Narcyz biały

Narcyz biały
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

amarylkowate

Rodzaj

narcyz

Gatunek

narcyz biały

Nazwa systematyczna
Narcissus poeticus L.
Sp. Pl.: 289 (1753)[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Multimedia w Wikimedia Commons

Narcyz biały[5] (Narcissus poeticus L.) – gatunek rośliny należący do rodziny amarylkowatych. Występuje w naturze w południowo-zachodniej Europie – od południowo-środkowej Francji, po środkową Hiszpanię, przez południowe stoki Alp po południowe Włochy i północno-zachodnią część Grecji[5][6]. Uprawiany jako roślina ozdobna (w gruncie i doniczkach), przy czym dziczeje z upraw[5] i w wielu miejscach, także na północ od zasięgu naturalnego, już jest zadomowiony[7]; w Polsce rośnie miejscami zdziczały w parkach i na cmentarzach[5]. Gatunek jest wykorzystywany w przemyśle perfumeryjnym. Roślina trująca[6].

Morfologia

Łąka z Narcissus poeticus subsp. radiiflorus

Gatunek zmienny, zwłaszcza pod względem kształtu listków okwiatu, budowy przykoronka i pręcikowia[6].

Pokrój
Geofit z cebulą o długości do 4 cm. W wyniku powstawania wegetatywnych cebul potomnych zwykle rośnie w kępach[5]. Osiąga do 40–50 cm wysokości[6].
Liście
Odziomkowe, zwykle cztery, szarozielone, płaskie, o szerokości od 5 do 9 mm[5] lub do 13 mm[6].
Kwiaty
Wyrastają zwykle pojedynczo na spłaszczonym głąbiku, na szypułce długości od 1 do 4 cm u nasady z błoniastą podsadką o długości od 3 do 5 cm. Listki okwiatu mają od 1,5 do 3 cm długości i są białe do jasnokremowych. Mają kształt lancetowatoklinowaty do jajowatookrągłego, często zachodzą na siebie. Przykoronek żółty z czerwonym brzegiem jest deskowaty lub cylindryczny, o średnicy od 8 do 14 mm i wysokości do 3 mm. Pręciki w dwóch nierównych okółkach po trzy[6].
Owoce
Torebki[7].
Gatunki podobne
Narcyz późny N. serotinus o podobnym wyglądzie (ale m.in. liście pojedyncze lub dwa, walcowate) kwitnie od września do listopada[7].

Biologia i ekologia

Gatunek kwitnie od kwietnia do maja[6], ewentualnie do czerwca[7]. Rośnie w naturze na wilgotnych łąkach, w górach po piętro subalpejskie[6].

Roślina jest trująca z powodu zawartego w cebuli alkaloidu – narcypoetyny[5].

Zastosowanie

Ze względu na swoje efektowne kwiaty i wczesną porę kwitnienia gatunek uprawiany jest w gruncie i pojemnikach jako roślina ozdobna[5]. Stosowany jest także w przemyśle perfumeryjnym[6].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-06] (ang.).
  3. ↑ Narcissus poeticus L.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-03-06].
  4. ↑ Narcissus poeticus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 551. ISBN 83-214-1305-6.
  6. ↑ a b c d e f g h i Beata Grabowska, Tomasz Kubala. Encyklopedia bylin, tom II. Poznań, Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 613, 2012.
  7. ↑ a b c d Andreas Bartels: Rośliny śródziemnomorskie. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2003, s. 251. ISBN 978-83-7073-683-5.