Ofensywa estońska w Liwonii – działania armii estońskiej przeciwko Armii Radzieckiej Łotwy w Liwonii, prowadzone pomiędzy 25 maja a 5 czerwca 1919 r. Celem ofensywy było odbicie Liwonii z rąk bolszewików, zanim mogłyby to zrobić operujące na zachodniej Łotwie jednostki niemieckie. W ofensywie brał udział także 1 Pułk Piechoty, złożony z łotewskich ochotników i tworzony w strukturze armii łotewskiej z inicjatywy Rządu Tymczasowego Łotwy. Po sukcesie ofensywy Estończycy przekazali Rządowi Tymczasowemu Łotwy opanowane terytoria.
Pod wrażeniem sukcesów niemieckich w Kurlandii Biuro Werbunkowe Baltenland, kierowane przez Günthera von der Goltza (brata generała), zaczęło werbować ochotników do walki nie tylko na ziemiach łotewskich, ale również w Estonii, rządzonej przez probrytyjski rząd. Zaniepokoiło to władze estońskie, mające również w pamięci, iż w lutym 1918 r. wojska niemieckie niszczyły w Estonii rodzące się organy władzy państwa narodowego[3]. Rząd estoński postanowił zacieśnić kontakty z łotewskim rządem Ulmanisa i wyraził zgodę na tworzenie brygady łotewskiej w składzie armii estońskiej[3]. Dowódcą Brygady Północnej lub 2 Brygady Łotewskiej został płk Jorģis Zemitāns[4]. Do końca marca 1919 r. w strukturze armii estońskiej udało się sformować cały 1 Pułk Piechoty, złożony z Łotyszy[5].
16 kwietnia wojska niemieckie przeprowadziły w Lipawie, gdzie przebywał rząd Ulmanisa, pucz. Łotewski premier razem z członkami gabinetu schronił się na okręcie „Saratow” w lipawskim porcie, pod ochroną Brytyjczyków. W nocy z 26 na 27 kwietnia Niemcy doprowadzili do sformowania lojalnego wobec siebie gabinetu Andrievsa Niedry[2]. Tymczasem Ulmanis w drugiej połowie kwietnia zdołał odbyć wizytę w Estonii. Podczas tej wizyty ustalono plan ofensywy estońskiej w Liwonii, której celem miało być wyparcie bolszewików z tego regionu, zanim uczynią to Niemcy[5]. W ofensywie miał wziąć udział 1 Pułk Piechoty, liczący 7 tys. ochotników[5].
Przebieg ofensywy
W nocy z 22 na 23 maja 1919 r. jednostki niemieckie rozpoczęły działania zaczepne na zachód i na południowy zachód od Rygi. Był to początek operacji Tennenberg, której celem było opanowanie łotewskiej stolicy[6].
Dowództwo estońskie postanowiło w tym samym momencie uderzyć na Łotewską Socjalistyczną Republikę Radziecką od północy. 25 maja po zajęciu Izborska i Pskowa 2 Estońska Dywizja Piechoty zagroziła oskrzydleniem prawemu skrzydłu Armii Radzieckiej Łotwy[5]. Front estońsko-radziecki przebiegał na południe od nadbałtyckiego Ainaži, dalej na południe od Rūjieny i do linii kolejowej Valka-Aluksne[7].
Plan estońskiego dowództwa zakładał przeprowadzenie głębokiego manewru oskrzydlającego na Jekabpils, by odciąć jednostki radzieckie stojące na wschód od Rygi od zaplecza[7]. 2 Estońska Dywizja Piechoty rozpoczęła działania zaczepne 26 maja, zajmując tego samego dnia Werro (Võru)[8]. 1 Pułk Kawalerii Estońskiej, część 3 Estońskiej Dywizji Piechoty, uderzył z kierunku Valki na Aluksne, przecinając linię kolejową i zajmując miasto 29 maja. Następnie kontynuowały marsz na południe na Gulbene[8] i po zaciętych walkach z jednostkami Armii Radzieckiej Łotwy[7] zdobył miasto 31 maja. Inne jednostki 3 Estońskiej Dywizji Piechoty do tego samego dnia również przemieściły się na południe ze swoich pozycji wyjściowych pod Ainaži i Rūjieną, zdobywając 31 maja Limbaži, Valmierę i Smiltene[8]. Wchodzący w skład dywizji 1 Pułk Piechoty dzień później zajął niebronioną Kieś, z której Armia Radzieckiej Łotwy wycofała się już wcześniej[7]. Tego samego dnia Kieś próbowały zająć jednostki Bałtyckiej Landeswehry nadchodzące od zachodu, jednak zostały odparte przez Łotyszy i Estończyków[9].
Zdemoralizowane po utracie Rygi (zajętej przez Niemców jeszcze 23 maja[6]) i zagrożone odcięciem od zaplecza jednostki bolszewickie pośpiesznie wycofały się do Łatgalii. Jednostki estońskie maszerowały z Gulbene na Jekabpils, nie napotykając przeciwnika. 4 czerwca zajęły Madonę i Ļaudonę, zaś dzień później wkroczyły do Jekabpilsu, opanowując najpierw jego prawobrzeżną, a następnie lewobrzeżną część[7].
Armia estońska przekazała Łotwie zarząd opanowanych terytoriów. Z poparciem Ententy w Liwonii rząd Ulmanisa kontynuował rozbudowę jednostek łotewskich, na bazie 1 Pułku Piechoty[10].
Za sprawą sukcesu ofensywy w Liwonii wojska estońskie wbiły się klinem pomiędzy Łatgalię, ostatni region Łotwy kontrolowany przez bolszewików, a ziemie na południe i wschód od Rygi, które zdobyli Niemcy w ostatniej fazie operacji ryskiej[10]. Jeszcze w czerwcu 1919 r. doszło do zbrojnej konfrontacji między Niemcami a Estończykami i Łotyszami, której kulminacją była zwycięska dla tych drugich bitwa pod Kiesią[11].
