Pani Twardowska
Z tomu Ballad i romansów

okładka wydania z ok. 1947 roku
Autor	Adam Mickiewicz
Typ utworu	ballada
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Litwa
Język	polski
Data wydania	1822
Wydawca	Józef Zawadzki
Teksty w Wikiźródłach

Pani Twardowska – ballada Adama Mickiewicza pochodząca ze zbioru Ballady i romanse, wydanego w 1822 roku.

Fabuła utworu oparta jest na motywie zaczerpniętym z polskiej legendy o Panu Twardowskim. Bohater przebywał w karczmie o nazwie „Rzym”, gdzie zebrani świetnie się bawili. Twardowski robił sztuczki, zamieniając żołnierza w zająca, adwokata w psa, z głowy szewca wytoczył alkohol. Nagle pojawił się Mefistofeles. Diabeł zażądał, by zgodnie z podpisanym przez Twardowskiego cyrografem ten oddał mu swoją duszę. Szlachcic przypomniał o obowiązku wykonania przez diabła trzech ostatnich poleceń. Ostatnie, trzecie życzenie przerosło Mefistofelesa, który zostawił Twardowskiego w spokoju i uciekł przez dziurkę od klucza^[1][2].

• W 1955 roku, w setną rocznicę śmierci Mickiewicza, w Studio Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej zrealizowano film animowany Pani Twardowska. Scenariusz filmu oparto na balladzie Mickiewicza. Film wyreżyserował Lechosław Marszałek, według scenopisu przygotowanego przez Jana Marcina Szancera, z muzyką Zbigniewa Turskiego^[3].
• W 1973 roku polska telewizja publiczna nagrała monodram w wykonaniu Janusza Zakrzeńskiego oparty na Pani Twardowskiej Adama Mickiewicza. Monodram wyreżyserowała Joanna Wiśniewska^[4].
• Odniesienia do Mickiewiczowskiej ballady znajdują się w piosence Nasza niebezpieczna miłość Michała Bajora, autorem tekstu jest Andrzej Ozga.

• Pani Twardowska w serwisie Wolne Lektury
• Pani Twardowska czyta Ignacy Gogolewski