Mirash Ivanaj (ur. 12 marca 1891 w Podgoricy, zm. 22 września 1953 w Tiranie[1]) – albański polityk i prawnik, w latach 1933–1935 minister edukacji w rządzie Pandelego Evangjeliego.
Życiorys
Syn Dode Ivanaja. Po ukończeniu szkoły w rodzinnej miejscowości kontynuował naukę w liceum w Belgradzie, którą ukończył w 1910[1]. W latach 1913–1923 odbył studia filologiczne i prawnicze na uniwersytecie w Rzymie[2]. Studia zakończył doktoratem z prawa[3]. Po powrocie do kraju w 1923 otworzył kancelarię adwokacką i wydawał wspólnie z kuzynem Nikollë Ivanajem pismo Republika o profilu antyklerykalnym[1].
Po przewrocie Fana Nolego w czerwcu 1924 wyjechał z kraju i zamieszkał w Czarnogórze. Powrócił do kraju w 1925. W latach 1925 kierował gimnazjum w Szkodrze, a w latach 1930–1933 liceum w Tiranie[1]. W 1933 objął stanowisko ministra edukacji, które sprawował przez dwa lata. W lutym 1934 jako minister podjął decyzję o pozbawieniu stypendium państwowego studiującego na Uniwersytecie w Montpellier Envera Hodży[4]. Był inicjatorem zwalczania analfabetyzmu wśród kobiet i organizowania dla nich kursów[5]. 6 kwietnia 1935 Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej uznał skargę Grecji przeciwko Albanii dotyczącą ograniczenia możliwości działania szkół mniejszościowych[4]. W akcie protestu Mirash Ivanaj podał się do dymisji.
W latach 1933–1937 zasiadał w parlamencie, od 1937 kierował Radą Państwa. 7 kwietnia 1939 po agresji Włoch na Albanię opuścił kraj wraz z królem Zogiem I. Okres II wojny światowej spędził początkowo w Grecji, a następnie w Turcji[1].
Powrócił do kraju w październiku 1945 na prośbę Gjergj Kokoshiego, który w tym czasie kierował resortem edukacji[6]. 15 listopada 1945 podjął pracę w szkole pedagogicznej w Tiranie. 15 maja 1947 został aresztowany przez funkcjonariuszy Sigurimi pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Wielkiej Brytanii[2]. 12 grudnia 1949 sąd wojskowy, któremu przewodniczył Abdyl Haki skazał Ivanaja na 7 lat więzienia[6]. W więzieniu pracował jako tłumacz. Zmarł w szpitalu w Tiranie, w trakcie operacji, dwanaście dni przed wyjściem na wolność[2].
W 1929 został odznaczony Orderem Skanderbega, w 1992 tytułem Męczennika za Demokrację (Martir i Demokracise), a w 2003 Orderem Nderi i Kombit[3]. Imię Ivanaja nosi działająca w Nowym Jorku fundacja wspierająca finansowo uczniów z ubogich rodzin, a także ulice w Tiranie i w Szkodrze[7].
Publikacje
- 1996: Epopeja e njeriut (poezja)
- 1997: 24 orët e fundit të mbretërisë së Zogut : ditar (Ostatnie 24 królestwa Zoga: dziennik)
Przypisy
- ↑ a b c d e Kastriot Dervishi: Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet : anëtarët e Këshillit të Ministrave në vitet 1912-2012, jetëshkrimet e tyre dhe veprimtaria e ekzekutivit shqiptar. Tirana: Shtepia Botuese 55, 2012, s. 140–141.
- ↑ a b c Azem Qazimi: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, tom IV.. Tirana: 2015, s. 41-42. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).
- ↑ a b Mirash Ivanaj, figurë e ndritur e arsimit shqiptar. = 2017-06-09 [online], gazeta55.al, 18 stycznia 2014 [dostęp 2017-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-19] (alb.).
- ↑ a b Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 215-216. ISBN 978-1-78076-431-3.
- ↑ Fatmira Musaj. Arsimi femëror në Shqipëri në vitet 1925-1939. „Studime historike”. 41-42 (1-2), s. 58, 2001.
- ↑ a b UranU. Butka UranU., “In 1945, when Enver Hoxha told him: you see how well I am waiting for you, even though you cut off my scholarship in France, Mirash Ivanaj replied… [online], memorie.al, 2014 [dostęp 2024-07-04] (alb.).
- ↑ Fondacioni „Martin & Mirash Ivanaj” në Tiranë. = 2017-06-10 [online], zeriamerikes.com, 24 listopada 2012 (alb.).
Bibliografia
- Kastriot Dervishi: Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet : anëtarët e Këshillit të Ministrave në vitet 1912-2012, jetëshkrimet e tyre dhe veprimtaria e ekzekutivit shqiptar. Tirana: Shtepia Botuese 55, 2012, s. 140–141.
- Iljaz Gogaj: Mirash Ivanaj personalitet i shquar i universit shqiptar : monografi. Tirana: Erik, 2004. Brak numerów stron w książce
- Mirash Ivanaj. = 2023-01-07 [online], kujto.al (alb.).
