Pandan połaciowy

Pandan połaciowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

pandanowce

Rodzina

pandanowate

Rodzaj

pandan

Gatunek

pandan połaciowy

Nazwa systematyczna
Pandanus tectorius Parkinson ex Du Roi
Naturforscher (Halle) 4: 250 1774.[3]
Synonimy
  • Pandanus odoratissimus Martelli
  • Pandanus veitchii Mast.[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Multimedia w Wikimedia Commons

Pandan połaciowy[5], pochutnik pachnący[6] (Pandanus tectorius) – gatunek roślin z rodziny pandanowatych (Pandanaceae). Pochodzenie: wybrzeża morskie Oceanu Indyjskiego i Spokojnego[5]. Strefy mrozoodporności: 10-11[7]. Rośnie na stanowiskach podmokłych i bagiennych.

Owoc
Pandanus tectorius 'Veitchii' – odmiana ozdobna o prążkowanych liściach
Blizny liściowe
Korzenie przybyszowe

Morfologia

Pokrój
Niewielkie, wiecznie zielone, widlasto rozgałęzione drzewo, osiągające wysokość do 10 m[7][6]. Liczne i grube korzenie przybyszowe. Pień jasnoszary, pokryty pierścieniami blizn poliściowych.
Liście
Długie (80 do 180 cm, rzadko do 3 m[6], mieczowate, bardzo twarde, ułożone na końcach pędów w śrubowato skręconych rzędach, z kolcami na brzegach i na spodzie nerwu głównego.
Kwiaty
Kwiaty męskie i żeńskie wyrastają na różnych roślinach, kwiatostany męskie o długości do 60 cm, z jasnymi podsadkami z białymi kłosami, mocno pachnące; żeńskie kuliste około 5 cm średnicy, osłonięte listkami okrywowymi.
Owoce
Okrągławe, przypominające ananasy, drewniejące synkarpium, o średnicy do 25 cm, dojrzałe w kolorze pomarańczowym, złożone z kilkudziesięciu grup owoców, każda grupa zawiera 5-11 pojedynczych pestkowców.

Zastosowanie

  • Uprawiany ze względu na owoce, na wyspach Polinezji stanowił główne źródło pożywienia[6]. Istnieje wiele odmian uprawnych.
  • Liście wykorzystywane do pokrywania domostw, stąd nazwa łacińska, do wyplatania mat, kapeluszy, w przeszłości również odzieży, żagli itd.[5]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-04-21] (ang.).
  3. ↑ a b Pandanus tectorius. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-04-21].
  4. ↑ Pandanus tectorius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. ↑ a b c Jolanta i Karol Węglarscy: Rośliny dalekiej Azji. Szkice etnobotaniczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo naukowe, 2006, s. 88. ISBN 83-60247-27-7.
  6. ↑ a b c d Jens G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Wyd. 1. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 52. ISBN 83-7311-378-9.
  7. ↑ a b Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. Portland: Timber Press, 2008, s. 307. ISBN 978-0-88192-585-2.

Uprawa

W uprawie roślina rozmnażana tylko wegetatywnie, gdyż rozmnożona z nasion wraca do dzikich form drobnoowocowych.

Bibliografia

  • Jens G. Rohwer, Atlas roślin tropikalnych, Małgorzata Świdzińska (tłum.), Warszawa: HORYZONT, 2002, ISBN 83-7311-378-9, OCLC 68634821.
  • Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. Portland: Timber Press, 2008. ISBN 978-0-88192-585-2.
  • Jolanta i Karol Węglarscy: Rośliny dalekiej Azji. Szkice etnobotaniczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo naukowe, 2006. ISBN 83-60247-27-7..