Parietaria lekarska

Parietaria lekarska
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

pokrzywowate

Rodzaj

parietaria

Gatunek

parietaria lekarska

Nazwa systematyczna
Parietaria officinalis L.
Sp. pl. 2:1052. 1753
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Pokrój

Parietaria lekarska, pomurnik lekarski[3] (Parietaria officinalis L.) – gatunek rośliny z rodziny pokrzywowatych. Nazwa parietaria pochodzi od łacińskiego słowa ściana, co odnosi się do głównego siedliska tej rośliny (pęknięcia murów)[4].

Rozmieszczenie geograficzne

Pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego i środkowej Europy[5]. Rozprzestrzenił się, i poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach i na wielu wyspach[6]. W Polsce jest dość rzadki. Występuje w rozproszeniu, głównie w północno-zachodniej i zachodniej części kraju[7]. Status we florze Polski: archeofit, miejscami efemerofit[8]. Jest reliktem dawnych upraw[9].

Morfologia

Łodyga
Osiągająca do 80, rzadko do 100 cm wysokości. Pęd jest nierozgałęziony lub słabo rozgałęziony, prosto wzniesiony[4]. Inaczej, niż u innych roślin z rodziny pokrzywowatych owłosiona jest włoskami prostymi i nieparzącymi[7].
Liście
Ulistnienie skrętoległe. Liście bez przylistków, o długości do 10 cm, rzadko nieco dłuższe, o szerokości do 4 cm. Blaszka liściowa całobrzega, kształtu jajowatolancetowatego, zaostrzona, z wierzchu błyszcząca, ciemnozielona, od spodu jaśniejsza. Naga lub skąpo owłosiona. Ogonek liściowy krótszy od blaszki[4].
Kwiaty
Niewielkie, zielonkawe, zebrane w kuliste, gęste kwiatostany w kątach liści. Występują zarówno kwiaty obupłciowe, jak i żeńskie[4]. Okwiat dzwonkowaty, zielony o długości do 3 mm. składa się z 4 działek, przy czym 2 działki są mniejsze, 2 większe. Słupek jeden, złożony z dwóch owocolistków, pręciki 4[7].
Owoc
Jednonasienny orzeszek[4]. Odpada razem z okwiatem[7].
  • Liść
    Liść
  • Kwiaty
    Kwiaty
  • Nasiona
    Nasiona

Biologia – ekologia

Bylina, hemikryptofit[8]. Kwitnie od czerwca do września. Roślina synantropijna, rosnąca na siedliskach ruderalnych: na przydrożach, w szczelinach murów, na terenach kolejowych, pod płotami, w przydrożnych zaroślach. Jest umiarkowanie ciepłolubna i światłolubna[7]. Liczba chromosomów 2n = 14[8].

Na liściach pasożytuje grzyb Podosphaera parietariae powodujący mączniaka prawdziwego, żeruje mszyca Aphis parietariae i owady minujące: Agromyza anthracina, Cosmopterix pulchrimella i Cosmopterix turbidella[10].

Zastosowanie

Zagrożenia i ochrona

Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)[12].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-19] (ang.).
  3. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 127, ISBN 978-83-62975-45-7.
  4. ↑ a b c d e Adam Jasiewicz (red.): Flora Polski. Rośliny naczyniowe. Tom III. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 1992, s. 78-79. ISBN 83-85444-06-8.
  5. ↑ Taxon: Parietaria officinalis L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2015-05-16].
  6. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-03-30].
  7. ↑ a b c d e f g Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
  8. ↑ a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  9. ↑ M. Zając, A. Zając, B. Tokarska-Guzik. Extinct and endangered archaeophytes and the dynamics of their diversity in Poland. Biodiv. Res. Conserv. 2009, 5-8: 1724
  10. ↑ Plant parasites of Europe. [dostęp 2018-03-29]. (ang.).
  11. ↑ Ben-Erik van Wyk, Michael Wink: Rośliny lecznicze świata. Wroclaw: MedPharm Polska, 2008. ISBN 978-83-60466-51-3.
  12. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.