Jeden z najważniejszych fotografów XIX-wiecznych, autor portretów fotograficznych wielu sławnych postaci, na których starał się wydobyć osobowość modela; nie stosował rekwizytów ani specjalnych teł. Nadar jako pierwszy fotograf na świecie wykonał zdjęcia z lotu ptaka – było to zdjęcie Paryża, wykonane z balonu (był entuzjastą baloniarstwa). Był także pionierem fotografii podziemnej i wykorzystania sztucznego oświetlenia w fotografii. W jego atelier w 1874 odbyła się pierwsza wystawa impresjonistów.
Życiorys
Gaspard-Félix Tournachon był pierwszym dzieckiem wydawcy Victora Tournachona i Thérèse Maillet. W Lyonie rozpoczął studia medyczne, ale nigdy ich nie ukończył. W latach 1837–1838 jego pierwsze karykatury ukazały się w prasie lyońskiej; kolejne pojawiały się w publikacjach paryskich po jego powrocie do Paryża w 1838[1] (lub 1839, jak podają inne źródła[2]). Przyjął pseudonim „Nadar”. W latach 40. związany był ze środowiskiem artystycznym, do którego należał m.in. Charles Baudelaire. W 1854 opublikował zestaw dwóch litografii, zatytułowany Panthéon Nadar, z karykaturami znanych pisarzy, dziennikarzy, publicystów i historyków.
W 1854 Nadar poślubił Ernestine-Constance Lefèvre; w 1856 urodził się ich jedyny syn Paul Nadar (1856–1939).
Również w 1854 brat Nadara, Adrien, postanowił uczyć się fotografii u Gustave’a Le Graya. Nadar opłacał jego lekcje i pomógł mu w otwarciu jego własnego studia. Wkrótce sam zaczął uczyć się fotografowania, a kiedy studio Adriena zaczęło podupadać, przejął nad nim kontrolę. Po okresie współpracy, w 1855 bracia postanowili się rozdzielić. Nadar otworzył własne studio przy ulicy Saint-Lazure 113, a Adrien przyjął pseudonim Nadar jeune (młody Nadar). W 1861 Nadar przeniósł się do nowego, dużego studia przy Boulevard des Capucines 35.
W 1856 Nadar został członkiem Société française de photographie i otrzymał złoty medal na Wystawie Fotografii w Brukseli. W latach 60. miał już ustaloną pozycję fotografa-portrecisty i z sukcesem prowadził działalność fotograficzną. W 1873 wycofał się z fotografii, zostawiając prowadzenie studia synowi Paulowi. Na krótko powrócił do fotografowania w 1897 w studiu Marsylii. W międzyczasie ukończył spisywanie swoich wspomnień.
Typowy portret Nadara przedstawia wyizolowaną postać, na której skupiona jest cała uwaga. Tło jest neutralne, rola stroju i rąk modela jest zminimalizowana. Pozy, w jakich Nadar ustawiał modeli, są różnorodne: jedni siedzą, inni stoją; patrzą w różne strony i w różny sposób. Zabiegi miały te na celu wydobycie charakteru portretowanej osoby. Jak sam pisał, celem jego portretów było poszukiwanie takiej nici porozumienia, która łączy cię z modelem, pomaga ci w poznaniu go, zapoznaje cię z jego przyzwyczajeniami, ideami i osobowością, i pozwala na wykonanie (…) prawdziwie przekonującej podobizny, portretu intymnego[3].
Szczytowy okres działalności Nadara w dziedzinie portretów przypadał na lata 1855–1860. W latach 60. jego zdjęcia stawały się coraz bardziej pospolite i konwencjonalne, co było wymuszone przez ogromne zapotrzebowanie i gust klasy średniej. Komercyjny charakter fotografii utrzymał się również po przejęciu zakładu przez syna, Paula.
Honoré Daumier, karykatura Nadara w balonie (Nadar wynoszący fotografię na wyżyny sztuki) (ok. 1862)
Pierwsze zdjęcia lotnicze Paryża w jego historii Nadar wykonał w 1858 z balonu, uwiązanego niedaleko Łuku Triumfalnego. W 1863 zbudowany został balon o nazwie Géant (dosł. olbrzym), sfinansowany przez Nadara w nadziei, że dochody z jego przelotów pozwolą mu na zbudowanie helikoptera. Balon miał jednak wypadek, a przedsięwzięcie nie przyniosło spodziewanych zysków.
Fotografia podziemna
Nadar jako pierwszy uzyskał prawo do sfotografowania kanałów i katakumb Paryża. Katakumby, opisane przez Victora Hugo w Nędznikach, Nadar sfotografował w latach 1861–1862, a kanały w latach 1864–1865. Zadanie to, ze względu na warunki oświetleniowe, panujące w obu miejscach, wymagało od Nadara użycia sztucznego źródła światła. Był on pierwszym fotografem, który podjął się takiego zadania. Używał magnezji, a czas naświetlania jednego zdjęcia wynosił ponad 18 minut.
Przypisy
↑N. M. Chawcross, Gaspard-Félix Tournachon [hasło w:] Encyclopedia of nineteenth-century photography, red. J. Hannavy, New York 2008, ISBN 0-415-97235-3, s. 974.
↑A. McCauley, Caricature and Photography in Second Empire Paris, „Art Journal” nr 4, t. 43 (zima 1983), s. 355–356.
↑N. Gosling, Nadar, Nowy Jork 1976, s. 37. Za: N. Rosenblum, Historia fotografii światowej, Bielsko-Biała 2005, s. 67.
Bibliografia
N. M. Chawcross, Gaspard-Félix Tournachon [hasło w:] Encyclopedia of nineteenth-century photography, red. J. Hannavy, New York 2008, ISBN 0-415-97235-3, s. 971–974.
A. McCauley, Caricature and Photography in Second Empire Paris, "Art Journal" nr 4, t. 43 (zima 1983), s. 355–360.
NaomiN.RosenblumNaomiN., Historia fotografii światowej, InezI.Baturo (tłum.), Bielsko-Biała: Baturo, 2005, ISBN 83-910302-8-8, OCLC749694822. Brak numerów stron w książce
.jpg)
