Muchomor cesarski

Muchomor cesarski
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

muchomorowate

Rodzaj

Amanita

Gatunek

muchomor cesarski

Nazwa systematyczna
Amanita caesarea (Scop.) Pers.
Syn. meth. fung. 2: 252 (Getynga, 1801)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1]

Multimedia w Wikimedia Commons

Muchomor cesarski (Amanita caesarea (Scop.) Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny muchomorowatych (Amanitaceae)[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Amanita, Amanitaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1772 r. Giovanni Antonio Scopoli nadając mu nazwę Agaricus caesarius. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1801 r. Christian Hendrik Persoon, przenosząc go do rodzaju Amanita[2].

Niektóre synonimy nazwy naukowej[3]:

  • Agaricus caesareus Scop. 1772
  • Amanita aurantia Lam. 1783
  • Amanita aurantiaca Pers. 1801
  • Amanita caesarea var. alba Gillet 1874
  • Amanita caesarea var. aurantia Gillet 1874
  • Amanita caesarea (Scop.) Pers. 1801) var. caesarea
  • Amanita caesarea var. lutea Gillet 1874
  • Amanita caesarea var. rubra Gillet 1874
  • Venenarius caesareus (Scop.) Murrill 1913
  • Volvoamanita caesarea (Scop.) E. Horak 1968

Nazwę polską podał Henryk Orłoś w 1949 r[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 8-20 cm, początkowo niemal kulisty, później płaskołukowaty, u starszych okazów płaski. Powierzchnia gładka i naga, czasami z resztkami osłony. Brzegi kapelusza wyraźnie prążkowane, barwa jaskrawopomarańczowa do czerwonopomarańczowej, później blednąca do złotożółtej i bladożółtej[5].

Blaszki

Wolne i gęste, początkowo mają kolor bladożółty, później złotożółty[5].

Trzon

Wysokość do 16 cm, nieomal walcowaty, o nieco zgrubiałej podstawie otoczonej białą pochwą w postaci dużych płatów. Początkowo jest pełny, później rurkowaty. Posiada duży, żółty i zwisający pierścień[5].

Miąższ

Biały, tylko pod skórką złotożółty. Smak i zapach niewyraźny[5].

Występowanie i siedlisko

Jest pospolity na południu Europy, w Europie Środkowej jest rzadki[6]. W Polsce opisano w literaturze tylko jedno stanowisko tego gatunku – w miejscowości Bielinek nad Odrą w 1959[4]. Obecnie jest uważany za gatunek wymarły[7], możliwy jednak do znalezienia w cieplejszych regionach kraju[8].

Stadium młodociane ukazuje się nad ziemią przypominając tępy koniec jajka, potem szybko uwalnia się z osłony. Owocniki pojawiają się od lipca do października w świetlistych i ciepłych lasach liściastych pod dębami, kasztanem jadalnym, rzadziej pod bukami[5].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy[4]. Jest jadalny. W starożytności uważany był za przysmak godny cesarskiego stołu, stąd też i jego nazwa. Obecnie nadal ceni się jego walory smakowe[6].

Gatunki podobne

  • muchomor żółtawy (Amanita crocea). Jest jaśniejszy i ma trzon łuskowaty[5].
  • muchomor czerwony (Amanita muscaria), który różni się ciemniejszą barwą kapelusza, białymi blaszkami i białym trzonem.

Przypisy

  1. ↑ Amanita caesarea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  2. ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
  3. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2016-01-08]. (ang.).
  4. ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  5. ↑ a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  6. ↑ a b Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
  7. ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  8. ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.