechowanie roweru na odpowiedzialno艣膰 w艂a艣ciciela lub operatora przechowalni[4][8]. Dost臋pno艣膰 do nich mo偶e by膰 powszechna (np. na dworcach kolejowych), jak i ograniczona (np. w zak艂adach pracy tylko dla pracownik贸w). W obu wypadkach wa偶ny jest system identyfikacji u偶ytkownik贸w minimalizuj膮cy ryzyko kradzie偶y[8].
Kr贸tkoterminowy parking rowerowy zwykle jest otwarty, nieos艂oni臋ty i nieogrodzony; U偶ywany w przypadku parkowania na mniej ni偶 dwie godziny i zazwyczaj ma posta膰 stojaka na rowery; Cz臋sto znajduje si臋 on w najbardziej centralnych obszarach o du偶ym nat臋偶eniu ruchu[27].
D艂ugoterminowy parking rowerowy zwykle jest os艂oni臋ty dodatkow膮 ochron膮 i ogrodzeniem; U偶ywany w przypadku parkowania rower贸w przez ponad dwie godziny; Mog膮 mie膰 posta膰 szafek rowerowych i locker贸w, w tym wiat rowerowych, przechowalni rower贸w i stacji parkingowych dla rower贸w. Cech膮 wymagan膮 wysoki poziom ochrony przed kradzie偶膮[27].
Wytyczne i dobre praktyki
Wytyczne Ministra Infrastruktury w Polsce
Dokument 鈥濿ytyczne organizacji bezpiecznego ruchu rowerowego Podr臋cznik鈥 opracowany dla Ministerstwa Infrastruktury, opublikowany w kwietniu 2019 zawiera podstawowe wytyczne do budowy parking贸w rowerowych w Polsce[5]:
usytuowaniem mo偶liwie blisko celu podr贸偶y,
mo偶liwo艣ci膮 dojazdu rowerem do parkingu w kr贸tkim czasie,
usytuowanie w miejscach bezpiecznych w aspekcie drogowo 鈥 ruchowym oraz bezpiecze艅stwa rower贸w (zapobiegania kradzie偶om i aktom wandalizmu),
艂atwy dost臋pem do stanowisk postojowych,
zadaszenie w wypadku d艂ugoterminowego przechowywania,
wyposa偶eniem umo偶liwiaj膮cym sprawdzenie ci艣nienia w oponach i dopompowanie oraz w instalacje do 艂adowania rower贸w elektrycznych w wypadku d艂ugoterminowego przechowywania.
Dobre praktyki
Opr贸cz dokumentu ministerialnego zarz膮d wielu wojew贸dztw oraz miast publikuje wytyczne w postaci zalece艅, dobrych praktyk lub prawa lokalnego okre艣laj膮cego[23][24].
Bezpiecze艅stwo zaparkowanych rower贸w jest jednym z czynnik贸w wp艂ywaj膮cym na decyzj臋 o korzystaniu z roweru. Aby parkingi mog艂y zosta膰 uznane za bezpieczne, musz膮 mie膰 odpowiedni膮 konstrukcj臋; umo偶liwiaj膮c zablokowanie roweru za pomoc膮 ramy. 艁atwo widoczna lokalizacja mo偶e r贸wnie偶 pozwoli膰 na tzw. biern膮 ochron臋 przed przechodniami[28]. W Nowym Jorku obecno艣膰 bezpiecznego parkingu rowerowego jest drugim w kolejno艣ci powodem, kt贸ry decyduje o wyborze roweru jako 艣rodka transportu[29][30].
Maksymalna blisko艣膰 punktu docelowego: skraca ca艂kowity czas jazdy rowerem, poniewa偶 nie trzeba dodatkowo pokonywa膰 na piechot臋 dystansu od miejsca postojowego do miejsca docelowego[23][31].
Ochrona przed warunkami atmosferycznymi. zapewnienie zadaszenia / wiaty lub umieszczenie wewn膮trz budynku sprawia, 偶e rowery nie niszcz膮 si臋 wystawione na dzia艂anie efekt贸w atmosferycznych, a tak偶e rzeczy pozostawione w rowerze[23]; Wytyczne dla miasta Gda艅ska sugeruj膮 od czasu powy偶ej 3 godzin[31].
Galeria
Rozwi膮zania urbanistyczne
Parking wielopoziomowy w Amsterdamie w Holandii
Parking dla rower贸w przy galerii handlowej w Portland w stanie Oregon w Stanach Zjednoczonych
Integracja rower贸w z innymi 艣rodkami transportu
Stojaki rowerowe w poci膮gach
Wiaty parkingowe dla rower贸w w Palo Alto w stanie Kalifornia w Stanach Zjednoczonych
Zautomatyzowany podziemny system przechowywania rower贸w (Biceberg w Saragossie w Hiszpanii)
Parkometr samochodowy ze zintegrowanym pier艣cieniem zabezpieczaj膮cym rower w Montrealu w Kanadzie
Wielopoziomowe stojaki rowerowe i schowki w Kopenhadze w Danii
Stojaki rowerowe
Stojaki rowerowe o walorach dekoracyjnych w Kopenhadze w Danii
Tymczasowy, ruchomy stojak na rowery z ci臋偶kiego betonu w Aarhus w Danii
S艂upki stalowe mocowane w Londynie w Wielkiej Brytanii
Parkowanie do g贸ry nogami pozwala zaoszcz臋dzi膰 miejsce w Aarhus w Danii
鈫 abcDanielD.ChojnackiDanielD., El偶bietaE.Maci膮gEl偶bietaE., WojciechW.KaczkowskiWojciechW., Parkingi rowerowe 鈥 wtyczyne, Wroc艂aw: Wydzia艂 In偶ynierii Miejskiej, luty 2009. Brak numer贸w stron w ksi膮偶ce
鈫MichaelM.BaltesMichaelM., Integration of bicycles and transit, National Research Council (U.S.). Transportation Research Board, 2005, s. 39, Cytat: The first staffed bicycle parking facility in the United States was opened in Long Beach, California..
鈫Success is on the cards, London Cyclist, 2009, s. 6.
鈫MaryaM.MorrisMaryaM., Creating transit-supportive land-use regulations: a compendium of codes, Municipal Research and Services Center of Washington, 1996, s. 25.
鈫Bicycle Access to Public Transportation: Learning from Abroad by Michael Replogle, Journal of the Institute for Transportation Engineers, December 1992.
鈫To Proceed With Impoundment of Bikes, by Benjamin Gottlieb Daily Nexus, University of California 鈥 Santa Barbara News, 20 April 2007 (Accessed 28 October 2007).