W lutym 2000 decyzją Zarządu Miasta powołano Muzeum Bursztynu jako oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska (obecnie Muzeum Gdańska). Rozpoczęto od podstaw kompletowanie zbiorów[7]. Na potrzeby muzeum zostały wówczas zaadaptowane wszystkie piętra Wieży Więziennej. W czerwcu 2006 roku Muzeum Bursztynu zainaugurowało swoją działalność, mając 439 m² powierzchni wystawienniczej[8]. Kolekcja muzeum obejmowała (stan przed 2012 r.) 2000 okazów naturalnego bursztynu (w tym inkluzji organicznych w bursztynie, m.in. gekona, ptasznika, solfugi), 675 współczesnych dzieł sztuki i wyrobów z bursztynu oraz siedem zabytkowych przedmiotów z bursztynu[9].
Organizacja ekspozycji
Ekspozycja została tak pomyślana, aby na poszczególnych piętrach pokazać bursztyn w różnych aspektach. Można tu poznać historię bursztynu, historię rzemiosła bursztynowego i bursztynowych szlaków handlowych, tradycje bursztynu w lecznictwie, użycie go jako kamienia magicznego, materiału badawczego i tworzywa artystycznego. Tradycyjnym metodom prezentacji towarzyszą multimedialne w specjalnie do tego celu przeznaczonych wnękach w każdej sali ekspozycyjnej. Muzeum posiada trzy działy: przyrodniczy, sztuki dawnej i sztuki współczesnej[7].
Od przeprowadzki w 2021 muzeum dysponuje znacznie większą powierzchnią wystawienniczą (1000 m kw.) niż w dotychczasowej siedzibie w Katowni. Sale wystawowe podzielono na dwie części: przyrodniczą (I piętro), poświęconą m.in. historii kruszcu, jego wydobyciu, produkcji i właściwościom, a także inkluzjom; i artystyczną (II piętro), w której prezentuje się wykorzystanie bursztynu w różnych epokach historycznych, w tym jego współczesne zastosowanie w sztuce. Ponadto w Wielkim Młynie znalazły miejsce sale edukacyjne, miejsce spotkań i największy w Polsce północnej sklep muzealny m.in. z wyrobami bursztynowymi.
Niektóre eksponaty
Inkluzja zwierzęca tzw. "Jaszczurki Gierłowskiej" (Succinilacerta succinea)
Jest to jedyna w Polsce inkluzja jaszczurki – bursztynowa bryłka pochodząca sprzed 40 mln lat, wewnątrz której znajduje się zmumifikowana jaszczurka. Jest unikatem na skalę światową – jest to druga znaleziona jaszczurka w bursztynie bałtyckim, pierwszą w 1875 roku znalazł Richard Klebs[10]. Na bryłkę natrafiono w 1997 roku na plaży w Gdańsku Stogach (bryłkę znalazła Gabriela Gierłowska, której nazwisku okaz zawdzięcza nazwę[11]), Muzeum podarowana została przez Fundację Bankową im. Leopolda Kronenberga. W bryłce ponadto znajdują się detrytus roślinny i włoski dębu. Na podstawie tych cech dokonuje się identyfikacji inkluzji. Badania wykazały, że jest to młoda jaszczurka. O bałtyckim pochodzeniu jaszczurki świadczy mlecznobiała otoczka jej łapek[10].
Największa bryła bursztynu w kolekcji (68 kg, z Sumatry)[12]
bursztynowe szachy z ok. 1690 (o wartości kilku milionów złotych), jeden z 4-5 na świecie kompletnych zestawów 32 figur z planszą, od 1758 własność lorda Murray, znajdująca się na zamku Blair w Szkocji[13]
bursztynowa waza dla Stalina
Kabinet w typie gdańskiej szafy barokowej z 1724 roku autorstwa gdańskiego rzemieślnika Johana Georga Zernebacha; jest to rodzaj sekretarzyka z wieloma szufladkami, wykonany z bursztynu w różnych odcieniach.
kolia paciorków bursztynowych pochodząca z okresu wpływów rzymskich, wypożyczenie z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.
współczesna kolekcja miniatur biżuterii muzycznej wykonana w srebrze i bursztynie
Fragment wystawy Gdańsk światową stolicą bursztynu zorganizowanej w Senacie RP
Instrumenty muzyczne wykonane z bursztynu
Bursztynowe szachy z ok. 1690 roku
Przypisy
↑Koperkiewicz A., 2007: Powstanie i plany Muzeum Bursztynu Oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. W: W: Koperkiewicz A., Grążawska J. (red.): Muzeum Bursztynu, strona 6. Wyd.: Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. ISBN 978-83-921441-6-8
↑D. Karaś, Muzeum Bursztynu w Gdańsku, "Gazeta Wyborcza Trójmiasto", 11 lipca 2006.
↑ abGrążawska J., 2009: Nowożytne zabytki w kolekcji Muzeum Bursztynu w Gdańsku. W: Bursztyn, t. 2. Gdańsk-Warszawa 2010. ISBN 978-83-912894-7-1
↑Bigoś-Bojarska M., 2007: Historia Zespołu Przedbramia ulicy Długiej, adaptacja zabytkowego obiektu na potrzeby nowoczesnego Muzeum Bursztynu, realizacja w latach 2000-2006. W: Muzeum Bursztynu, strony 8-10. Wyd.: Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. ISBN 978-83-921441-6-8<
↑Kosmowska-Ceranowicz B., 2012: Bursztyn w Polsce i na świecie. Wyd. Uniw. Warszawskiego, Warszawa, strona 257.
↑ abinformacja z tablicy umieszczonej przy eksponacie
↑Paweł Wojciechowski, Życie zatrzymane w bursztynie, czyli rzecz o inkluzjach, "Gdańsk światową stolicą bursztynu" - dodatek do Gazety Wyborczej, 23 lipca 2021 r., s.10