National Railway Museum

National Railway Museum
Narodowe Muzeum Kolejnictwa
Ilustracja
Państwo

 Wielka Brytania

Kraj

 Anglia

Miejscowość

York

Adres

Leeman Road, York, North Yorkshire, Anglia

Data założenia

1975

Dyrektor

Andrew J Scott

Położenie na mapie North Yorkshire
Mapa konturowa North Yorkshire, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „National Railway Museum”
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii
Mapa konturowa Wielkiej Brytanii, po prawej znajduje się punkt z opisem „National Railway Museum”
Położenie na mapie Anglii
Mapa konturowa Anglii, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „National Railway Museum”
Ziemia53°57′38,09″N 1°05′47,44″W/53,960580 -1,096510
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

National Railway Museum (NRM, z ang. Narodowe Muzeum Kolejnictwa) – muzeum położone w Yorku, w Anglii, będące częścią National Museum of Science and Industry. Muzeum traktuje o historii transportu kolejowego w Wielkiej Brytanii oraz jego wpływie na społeczeństwo. Muzeum jest laureatem wielu nagród, w tym m.in. European Museum of the Year Award (nagroda dla najlepszego muzeum roku w Europie) w 2001. W muzeum znajduje się wiele znaczących pod względem historycznym lokomotyw i składów kolejowych, także kolekcja gadżetów i przedmiotów użytkowych związanych z kolejnictwem. Muzeum odwiedza średnio 744 000 turystów rocznie[1].

Przegląd

W skład kolekcji zgromadzonej przez NRM wchodzi ponad 100 lokomotyw oraz niemal 200 innych pojazdów kolejowych (wykorzystywanych wcześniej głównie na terenie Wielkiej Brytanii). Na powierzchni ponad 8 hektarów zaprezentowane również kilka setek tysięcy najrozmaitszych przedmiotów związanych z przemysłem kolejowym o wartości technicznej, artystycznej i historycznej; składowane są one w trzech dużych halach w pobliżu stacji kolejowej w Yorku, blisko miejsca, gdzie przebiega East Coast Main Line. NRM jest największym muzeum kolejnictwa na świecie. Jest największym położonym poza Londynem muzeum w Wielkiej Brytanii, jeśli chodzi o liczbę podejmowanych rocznie turystów[2].

NRM znajduje się w swoim macierzystym miejscu (York North) od 1975, kiedy to zajęło miejsce dwóch mniejszych muzeów administrowanych przez British Rail: w Clapham w Londynie i York Railway Museum, które znajdowało się na obrzeżach miasta.

Muzeum znajduje się w niewielkiej odległości od stacji kolejowej w Yorku (można się do niego dostać z niektórych platform stacji poprzez korytarz i klatkę schodową lub z ulicy). Do muzeum można dojechać autobusem z York Minster do Leeman Road. Przystanek obsługuje również system York park and ride, obsługiwany przez korporację FirstGroup (numer 2 (Rawcliffe Bar-York)). Od 2001 wejście do muzeum jest darmowe. Jest otwarte codziennie od 10:00 do 18:00.

Panorama muzeum - widok na lokomotywy ustawione w Great Hall

W 2004 otwarto Shildon Locomotion Museum, mzueum kolejnictwa w Shildon, Durham, które jest zarządzane przez NRM w porozumieniu z władzami hrabstwa Durham. Kolekcja jest zgromadzona w nowoczesnym budynku (mieścił się tam kiedyś sklep i pracownia, których właścicielem był Timothy Hackworth); muzeum odwiedza średnio 100 000 turystów rocznie.

National Collection

National Collection (pol. Narodowa Kolekcja) składa się z ok. 280 lokomotyw i pociągów, z czego w NRM znajduje się ok. 100, reszta jest podzielona pomiędzy Shildon Locomotion Museum, inne muzea i zespół pociągów retro. Najwcześniejsze maszyny pochodzą z ok. 1815. Kolekcja zawiera tzw. „Palaces on Wheels”, kolekcję pokoi w pociągach używanych od czasów królowej Wiktorii do lat 70. XX wieku; wśród nich znajduje się kilka pojazdów, które jako pierwsze zostały objęte ochroną i stały się eksponatami muzealnymi[3][4][5]. Inne historyczne eksponaty przentowane w NRM to m.in.: lokomotywa Furness Railway No. 3 „Coppernob” (1846) oraz parowozy – Flying Scotsman klasy A3 (dołączył do muzeum w 2004)[6][7], Mallard(inne języki) klasy A4 i Duchess of Hamilton(inne języki) klasy Coronation(inne języki), należąca do London, Midland and Scottish Railway[8]. Flying Scotsman jest jako jeden z niewielu eksponatów w muzeum sporadycznie wykorzystywany do obsługi pasażerów.

Muzeum zaimportowało kilka ważnych eksponatów do swojej kolekcji, m.in. chińska lokomotywa Class KF (1981) oraz wagon sypialny ekskluzywnej firmy Wagons-Lits (1980), który był czasem wykorzystywany na nocnej trasie Paryż-Londyn. W 2001 do muzeum sprowadzono jednostkę Bullet Train z serii Shinkansen; pojazd został sfinansowany przez West Japan Railway Company - jest to jedyny Bullet Train znajdujący się poza Japonią.

Niektóre pojazdy umieszczone na wystawie są wymieniane na inne z innymi muzeami i organizacjami; czasami muzeum nieco zmienia swoją kolekcję wypożyczając całe serie lokomotyw.

Inne duże eksponaty to Gaunless Bridge należący do Stockton and Darlington Railway oraz kilka silników parowych i wiatrowych.

Wystawę uzupełniają semafory i urządzenia świetlne, fragmenty torów, modele statków, plakaty, ilustracje i inne prace artystyczne[9], bilety, mundury służbowe, zegary ścienne, zegarki, meble i sprzęt pochodzący ze związanymi z przemysłem kolejowym hoteli (wraz z oryginalnymi pieczęciami); ponadto muzeum zaopatrzone jest w szeroką kolekcję modeli, które eksponowane są w elektrycznej kolejce wykonanej w skali zero (od 1982)[10].

Muzeum posiada również zbiór rysunków inżynieryjnych z warsztatów kolejowych i oficjalnych fotografii. Głównie dzięki inicjatywie R. C. (Dicka) Rileya kolekcja została uzupełniona o zbiór fotografii amatorskich, autorami większości z nich są Eric Treacy i H. Gordon Tidey[11][12][13][14]. Fotografowie związani z muzeum uczestniczyli m.in. w procesie konstrukcji Eurotunelu. Na przełomie 1999 i 2000 muzeum rozpoczęło kolekcjonowanie nagrań związanych z kolejnictwem na potrzeby National Archive of Railway Oral History. Muzeum otrzymało archiwalne nagrania autorstwa Petera Handforda[15]. Biblioteka przyłączona do NRM posiada kolekcję magazynów o tematyce kolejowej[16], rozkładów jazdy i oficjalnych publikacji. System Search Engine umożliwia dostęp do archiwów i biblioteki muzeum w celach edukacyjnych; system jest sprawny od początku 2008. W 2009 do zbiorów dodano Forsythe Collection - kolekcję gadżetów związanych z kolejnictwem[17][18].

Historia

Pochodzenie

Pomimo tego, że pierwsze próby utworzenia muzeum kolejnictwa datuje się na koniec XIX wieku[19], National Collection powstała w wyniku sukcesu dwóch odrębnych inicjatyw. Jedna została wysunięta przez władze sektora muzeów w Anglii, zaś druga przez przemysł kolejowy, przede wszystkim przez North Eastern Railway, rozwinięte z historycznego Stockton and Darlington Railway.

Kolekcja zaprezentowana później w Science Museum w Londynie została zgromadzona przez Patent Office w latach 60. XIX wieku[20]. Zbiór zawierał tak historyczne i rzadkie okazy jak Puffing Billy, Rakieta i Agenoria (pochodna lokomotywa Stourbridge Lion); lokomotywy te zostały przetransportowane do Yorku.

Problemem wówczas była regularna i doraźna konserwacja lokomotyw. Niektóre z nich były naprawiane w prywatnych garażach, część została zniszczona. Niektóre z nich posłużyły jako atrakcje turystyczne, prezentowane na wystawach lub cokołach na stacjach kolejowych (m.in. Coppernob w Barrow-in-Furness, Derwent i Locomotion w Darlington i Tiny w Newton Abbot).

Pierwsze w Europie muzea kolejnictwa zostały otwarte w Hamar w Norwegii (1897) i Norymberdze (1899). Sprowokowało to rozmowy na ten temat w Wielkiej Brytanii pod koniec XIX i na początku XX wieku, nie podjęto jednak żadnych decyzji. Co więcej, dwie lokomotywy należące do Great Western Railway, North Star i Lord of the Isles, składowane w Swindon, zostały zniszczone w 1906 z powodu braku miejsca na ich przetrzymywanie.

Od 1880, J. B. Harper tworzył okazała kolekcję zbiorów związanych z historią kolejnictwa, która została przedstawiona na uroczystości z okazji stulecia S.& D.R. w 1925[21]. Zbiory te stanowił podstawę muzeum utworzonego przez London and North Eastern Railway w Yorku w 1928; dyrektorem został E. M. Bywell.

Mniejsze eksponaty były składowane w budynkach stacji kolejowej, zaś większe przedmioty w garażach należących do zarządu York and North Midland Railway (zburzone po zamknięciu muzeum)[22][23][24]. Lokomotywy ustawione zostały na krótkich odcinkach torów, co dało podwaliny pod sposób prezentowania pociągów w NRM.

Muzeum zostało zdominowane przez eksponaty pochodzące z Great Northern Railway i North Eastern Railway. Inne spółki nie wykazały dużego zainteresowania inicjatywą LNER, ofiarowując jedynie po jednej lokomotywie - GWR 3700 Class 3440 City of Truro (Great Western Railway), Columbine (London and North Western Railway), Gladstone (London, Brighton and South Coast Railway). Wraz z GWR w muzeum znajduje się wiele niewielkich przedmiotów złożonych na Paddington station; w 1925 zbudowano replikę lokomotywy North Star. GWR podejmował lokomotywy City of Truro[25] i Tiny w 1931 i Shannon w 1946.

LMS posiada niezależną kolekcję przedmiotów związanych z kolejnictwem na Euston Station. Muzeum zgromadziło również kilka lokomotyw, m.in. Caledonian 123, Columbine, Cornwall, Hardwicke, Highland 103, Midland 118 i Pet. Trzy inne, składowane w Crewe Works, zostały zniszczone w 1932. LMS zarezerwowała sobie jeszcze jedną lokomotywę, Midland 158A, która została jednak stracona wskutek nacjonalizacji. Zdołano przeprowadzić akcję ochrony kilku kwater królewskich w miejscowości Wolverton oraz zbudowano replikę lokomotywy Rocket wraz z sześcioma wagonami; replika została przygotowana na stulecie Liverpool and Manchester Railway w 1930. Skonstruowano również replikę Travelling Post Office jednej z pierwszych linii kolejowych w Wielkiej Brytanii, Grand Junction Railway.

Southern Railway odziedziczyła trzy pociągi należące pierwotnie do Bodmin and Wadebridge Railway, eksploatowane w Yorku i na Waterloo Station. Ryde był chroniony w latach 1934-1940; inną lokomotywą chronioną przez SR był Boxhill w 1947 (Gladstone zajęło się Stephenson Locomotive Society) jako inicjatywa ludowa, zaś w 1959 zostało sfinsansowane przez British Transport Commission[26].

Nacjonalizacja sektora transportowego w Wielkiej Brytanii w 1948 dała możliwość prowadzenia wzmożonych starań o budowę muzeum; w 1951 wydany został raport British Transport Commission[27]. Dokument sugerował powołanie kuratora opiekującego się eksponatami zgromadzonymi później w NRM (John M. Scholes), zakładał założenie kilku muzeów kolejnictwa w całym kraju (nie zostały jednak wykonane w sposób zasugerowany w raporcie), powstanie niewielkiej wystawy kolejowych eksponatów na Euston Station, a także utworzenie dużego muzeum kolejnictwa w Londynie. Jako lokalizację faworyzowaną stację kolejową w dzielnicy Nine Elms, ostatecznie w 1961 otwarto Museum of British Transport w zajezdni autobusowej w Clapham[28][29]. Sporządzona została oficjalna lista chronionych lokomotyw[30][31][32]; niektóre składowane były bezpośrednio w budynki zajezdni, inne w garażach z całym kraju, kilka wypożyczono do lokalnych muzeów. Spora część eksponatów wchodzących w skład National Collection w dalszym ciągu jest składowana w Swindon Steam Railway Museum i Glasgow Museum of Transport, chociaż niektóre prezentowane tam maszyny (m.in. NBR, K 'Glen' Class, 4-4-0 czy No. 256 Glen Douglas - obecnie[33] wchodzą w skład Bo'ness & Kinneil Railway) nie są już wliczane w skład National Collection[34].

Modernizacja British Rail pod koniec lat 60. spowodowała, że spółka zdecydowała o rezygnacji z prowadzenia muzeum; z inicjatywy historyka L. T. C. Rolta i jego przyjaciół zdecydowano powołać do życia nowe muzeum[35]. Warunki założenia muzeum ustalono w porozumieniu z ustawą o transporcie (Transport Act 1968) - zdecydowano o nazwie (National Railway Museum) i zwierzchnictwie muzeum (National Museum of Science and Industry, którego dyrektorem była wówczas Margaret Weston), a także o jego wstępnej lokalizacji (poza Londynem).

Jako lokalizację muzeum wybrano parowozownię położoną w York North (przebudowaną w latach 50.), na trasie East Coast Main Line. Stare muzea (oraz to w Clapham) zostały zamknięte w 1973. Miejsce muzeum w Clapham obecnie zajmuje supermarket sieci Sainsbury’s. Niektóre eksponaty zostały zabezpieczone i przekazane London Transport Museum w Covent Garden. Niektóre eksponaty z Yorku zostały przekazane Darlington Railway Centre and Museum. Wystawę nowego muzeum stanowiły eksponaty z muzeów w Yorku i Clapham, a także lokomotywy z Preston Park w Brighton. Ostatecznmą decyzję o zbudowaniu i otwarciu muzeum podjęli: jego właściciel, Dr John Coiley[36], jego zastępca Peter Semmens[37], John van Riemsdijk[38], przedstawiciel Science Museum i David Jenkinson[39].

Rozwój (1975-2000)

Uroczystego otwarcia muzeum dokonał Filip Mountbatten, książę Edynburga w 1975. Data otwarcia zbiegła się ze 150-leciem istnienia Stockton & Darlington Railway, której ofiarowano kilka eksponatów. W porównaniu do wcześniejszych muzeów, NRM posiadał stosunkowo dużą ilość wagonów i pociągów osobowych a także lokomotyw nie napędzanych parą; nowy eksponat, lokomotywa No. 35029 Ellerman Lines zmusiła władze NRM do pokazania więcej parowozów. W pierwszym roku istnienia muzeum odwiedziło ponad milion turystów, zaś instytucja została dobrze oceniona przez krytykę[40][41].

W 1979 przeprowadzono renowację wybranych wagonów jadalnych, by uczcić stulecie cateringu kolejowego[42][43]; ponadto muzeum zorganizowało okazyjną wystawę, by podkreślić stulecie używania silnika elektrycznego w kolejnictwie[44]. W 1979 muzeum otrzymało replikę parowozu Stephenson's Rocket z okazji 150. lecia Liverpool and Manchester Railway (1980)[45]. Replika reprezentuje muzeum na wystawach na całym świecie.

W 1985 do zbiorów muzeum dołączyła replika lokomotywy Iron Duke (z okazji 150-lecia Great Western Railway).

W 1990 władze muzeum zaniepokoiły się alarmowym stanem betonowego dachu muzeum. Władze Yorku podarowały muzeum dodatkowy budynek (znany jako Peter Allen Building), również na Leeman Road (obecnie w budynku znajduje się sklep z pamiątkami z muzeum); budynek został zaadaptowany do wystawiania pociągów, co wraz z South Yard utworzyło The Great Railway Show[46]. Utworzono również niewielką przenośną wystawę, prezentowaną w Swindon Works, pod nazwą National Railway Museum on Tour[47]. W międzyczasie dach w oryginalnym budynku został zrekonstruowany z użyciem jedynie jednej z dwóch obrotnic z 1954[48]. Budynek został otwarty ponownie w 1992 pod nazwą Great Hall; hala umożliwiała turystom podziwianie wielu dotąd magazynowanych semaforów i nagrań; turystom udostępniono również most kolejowy i część Eurotunelu. Dotychczasowe eksponaty zostały zebrane w jedną wystawę pod nazwą Station Hall.

W 1995 muzeum wraz z University of York prowadziło warsztaty edukacyjne pod nazwą Institute of Railway Studies (and Transport History)[49]. Wraz z York College muzeum współtworzyło Yorkshire Rail Academy.

W 1996 dobudowano plac zabaw i tzw. Museum Garden, gdzie postawiono miniaturową kolejkę.

XXI wiek

W celu ochrony Workshop Gallery przed wchodzeniem tam przez turystów zmontowano rodzaj specjalnej windy, pokazującej turystom wystawę (znana jako National Railway Museum Inclinator). Inclinator pokazuje również wystawę dotyczącą kolei linowo-terenowej. Eksponaty wchodzące w skład tej wystawy są zaprezentowane na zewnątrz, zbudowano również niewielką kolejkę[50].

W 2004 do muzeum wprowadzono kilka kluczowych ulepszeń. Zorganizowano Railfest – święto, które upamiętniało kilka rocznic związanych z kolejnictwem[51][52]. Podobnego rodzaju uroczystości zorganizowani w dniach 25-30 maja 2008, kiedy wspominano rozwój kolejnictwa w latach 60. W Shildon otwarto Shildon Locomotion Museum, które zgromadziło duża kolekcję zwłaszcza lokomotyw (ze względu na dogodne warunki i rozległe tereny do zagospodarowania); znaczną część kolekcji stanowią eksponaty przetransportowane tam z NRM. Ponadto muzeum prowadzi zakrojoną na szeroką skalę kampanię wspieraną przez National Heritage Memorial Fund, której celem jest zakup lokomotywy Flying Scotsman[53], który gościł muzeum z okazji festiwalu Railfest.

Pod koniec 2007 uruchomiono Search Engine - system, który w łatwy sposób umożliwia turystom dostęp do archiwów i biblioteki muzeum[54][55].

W dniach 18 lipca-23 sierpnia 2008 w muzeum York Theatre Royal wystawiał sztukę The Railway Children (Edith Nesbit); The Guardian dał sztuce maksymalną ocenę[56][57]. Sztuka ma być wystawiana ponownie w 2009, od 23 lipca do 9 września.

Obecnie przeprowadzany jest plan pod kryptonimem NRM+, który ma odświeżyć i przeprowadzić renowację wystawy Great Hall; plan wspiera Heritage Lottery Fund[58]; muzeum w dalszym ciągu poszukuje partnerów finansowych[59].

Przypisy

  1. ↑ NRM Annual Reviews. [dostęp 2009-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-26)].
  2. ↑ Monthly museum & gallery visits figures. culture.gov.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-16)]. of the Department for Culture, Media and Sport; również Government Funded Museum Visitor Numbers Live Online; autor: David Prudames, 7 października 2004, culture24.org.
  3. ↑ Kumar, Amba: Stately Progress: Royal Train Travel since 1840. York: National Railway Museum, 1997. ISBN 1-872826-09-1.
  4. ↑ Jenkinson, David: Palaces on Wheels: Royal Carriages at the National Railway Museum. Townend, Gwen. London: H.M.S.O, 1981. ISBN 0-11-290366-5.
  5. ↑ Ellis, C. Hamilton: Royal Journey. London: British Transport Commission, 1953.
  6. ↑ Hughes, Geoffrey: Flying Scotsman: the people’s engine. York: Friends of the National Railway Museum Enterprises, 2004. ISBN 0-9546685-3-7.
  7. ↑ Roden, Andrew: Flying Scotsman. London: Aurum, 2007. ISBN 978-1-84513-241-5.
  8. ↑ Blakemore, Michael and Rutherford, Michael: 46229 Duchess of Hamilton. Newburn House, 1984.
  9. ↑ Roe, Sonia (ed.): Oil paintings in public ownership in North Yorkshire. London: Public Catalogue Foundation, 2006.
  10. ↑ Treasure in Reserve. „Railway Magazine”, s. 41–52, June 1993. 
  11. ↑ Bartholomew, Ed & Blakemore, Michael: Railways in Focus: photographs from the National Railway Museum collection. Penryn: Atlantic, 1998. ISBN 0-906899-91-5.
  12. ↑ Garratt, Colin (ed.): Great Railway Photographers: Maurice Earley. Newton Harcourt: Milepost, 1996. ISBN 1-900193-60-4.
  13. ↑ Garratt, Colin (ed.): Great Railway Photographers: E. R. Weathersett. Newton Harcourt: Milepost, 1996. ISBN 1-900193-65-5.
  14. ↑ Harris, Nigel. The National Railway Museum Photographic Archive. „Steam World”. 51, s. 6–13, September 1991. 
  15. ↑ Sloman, Tony: Peter Handford. [w:] The Independent [on-line]. 2007-11-30. [dostęp 2007-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-01)].
  16. ↑ National Railway Museum Library Serials Collection. 1993.
  17. ↑ forsythe.demon.co.uk [online], www.forsythe.demon.co.uk [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2011-10-02].
  18. ↑ NRM text of press release regarding the Forsythe Collection issued 16th June 2009. [dostęp 2009-06-18].
  19. ↑ Steel, Ernest A. and Elenora H.: The Miniature World of Henry Greenly. Kings Langley: Model & Allied Publications, 1973, s. 45–8. ISBN 0-85242-306-3.
  20. ↑ The Patent Office Museum and the beginnings of railway locomotive preservation. W: Liffen, John, Lewis, M. J. T. (ed.): Early Railways 2. London: Newcomen Society, 2003, s. 202–20. ISBN 0-904685-13-6.
  21. ↑ London & North Eastern Railway: Catalogue of the Collection of Railway Relics and Modern Stock at Faverdale, Darlington. L.N.E.R, 1925.
  22. ↑ Household, H.G. W.. The Railway Museum, London & North Eastern Ry., York. „Locomotive”. 33-4, s. 332–4, 387–9, 49–52, 1927-8. 
  23. ↑ Appleby, Ken: Britain’s Rail Super Centres – York. Shepperton: Ian Allan, 1993. ISBN 0-7110-2072-8.
  24. ↑ The North Eastern Railway Museum York – 'the germ of a truly National Railway Museum'. W: Hopkin, Dieter, Evans, A. K. B. and Gough, J. V. (ed.): The Impact of the Railway on Society in Britain. Aldershot: Ashgate, 2003, s. 243–58. ISBN 0-7546-0949-9.
  25. ↑ Harris, Nigel (ed.): City of Truro, a locomotive legend. Carnforth: Silver Link Publishing, 1985. ISBN 0-947971-02-5.
  26. ↑ Barker, R.. Lost preserved railway rolling stock. „Transport History”. 9, s. 100–9, 1978. 
  27. ↑ The Preservation of Relics and Records: report to the British Transport Commission. London: British Transport Commission, 1951.
  28. ↑ Rolt, L. T. C.: Transport Treasures. London: British Transport Commission, 1962.
  29. ↑ Ellis, C. Hamilton: Popular Carriage. London: British Transport Commission, 1954.
  30. ↑ Skeat, W. O.. The Consultative Panel and the transport museums. „Journal of the Stephenson Locomotive Society”. 42, s. 263–73, 1966. 
  31. ↑ Nock, O. S.: Historical Steam Locomotives. London: A. & C. Black, 1959.
  32. ↑ Nock, O. S.: Steam Locomotive. London: British Transport Commission, 1955.
  33. ↑ Dane na rok 2009.
  34. ↑ NRM - Collections - Locomotives. [dostęp 2008-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-10)].
  35. ↑ Rolt, L. T. C.: Landscape with figures. Stroud: Alan Sutton, 1992, s. 217–21. ISBN 0-86299-998-7.
  36. ↑ Coiley, John Arthur (1932–1998). W: Divall, Colin: Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press, 2004. [dostęp 2008-01-14].
  37. ↑ Peter Semmens. [w:] Daily Telegraph [on-line]. 2007-04-09. [dostęp 2007-08-17].
  38. ↑ Hall-Patch, Tony: John van Riemsdijk: curator who helped set up the National Railway Museum. [w:] The Guardian [on-line]. 2008-11-27. [dostęp 2008-12-04].
  39. ↑ van Riemsdijk, John. David Jenkinson. „Backtrack”. 18, s. 508–9, 2004. 
  40. ↑ Cossons, Neil. The National Railway Museum, York. „Museums Journal”. 76, s. 63–5, 1976. 
  41. ↑ Simmons, Jack: Dandy-Cart to Diesel: the National Railway Museum. London: H.M.S.O, 1981. ISBN 978-0112902997.
  42. ↑ Centenary Express: a guide to the National Railway Museum Catering Centenary Train. H.M.S.O, 1979.
  43. ↑ Jenkinson, David, Emma St John-Smith. The National Railway Museum Catering Centenary Train. „Yesteryear Transport”. 3, s. 84–7, 1980 Winter. 
  44. ↑ Gibbon, R. H.. The electric traction exhibits of the National Collection. „Friends of the National Railway Museum Newsletter”. 75, s. 14–18, May 1996. 
  45. ↑ Satow, M. G.. Rocket reborn. „Railway Magazine”. 125, s. 472–4, 1979. 
  46. ↑ Blakemore, Michael: Great Railway Show at the National Railway Museum, York: souvenir booklet. National Museum of Science & Industry, 1990.
  47. ↑ Heap, Christine (ed.): National Railway Museum on Tour – Swindon, 1990. National Museum of Science & Industry, 1990.
  48. ↑ Coiley, J. A.. York locoshed furore: NRM replies. „Steam Railway”. 116, s. 76, December 1989. 
  49. ↑ Railway Studies - Railway Studies, The University of York [online], www.york.ac.uk [dostęp 2017-11-25].
  50. ↑ Press Release - Green Railways. National Railway Museum, 2006-05-23. [dostęp 2007-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-01)].
  51. ↑ Railfest: official souvenir programme. Steam Railway, 2004.
  52. ↑ Gwynne, Bob: Celebrating Rail: the story of Railfest. Kendal: Nostalgia Road, 2005. ISBN 1-903016-56-8.
  53. ↑ Scott, Andrew. How we saved the Flying Scotsman. „Railway Magazine”. 150 (1238), s. 14–19, June 2004. 
  54. ↑ Foster, Richard (ed.). Search Engine: opening the archives of the NRM. „Steam Railway”. 324, June 2006-July 13. 
  55. ↑ Richards, Stephen. Changing the face of the National Railway Museum. „Steam Railway”. 325, s. 38–41, July 2006-10 August. 
  56. ↑ Pick of the week: Theatre. [w:] The Guardian [on-line]. 2008-08-23. [dostęp 2008-10-12].
  57. ↑ The Railway Children. „National Railway Museum Review”. 125, s. 14–17, 2008 Autumn. 
  58. ↑ Heritage Lottery Fund announces support for three iconic heritage projects. [dostęp 2009-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-01)].
  59. ↑ Hopkins, Danny. You provide the venue and we'll provide the show. „Steam Railway”. 357, s. 6–7, December 12 January 8 2008/9. 

Linki zewnętrzne