Niedomykalność zastawki trójdzielnej (łac. insufficientia valvulae tricuspidalis, ang. tricuspid insufficiency) – zastawkowa wada serca powodująca nieprawidłowe cofanie się krwi z prawej komory serca do prawego przedsionka. Często towarzyszy zwężeniu zastawki mitralnej: stenoza mitralna z niedomykalnością zastawki trójdzielnej to najczęstsza złożona wada zastawkowa serca^[1].

Niedomykalność trójdzielna nie jest częstą wadą, w Stanach Zjednoczonych jej częstość szacuje się na 1%^[2].

Przyczyny niedomykalności zastawki trójdzielnej mogą być następujące:

• gorączka reumatyczna
• infekcyjne zapalenie wsierdzia
• zespół rakowiaka
• zespół Marfana^[3]
• choroba Fabry’ego^[4]
• choroba Whipple’a^[4]
• zespół wypadania płatka zastawki trójdzielnej
• reumatoidalne zapalenie stawów
• toczeń rumieniowaty układowy
• wady wrodzone, anomalia Ebsteina
• dysfunkcja mięśni brodawkowatych, np. po przebytym zawale
• przyjmowanie leków anorektycznych, metysergidu (także w migrenie) lub fenfluraminy, przyjmowanie pergolidu (choroba Parkinsona)^[5]
• poszerzenie pierścienia zastawkowego w przebiegu wad zastawki mitralnej lub stenozy tętnicy płucnej.

Cofanie się krwi z prawej komory do prawego przedsionka powoduje zaleganie krwi w prawym przedsionku i w układzie żylnym. Poszerzenie prawego przedsionka może spowodować migotanie.

Pojawienie się dużej niedomykalności obniża ciśnienie skurczowe w prawej komorze i tętnicy płucnej, co paradoksalnie zmniejsza nasilenie duszności.

• zmniejszona tolerancja wysiłku
• osłabienie
• uczucie gniecenia i rozpierania w prawym podżebrzu

• tętnienie wątroby, nasilające się w czasie wdechu, wyczuwalne w dołku podsercowym i pod prawym łukiem żebrowym
• tętnienie prawej komory
• szmer skurczowy (holosystoliczny), w miejscu przyczepu 5. żebra prawego do mostka, głośniejszy w czasie głębokiego wdechu (objaw Rivero Carvallo)
• turkoczący szmer rozkurczowy
• wyraźne tętno żylne ujemne, z czasem tętno żylne dodatnie na żyłach szyjnych

• w EKG: P pulmonale, cechy przerostu prawej komory, blok prawej odnogi pęczka Hisa, zazwyczaj migotanie przedsionków
• w RTG klatki piersiowej: powiększenie sylwetki serca, cechy poszerzenia prawego przedsionka, na zdjęciu bocznym przyleganie prawej komory do mostka (w dużej niedomykalności)
• ECHO serca: stwierdzenie fali niedomykalności, podwyższenie ciśnienia skurczowego w prawej komorze, poszerzenie żyły głównej dolnej, poszerzenie żył wątrobowych.

• Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom I. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 252-253. ISBN 83-7430-031-0.