Parietaria

Parietaria
Ilustracja
Parietaria lekarska
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

pokrzywowate

Rodzaj

parietaria

Nazwa systematyczna
Parietaria L.
Sp. Pl. 1052. 1753
Typ nomenklatoryczny

Parietaria officinalis[3]

Synonimy
  • Freirea Gaudich.
  • Helxine Bubani
  • Nesobium Phil. ex Fuentes
  • Thaumuria Gaudich.[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Morfologia (parietaria lekarska)

Parietaria, pomurnik (Parietaria L.) – rodzaj jednorocznych roślin zielnych lub bylin z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae)[5]. Należą do niego 24 gatunki[4] występujące w strefie umiarkowanej i subtropikalnej na całym świecie[6], z centrum zróżnicowania w basenie Morza Śródziemnego[4]. W Polsce rosną jako zadomowione antropofity dwa gatunki – parietaria lekarska i pensylwańska, poza tym parietaria portugalska Parietaria lusitanica jako efemerofit[7].

Dawniej parietaria lekarska P. officinalis była wykorzystywana jako roślina lecznicza. P. judaica wykorzystywana była do czyszczenia szkła[8].

Morfologia

Pokrój
Rośliny okryte prostymi lub zagiętymi, nieparzącymi włoskami. Pęd wyprostowany, podnoszący się lub wzniesiony, często rozgałęziony od nasady[6].
Liście
Ułożone skrętolegle, pojedyncze, całobrzegie, kształtu owalnego do wąskolancetowatego, bez przylistków[6].
Kwiaty
Małe, obupłciowe lub rozdzielnopciowe, krótkoszypułkowe, skupione w pęczkach u nasady liści. Okwiat cztero- lub trójdziałkowy[6][5].
Owoce
Drobne, suche niełupki[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae)[2]. W obrębie rodziny klasyfikowany jest do plemienia Parietarieae i podrodziny Boehmerioideae[9]. Siostrzany rodzaj to makaronezyjski Gesnouinia oddzielony w pliocenie lub plejstocenie, z kolei siostrzanym rodzajem dla tych dwóch jest solejrolia Soleirolia, która wyewoluowała w miocenie[10].

Wykaz gatunków[4]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-19] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-20].
  4. ↑ a b c d Parietaria L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-01].
  5. ↑ a b Adam Jasiewicz (red.): Flora Polski. Rośliny naczyniowe. Tom III. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 1992, s. 78-79. ISBN 83-85444-06-8.
  6. ↑ a b c d e Parietaria. [w:] Flora of Northa America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-05-16].
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 127, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 682, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  9. ↑ Zeng-Yuan Wu, Alex K. Monro, Richard I. Milne, Hong Wang, Ting-Shuang Yi, Jie Liu, De-Zhu Li. Molecular phylogeny of the nettle family (Urticaceae) inferred from multiple loci of three genomes and extensive generic sampling. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 69, 3, s. 814-827, 2013. DOI: 10.1016/j.ympev.2013.06.022. 
  10. ↑ Christina Schüßler i inni, Island biogeography of the Macaronesian Gesnouinia and Mediterranean Soleirolia (Parietarieae, Urticaceae) with implications for the evolution of insular woodiness, „Taxon”, 68 (3), State Natural History Museum Stuttgart, 2019, s. 537-556, DOI: 10.1002/tax.12061.
  11. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 136. ISBN 978-83-925110-5-2.