Monaster Trójcy Świętej w Słucku

Monaster Trójcy Świętej
Ilustracja
Główna cerkiew klasztorna, ilustracja Napoleona Ordy
Państwo

 Białoruś

Miejscowość

Słuck

Kościół

Rosyjski Kościół Prawosławny

Eparchia

mińska i słucka

Obiekty sakralne
Sobór

Trójcy Świętej

Styl

późny klasycyzm

Data budowy

1865–1867 (przebudowa)

Data zamknięcia

1930

Data zburzenia

lata 50. XX wieku

Data reaktywacji

nie reaktywowany

Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Monaster Trójcy Świętej”
Ziemia53°00′58″N 27°32′42″E/53,016111 27,545000
Multimedia w Wikimedia Commons
Krzyż upamiętniający miejsce po monasterze

Monaster Trójcy Świętej – prawosławny męski klasztor w Słucku, założony przed XIII w. i zniszczony na polecenie władz stalinowskich w latach 30. XX wieku.

Historia

Początki

Dokładny moment powstania klasztoru nie jest znany. Być może istniał on już na początku XI stulecia[1], a z pewnością funkcjonował w 1205. Pierwsi przełożeni klasztoru byli hieromnichami, niektórzy – schimnichami. Przybywali oni do Słucka z monasterów w Kijowie, a na urzędzie przełożonych zatwierdzali ich metropolici kijowscy, bez pośrednictwa biskupów turowskich[1]. Według innego źródła monaster w Słucku powstał dopiero w XV w.[2].

XVI–XVIII w.

W 1571 przełożonym klasztoru został późniejszy prawosławny, a następnie unicki metropolita Michał Rahoza[1]. W XVI w. monaster w Słucku był jednym z głównych ośrodków prawosławnego życia monastycznego w Wielkim Księstwie Litewskim[3]. W XVII–XVIII w. była to jedna z dwóch prawosławnych wspólnot monastycznych w Rzeczypospolitej[a], której przełożony otrzymywał automatycznie godność archimandryty[4].

Od 1755 w klasztorze wystawione dla kultu były relikwie Gabriela Zabłudowskiego, nieoficjalnie czczonego jako święty[5][b]. Po przyjęciu przez większość prawosławnych monasterów Rzeczypospolitej postanowień unii brzeskiej i przejściu mnichów do Zakonu Bazylianów Świętego Jozafata Słuck i znajdujący się w nim monaster stały się w XVIII w. największym prawosławnym ośrodkiem Wielkiego Księstwa Litewskiego, zaś w 1786 został siedzibą biskupów pomocniczych eparchii mścisławskiej, mohylewskiej i orszańskiej (białoruskiej)[6]. Posiadał siedem monasterów filialnych[7]. Przełożeni klasztoru byli mianowani przez metropolitów kijowskich w porozumieniu z właścicielami Słucka – Radziwiłłami[8]. Przy monasterze działała szkoła bracka[9].

W latach 1865–1867 przeprowadzona została gruntowna przebudowa zabudowań klasztornych w stylu późnoklasycystycznym[10]. Przed rewolucją październikową był jednym z sześciu czynnych klasztorów eparchii mińskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego[11]. Działał do 1930, gdy został zlikwidowany. W latach 50. XX wieku rozebrano ostatnie elementy jego dawnych zabudowań. W 1994 na jego miejscu wzniesiono pamiątkowy krzyż[10].

Architektura

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Świątynia na planie krzyża z kopułą na przecięciu nawy i transeptu. Narteks z dwiema dzwonnicami, na północnej wieży znajdował się zegar. Ściany szczytowe skrzydeł transeptu zakończone były figuralnymi naczółkami.

Przełożeni monasteru

W I Rzeczypospolitej

W okresie przynależności Słucka do I Rzeczypospolitej monaster Trójcy Świętej był zarządzany przez archimandrytów. Przełożonego klasztoru wskazywał każdorazowo przez prawosławny metropolita kijowski, jednak nie mógł czynić tego bez konsultacji z miejscowym bractwem cerkiewnym oraz bez zgody Radziwiłłów, ktitorów monasteru. Dopiero po wyrażeniu przez nich aprobaty kandydat na archimandrytę mógł udać się do Kijowa na ceremonię otrzymania wymienionej godności[4]. Urząd przełożonego monasteru Trójcy Świętej w Słucku cieszył się w hierarchii prawosławnej w Rzeczypospolitej znacznym prestiżem[4].

Majątek i uposażenie monasteru

W XVI w. monaster posiadał prawo połowu ryb i bobrów w rzece Oressie oraz jeziorach Mid i Wepr[1]. W XVII w. majątek wspólnoty znacznie się powiększył, co umożliwiło klasztorowi prowadzenie ożywionej działalności ekonomicznej. Własnością monasteru było przedmieście Trojczany na terenie Słucka, zamieszkiwane według danych z 1678 przez 26 gospodarzy, jak również wsie Duchowicze, Retłowicze, Sieniechowo, Jarminsk, Lypiłowicze i Ubibacki[12].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Obok monasteru Świętego Ducha w Wilnie.
  2. ↑ Jego kanonizacja odbyła się w 1820.

Przypisy

  1. ↑ a b c d Słuckij Swiato-Troickij monastyr' so wriemieni jego osnowanija. nasledie-sluck.by. [dostęp 2012-09-05]. (ros.).
  2. ↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 260–261. ISBN 978-83-61209-55-3.
  3. ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 222. ISBN 83-60456-02-X.
  4. ↑ a b c A. Mironowicz, Życie monastyczne w Rzeczypospolitej [w:] red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik: Życie monastyczne w Rzeczypospolitej. Białystok: Zakład Historii Kultur Pogranicza Instytutu Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku, 2001, s. 45–46. ISBN 83-902928-8-2.
  5. ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 437. ISBN 83-60456-02-X.
  6. ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 190–191. ISBN 83-60456-02-X.
  7. ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 455. ISBN 83-60456-02-X.
  8. ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 456. ISBN 83-60456-02-X.
  9. ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 461. ISBN 83-60456-02-X.
  10. ↑ a b Opis monasteru w portalu radzima.org
  11. ↑ МИНСКАЯ ЕПАРХИЯ В ПЕРИОД РЕВОЛЮЦИОННЫХ ПОТРЯСЕНИЙ 1917 ГОДА И ВО ВРЕМЯ НЕМЕЦКОЙ И ПОЛЬСКОЙ ОККУПАЦИИ БЕЛОРУССИИ (ДО МАРТА 1921 Г.)*. [dostęp 2012-06-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-04)].
  12. ↑ R. Degiel: Protestanci i prawosławni. Patronat wyznaniowy Radziwiłłów birżańskich nad Cerkwią prawosławną w księstwie słuckim w XVII w.. Warszawa: NERITON, 2000, s. 54. ISBN 83-86842-73-3.