Nierodzim – osiedle (jednostka pomocnicza) miasta Ustroń (nr 9)[2], dawniej wieś, od 1 stycznia 1973 r. w granicach Ustronia. Leży w dolinie Wisły, przy drodze Skoczów – Ustroń.
Nazwa wsi jest dzierżawcza od imienia Nierodzim[3].
Historia
Wzmiankowane po raz pierwszy w 1439 r.[4] Politycznie wieś znajdowała się wówczas w granicach księstwa cieszyńskiego, będącego lennem Królestwa Czech, a od 1526 r. w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 r. w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).
Według zapisków z wizytacji kościelnej z 1688 r. pierwszy tutejszy kościół został wzniesiony przez protestantów, a więc w II poł. XVI albo w I poł. XVII w.[5] 18 kwietnia 1654 r., w szczytowym okresie kontrreformacji, został on przejęty przez katolików. W XVIII w. świątynię rozebrano. Nowy, do dziś istniejący kościół pw. św. Anny został ufundowany przez Antoniego Goczałkowskiego i konsekrowany w 1769 r. W 1782 r. Nierodzim liczył 90 katolików i 54 protestantów.[6]
W 1900 r. Nierodzim stanowił samodzielną gminę obejmującą również Bładnice Górne o powierzchni 426 hektarów i liczbie mieszkańców 640 zamieszkałych w 72 budynkach, z tego w samym Nierodzimiu bez Bładnic Górnych mieszkało 518 osób w 58 domach. 239 (46,1%) mieszkańców było katolikami, 272 (52,5%) ewangelikami a 7 (1,4%) wyznawcami judaizmu, 511 (98,6%) polsko- a 7 (1,4%) niemieckojęzycznymi[7]. Według spisu z 1910 r. Nierodzim (bez Bładnic Górnych) miał już 539 mieszkańców zamieszkałych w 63 budynkach, z czego 529 (98,1%) było polsko- a 10 (1,9%) niemieckojęzycznymi, 233 (43,2%) było katolikami, 300 (55,7%) ewangelikami a 6 (1,1%) żydami[8].
Wieś rozwijała się w cieniu Skoczowa, stając się z czasem żywym ośrodkiem garncarstwa w regionie. Tradycje rzemiosła ceramicznego, zanikłe po II wojnie światowej, podjęła miejscowa cegielnia, produkująca oprócz cegły również bogaty asortyment ceramiki budowlanej. W 1972 r. uruchomiono w Nierodzimiu Zakład Mechanizacji Produkcji Zwierzęcej i Przemysłu Rolnego "Meprozet", produkujący sprzęt rolniczy, głównie do melioracji i nawadniania (deszczownie). Największym zakładem jest obecnie znana z produkcji kawy, kakao i herbaty firma "Mokate".
W latach międzywojennych w Nierodzimiu działał ośrodek szkoleniowy Związku Harcerstwa Polskiego. W latach 1933–1935 tutejszą Szkołę Instruktorów Zuchowych, w której organizowano kursy dla nauczycieli z całej Polski, prowadził doświadczony działacz harcerski Aleksander Kamiński. Obok kursów organizowane były tu "doświadczalne" kolonie zuchowe dla dzieci z ubogich rodzin z Górnego Śląska. Częstym gościem w ośrodku bywał rozpoczynający karierę literacką Gustaw Morcinek. W 1937 r. Szkoła została przeniesiona do nowego męskiego ośrodka harcerskiego "Na Buczu" w Górkach Wielkich.
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Nierodzim.
Zabytki
Postacie związane z Nierodzimiem
Przypisy
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327
- ↑ Urząd Miasta Ustroń: Wykaz Osiedli Miasta Ustroń. [w:] www.ustron.bip.info.pl [on-line]. 2004. [dostęp 2010-12-28].
- ↑ Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 124—125. ISBN 82-00-00622-2.
- ↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 307. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Londzin Józef: Kościoły drewniane na Śląsku Cieszyńskim (z pośmiertnych zapisków Autora przejrzał, uzupełnił I do druku przygotował ks. R. Tomanek), Nakładem i drukiem „Dziedzictwa błog. Jana Sarkandra”, Cieszyn 1932, s. 206;
- ↑ Londzin Józef: Kościoły drewniane na Śląsku Cieszyńskim ..., s. 210;
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.). Brak numerów stron w książce
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.). Brak numerów stron w książce
