PROFILPELAJAR.COM

ogród Letni
Ле́тний сад
	; Główne wejście do Ogrodu Letniego
Państwo	Rosja
Miejscowość	Petersburg
Data założenia	1704–1719
Projektant	I. Matwiejew; J. Le Blond; M. Zemcow
	Położenie na mapie Petersburga ogród Letni; Ле́тний сад
	Położenie na mapie Rosji ogród Letni; Ле́тний сад
	59°56′41″N 30°20′08″E/59,944722 30,335556
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ogród Letni^[1] (ros. Ле́тний сад) – reprezentacyjny ogród położony w centrum Petersburga, założony w 1704 roku z inicjatywy Piotra I Wielkiego.

Historia

Ogród położony jest na pomiędzy rzekami Mojką a Fontanką oraz Kanałem Łabędzim. Pierwsze wzmianki o ogrodach położonych w bliskości Pałacu Letniego Piotra I pochodzą z roku 1704. Pierwszym projektantem ogrodu był Iwan Matwiejew. Jego głównym zadaniem było przygotowanie terenu pod powstanie ogrodu oraz zasadzenie pierwszych drzew, a jego praca była nadzorowana osobiście przez imperatora^[2]. Matwiejew zmarł w 1709 roku, a zadanie kontynuowania projektu otrzymali Jean-Baptiste Alexandre Le Blond i Michaił Zemcow.

Powstał ogród o regularnym kształcie w stylu francuskiego ogrodu barkowego. Nacisk położono na idealną symetrię i regularne rozmieszczenie wszystkich obiektów w ogrodzie, od drzew i krzewów po alejki i stawy. Poza Rosją zakupiono sadzonki wiązów i dębów, które cesarz miał osobiście sadzić wzdłuż alejek parkowych^[3]. Alejki zostały także ozdobione ponad 250 marmurowymi rzeźbami sprowadzonymi specjalnie dla cesarza z Włoch^[2]. Jedną z nich była drogocenna Taurydzka Wenus. Z początku ustawiono ją także w Ogrodzie Letnim, ale z uwagi na nagość postaci nie przypadła ona do gustu konserwatywnym mieszkańcom. Dziś znajduje się w kolekcji Ermitażu^[4].

W XX wieku, by lepiej zabezpieczać te dzieła sztuki przed działaniami natury i potencjalnymi aktami wandalizmu, zostały one zastąpione kopiami^[2]. Przedstawiają one postacie mitologiczne, alegorie sił przyrody oraz znane postacie historyczne, takie jak Juliusz Cezar czy Aleksander Macedoński. Znajdują się tu także wywiezione po insurekcji kościuszkowskiej popiersia Jana III Sobieskiego i królowej Marysieńki^[4]. W latach 80. XX wieku oryginały zastąpiono replikami, które usunięto w 2015 roku po odwołaniu Polskiego Sezonu Kulturalnego^[5].

Oprócz rzeźb największą atrakcją parku był zespół pierwszych w Rosji fontann^[6], które ozdobione były scenami z bajek Ezopa^[2]. Specjalnie dla osób, które dzieł Ezopa nie czytały, Piotr polecił ustawić tabliczki z objaśnieniami, np. na jednej z fontann lew w klatce miał symbolizować zwyciężoną Szwecję Karola XII^[3]. Fontanny obsługiwane były przez specjalną maszynerię, którą Piotr zamówił w Anglii^[2]. Woda doprowadzana była specjalnym akweduktem z pobliskiej Fontanki^[6]. W jednym z ogrodowych kanałów, ku uciesze Piotra, pływał miniaturowy okręt wojenny^[7].

W ogrodzie odbywały się przyjęcia, bale oraz pokazy fajerwerków. Szczególnie hucznie obchodzono imieniny cara i rocznice zwycięstwa pod Połtawą. W taki sposób w 1720 roku Ogród Letni opisywał poseł polski Stanisław Chomętowski (przyszły hetman polny koronny):

Były w tym ogrodzie sadzawki obmurowane, na których pływały gęsi indyjskie, kaczki morskie i wiele ptactwa. Jest tam i gołębnik zbudowany, w którym mieści się 16 gatunków gołębi. Mają także kilka bocianów białych – bociana bowiem w tych tu krajach nie obaczysz, kilka żurawi, dzika i jeża wielkiego, który na sobie ma kolce długie na ćwierć. Drugi ogród zasadzony jest drzewami owocowymi, a w nim tylko ganki i szpalery^[7].

Za panowania Piotra I ogrody pozostawały zamknięte dla mieszkańców miasta. Cesarzowa Elżbieta I zdecydowała, że park może być udostępniany przyzwoicie ubranym zwiedzającym podczas jej nieobecności w stolicy. Od 1752 roku był on otwarty w niedziele i święta. Od 1755 roku tylko w czwartki, a rok później znów w niedziele^[6]. Między 1771 a 1784 zbudowano charakterystyczny parkan odgradzający Ogród Letni od Nabrzeża Pałacowego i innych ulic miasta. Zaprojektował go Jurij Felten. Powódź w Petersburgu w 1777 roku, która wywołała wielkie spustoszenia w mieście, nie ominęła także Ogrodu Letniego. Uszkodzone zostały niektóre rzeźby, zniszczone pawilony oraz fontanny. Tych ostatnich zdecydowano się nie odbudowywać, usunięto także akwedukt doprowadzający do nich wodę z Fontanki^[6]. Za panowania Katarzyny II odnowiony park uzyskał formę ogrodu angielskiego^[4].

Na początku XIX wieku nad upiększaniem Ogrodu Letniego pracowali najwybitniejsi architekci, m.in. Carlo Rossi. Dodano wtedy nowe pawilony: kawiarnię i herbaciarnię. W 1839 roku król Szwecji Karol XIV Jan podarował imperatorowi Mikołajowi I monumentalną porfirową wazę, która stała się jednym z symboli parku. W czasach Mikołaja Ogród Letni, teraz już ogólnodostępny, stał się jednym z ulubionych miejsc odwiedzanych przez mieszkańców stolicy. Nadal jednak obowiązywała zasada o godziwym ubiorze^[8]. W 1855 w Ogrodzie Letnim stanął pomnik Iwana Kryłowa. 4 kwietnia 1866 roku pod bramą Ogrodu Letniego Dmitrij Karakozow próbował zastrzelić imperatora Aleksandra II. Zamach udaremniono, a na miejscu ocalenia cesarza zbudowano kapliczkę upamiętniającą to wydarzenie. Po przewrocie październikowym bolszewicy nakazali jej wyburzenie. W czasie II wojny światowej i blokady Leningradu Ogród Letni poważnie ucierpiał wskutek działań wojennych, lecz jak podają niektóre źródła żadne z historycznych drzew ogrodu nie zostało wówczas ścięte^[9].

Ogród Letni jest częstym motywem pojawiającym się u wybitnych twórców kultury rosyjskiej. Nawiązywali do niego m.in. Aleksander Puszkin w Eugniuszu Onieginie i Anna Achmatowa, która poświęciła mu jeden ze swoich wierszy zatytułowany Ogród Letni. W 2008 roku władze Petersburga rozpoczęły prace nad renowacją Ogrodu Letniego. Zostaną tam zainstalowane kamery^[10], by chronić ogród przed aktami wandalizmu, a wszystkie obiekty małej architektury będą odrestaurowane i zabezpieczone. Z ponad dwustu rzeźb sprowadzonych dla Piotra I do dzisiaj przetrwało ich 79^[11] (według innych źródeł 89^[4]).

Zobacz też

Pomnik Iwana Kryłowa w Ogrodzie Letnim

Przypisy

↑ Polski egzonim przyjęty na 111. posiedzeniu KSNG.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Cih.ru: Летний сад. [dostęp 2011-08-16]. (ros.).
↑ ^a ^b Małek E., Stefanowicz-Maciaszek E., Petersburg. Miasto białych nocy, Kraków 2008, s. 137.
↑ ^a ^b ^c ^d Małek E., Stefanowicz-Maciaszek E., Petersburg. Miasto białych nocy, Kraków 2008, s. 138.
↑ Beata K. Nykiel, Aleksander Borawski - zapoznany artysta, pionier konserwacji [w:] Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem, 2023, Tom XVIII, przypis s. 322
↑ ^a ^b ^c ^d Rusmuseum.ru: История Летнего сада. [dostęp 2011-08-16]. (ros.).
↑ ^a ^b Wilk M., Od Petersburga do Leningradu, Warszawa 1980, s. 32.
↑ Ruslink.pl: Petersburg: Letni ogród. [dostęp 2011-08-16]. (pol.).
↑ Enspire.syr.edu: History and Design of the Summer Garden. [dostęp 2011-08-16]. (ang.).
↑ Echomsk.spb.ru: Правительство увеличивает субсидии Летнему саду, а Летний сад – число охранников. [dostęp 2011-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-30)]. (ros.).
↑ Ruslink.pl: Summer Garden. [dostęp 2011-08-16]. (ang.).