Mizoandria lub mizoandryzm, mizandria (st.gr. μῖσος, misos – 'nienawiść'; ἀνδρός, andros dopełniacz od ἀνήρ, anér – 'mężczyzna') – nienawiść lub silne uprzedzenie w stosunku do mężczyzn.
W erze Internetu(inne języki) użytkownicy publikujący na forach internetowych należących do manosfery, takich jak 4chan i subreddity zajmujące się aktywizmem na rzecz praw mężczyzn, twierdzą, że mizandria jest powszechna, ugruntowana w preferencyjnym traktowaniu kobiet i przejawia się jako dyskryminacja mężczyzn(inne języki)[1][5]. Pogląd ten jest odrzucany przez większość socjologów, antropologów i badaczy gender studies, którzy twierdzą, że mizandria nie jest równoważna w swoim zakresie z mizoginią, która jest zarówno znacznie głębiej zakorzeniona w społeczeństwie, jak i bardziej dotkliwa w swoich konsekwencjach[1][6][7]. Fałszywe przekonanie, że wśród feministek mizandria jest powszechna, jest tak rozpowszechnione, że zostało określone jako „mit mizandrii” przez 40 ekspertów w tej dziedzinie[8].
Glick i Fiske opracowali konstrukty psychometryczne do pomiaru postaw jednostek wobec mężczyzn w swoim Inwentarzu Ambiwalencji wobec Mężczyzn (ang.Ambivalence toward Men Inventory, AMI), który zawiera czynnik „Wrogość wobec Mężczyzn”. Wskaźniki te zostały oparte na dyskusji z małą grupą kobiet, które zidentyfikowały czynniki, a następnie liczba pytań została zredukowana przy użyciu metod statystycznych. Wrogość wobec mężczyzn została podzielona na trzy kategorie[16]:
Niezadowolenie z powodu paternalizmu[17] (ang.Resentment of Paternalism) — przekonanie, że mężczyźni podtrzymują władzę mężczyzn[16],
Kompensujące zróżnicowanie płciowe[17] (ang.Compensatory Gender Differentiation) — przekonanie, że mężczyźni otrzymują wsparcie od kobiet[16],
Heteroseksualna wrogość[17] (ang.Heterosexual Hostility) — przekonanie, że mężczyźni są skłonni do agresywnych zachowań[16].
Stwierdzono, że wrogość wobec mężczyzn, jako łączny konstrukt, jest odwrotnie skorelowana z miarami równości płci podczas porównywania różnych krajów[18], a w badaniu z udziałem studentów uniwersytetów stwierdzono, że osoby samookreślające się jako feministki mają niższe wyniki[19].
W metaanalizie opublikowanej w 2023 r. w czasopiśmie Psychology of Women Quarterly(inne języki) zbadano stereotypowe podejście feministek do mężczyzn i stwierdzono, że poglądy feministek na mężczyzn nie różniły się od poglądów osób niebędących feministkami ani od poglądów mężczyzn na temat innych mężczyzn[8].
W feminizmie
Kwestia roli mizandrii w feminizmie jest kontrowersyjna i była przedmiotem debaty zarówno wewnątrz ruchów feministycznych, jak i poza nimi. Przeciwnicy feminizmu często twierdzą, że feminizm jest mizandrystyczny. Słuszność takiego postrzegania była podważana ze względu na promowanie fałszywej równoważności między mizandrią a mizoginią[9]. Radykalny feminizm był często kojarzony z mizandrią w świadomości publicznej. Jednak argumenty radykalnych feministek bywały błędnie interpretowane, a niektóre przedstawicielki radykalnego feminizmu, takie jak Valerie Solanas, miały większy rozgłos w kulturze popularnej niż wśród nauk feministycznych[20][21].
Historyczka Alice Echols(inne języki) w wydanej w 1989 roku książce Daring To Be Bad: Radical Feminism in America, 1967-1975, argumentowała, że Valerie Solanas zaprezentowała skrajny poziom mizandrii w swoim traktacie SCUM Manifesto(inne języki), ale dodała, że nie było to typowe dla radykalnych feministek tamtych czasów. Echols stwierdziła: „Bezwstydna mizandria Solanas — zwłaszcza jej wiara w biologiczną niższość mężczyzn — jej poparcie dla związków między 'niezależnymi kobietami' i jej odrzucenie seksu jako 'ostoi bezmyślności' były sprzeczne z rodzajem radykalnego feminizmu, który dominował w większości ugrupowań kobiecych w kraju”[22]. Echols utrzymuje również, że nawet po tym, jak SCUM Manifesto stał się bardziej popularny w radykalnym feminizmie, nie wszystkie radykalne feministki podzielały zawarte w nim przekonania[22].
Melinda Kanner i Kristin J. Anderson uważają, że „feministki nienawidzące mężczyzn” stanowią popularny antyfeministyczny mit, który nie jest poparty żadnymi dowodami naukowymi i że to raczej antyfeminiści nienawidzą mężczyzn[23].
„Najbardziej znaczący punkt styczności pomiędzy Eteoklesem a błagalnicami Danaidami to ich skrajne postawy wobec płci przeciwnej: mizoginia wybuchu Eteoklesa przeciwko wszystkim kobietom, bez względu na ich rodzaj, znajduje swój odpowiednik w pozornej misandrii Danaid, które, choć sprzeciwiają się swoim kuzynom Egipcjanom (małżeństwo z nimi jest kazirodcze, są to mężczyźni skłonni do przemocy), często rozszerzają swoje zastrzeżenia na całą męską płeć i postrzegają swoją sprawę jako zażarty spór między płciami.”[24]
W współczesnej literaturze
Paul Nathanson i Katherine Young utrzymują, że mężczyźni są od lat 90. systematycznie przedstawiani w kulturze popularnej jako osoby złe lub nieudolne[25]. Anthony Synnott twierdzi, że istnieje tendencja w literaturze do reprezentowania mężczyzn jako złoczyńców i kobiet jako ofiar oraz przekonuje, że istnieje rynek dla „antymęskich” powieści bez odpowiadającego im rynku „antykobiecego”, powołując się na powieści The Women's Room, autorstwa Marilyn French, i The Color Purple, Alice Walker[26].
Julie M. Thompson łączy zjawisko mizoandrii z zazdrością wobec mężczyzn, w szczególności z freudowską teorią zazdrości o penisa. Według niej mizoandria jest przebiegającą na poziomie emocjonalnym reakcją kobiet na dyskryminację i uprzedzenia społeczeństwa patriarchalnego[27].
↑Online Sexism and Anti-Feminism Movements, [w:] Heidi R.H.R.RiggioHeidi R.H.R., Sex and gender: a biopsychoglocial approach, New York, NY: Routledge, 2020, ISBN 978-1-000-06630-2 [dostęp 2024-07-09]. Brak numerów stron w książce
↑R. HowardR.H.BlochR. HowardR.H., FrancesF.FergusonFrancesF. (red.), Misogyny, misandry, and misanthropy, Berkeley: University of California Press, 1989, 10.9783/9780812200324, ISBN 978-0-520-06544-4 [dostęp 2024-07-09](ang.).
↑Michele TracyM.T.BergerMichele TracyM.T., CherylCh.RadeloffCherylCh., Transforming scholarship: why women's and gender studies students are changing themselves and the world, Contemporary sociological perspectives, New York, NY: Routledge, 2011, s. 128–129, ISBN 978-0-415-87328-4 [dostęp 2024-07-09].
↑ abAliceA.EcholsAliceA., Daring to be bad: radical feminism in America, 1967-1975, American culture, Minneapolis: University of Minnesota Press, 1989, s. 104–105, ISBN 978-0-8166-1786-9 [dostęp 2024-07-09].
↑Julie M. Thompson. Mommy Queerest: Contemporary Rhetorics of Lesbian Maternal Identity. „Amherst”, 2002. University of Massachusetts Press. DOI: 10.1016/S0277-5395(03)00023-2.