PROFILPELAJAR.COM

Oman wąskolistny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	Pentanema / oman
Gatunek	oman wąskolistny
	Nazwa systematyczna
	Pentanema ensifolium (L.) D.Gut.Larr., Santos-Vicente, Anderb., E.Rico & M.M.Mart.Ort.; Taxon 67: 159 (2018)
Synonimy
	Aster ensifolius (L.) Scop.; Helenium ensifolium (L.) Kuntze; Inula angustifolia Wender.; Inula bubonium Eichw.; Inula ensifolia L.; Inula lancifolia Wender.; Inula linifolia Wender.; Inula serpentinica Rech.f. & Goulimy; Inula valiensis Tausch ex Beck;
	Aster ensifolius (L.) Scop.; Helenium ensifolium (L.) Kuntze; Inula angustifolia Wender.; Inula bubonium Eichw.; Inula ensifolia L.; Inula lancifolia Wender.; Inula linifolia Wender.; Inula serpentinica Rech.f. & Goulimy; Inula valiensis Tausch ex Beck;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Oman wąskolistny^[4] (Pentanema ensifolium L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Tradycyjnie włączany do rodzaju oman Inula, jednak w 2018 zawężono ujęcie tego rodzaju i gatunek trafił do rodzaju Pentanema^[5]^[3].

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje na rozproszonych obszarach we wschodniej i środkowo-wschodniej Europie po Morze Czarne oraz w Azji Mniejszej, odizolowane jego stanowiska znajdują się jeszcze na Gotlandii^[6]^[3]. W Polsce jest dość rzadki i występuje tylko w południowo-wschodniej części po Wyżynę Małopolską i Lubelszczyznę; są one głównym jego centrum występowania w Polsce. W polskich Karpatach podawano jego występowanie na kilku tylko stanowiskach w Pieninach (u podnóża Sokolicy i Hukowej Skały, na Długim Groniku, na Szafranówce, w Szczawnicy nad Dunajcem), na południowych stokach Wysokiej Góry (Beskid Sądecki), na przełomie Dunajca w Kłodnem, w starym kamieniołomie w Zarzeczu i na Jasieniowej na Pogórzu Śląskim. Liczna populacja omanu wąskolistnego rośnie w słowackich Pieninach, przy ujściu Leśnickiego Potoku do Dunajca^[6].

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona lub podnosząca się, krucha o wysokości 7–60 cm. Jest naga, co najwyżej pod kwiatostanem czasami filcowata. Pod ziemią roślina posiada czołgające się kłącze^[7].

Liście: Ulistnienie skrętoległe, gęste. Liście równowąskolancetowate lub równowąskie, siedzące, obejmujące łodygę zwężoną nasadą. Mają 3–7 równoległych nerwów. Są sztywne, mają szerokość 2–7 mm i ostry wierzchołek. Brzegi blaszki liściowej mają orzęsione, poza tym są nagie^[7].

Kwiaty: Zebrane w koszyczek o szerokości 2,5–5,5 cm. Listki okrywy skórzaste, lancetowate lub równowąskie, stopniowo coraz większe ku wnętrzu. Kwiaty żółte, brzeżne kwiaty języczkowe mają języczki około dwukrotnie większe od okrywy koszyczka^[7].
Owoc: Nagie niełupki z puchem kielichowym^[7].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do lipca, jest owadopylny i wiatrosiewny. Rośnie na suchych murawach, na skałach i w świetlistych zaroślach^[6]. Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Cirsio-Brachypodion pinnati i Ass. Inuletum ensifoliae^[8]. Liczba chromosomów 2n = 16. Tworzy mieszańce z omanem szorstkim i o. wierzbolistnym^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Pentanema ensifolium (L.) D.Gut.Larr., Santos-Vicente, Anderb., E.Rico & M.M.Mart.Ort., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-13] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 102, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ David Gutiérrez-Larruscain, María Santos-Vicente, Arne A. Anderberg, Enrique Rico, María Montserrat Martínez-Ortega. Phylogeny of the Inula group (Asteraceae: Inuleae): Evidence from nuclear and plastid genomes and a recircumscription of Pentanema. „Taxon”. 67, 1, s. 149-164, 2018. DOI: 10.12705/671.9.
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.