Pochodził z gagauskiego rodu, w którym przynajmniej 30 mężczyzn było prawosławnymi duchownymi. Jego ojciec służył jako cerkiewny psalmista[2]. Miał młodszego brata Fiodora, który również został kapłanem[2].
Ukończył szkołę duchowną, a następnie seminarium duchowne w Kiszyniowie w 1881. W 1884 został wyświęcony na kapłana i skierowany do pracy w szkole duchownej, którą sam ukończył, w charakterze wykładowcy języków greckiego i rosyjskiego oraz religii. Służył w cerkwi szkolnej, a do 1919 także w cerkwi Narodzenia Matki Bożej w Kiszyniowie[3]. W 1887 został przewodniczącym rady ds. szkół prowadzonych w guberni besarabskiej przez Ministerstwo Oświaty Ludowej[2]. Angażował się w organizację szkół na terenach zamieszkanych przez Mołdawian i Gagauzów. W 1896 uzyskał w ministerstwie oświaty zgodę na drukowanie książek równolegle w językach mołdawskim (rumuńskim) i rosyjskim. W 1904 uzyskał zgodę arcybiskupa kiszyniowskiegoWłodzimierza, a następnie Świętego Synodu na wydawanie literatury religijnej w języku gagauskim, a następnie na organizację nabożeństw w językach rumuńskim (mołdawskim) i gagauskim we wsiach zamieszkiwanych przez osoby tej narodowości[2].
Od 1905 do 1908 był członkiem ziemstwa w guberni besarabskiej, zaś od 1904 publikował gazetę w języku gagauskim (nie zachował się żaden egzemplarz)[3]. W seminarium duchownym w Kiszyniowie był jednym z nauczycieli Alexeia Mateevicia, stając się dla późniejszego kapłana i poety wzorem do naśladowania[3].
W 1906 utworzył w Kiszyniowie komisję, której celem było uporządkowanie prawosławnej literatury religijnej, z której korzystali Gagauzi – nie posiadali oni własnego piśmiennictwa religijnego, lecz jedynie prace w języku tureckim zapisywane alfabetem greckim[4].
Kontynuował służbę duszpasterską w Besarabii także po tym, gdy teren dawnej guberni besarabskiej przeszedł po I wojnie światowej pod panowanie rumuńskie. Przyczynił się do wprowadzenia alfabetu łacińskiego do zapisu języka gagauskiego, dotąd zapisywanego grażdanką[2]. W 1934 wydał Historię Gagauzów w Besarabii, efekt czterdziestoletnich badań nad dziejami swojego ludu[4].
Nagrobek duchownego na Cmentarzu Centralnym w Kiszyniowie
Mihail Çakir jest autorem słownika rosyjsko-mołdawskiego (wydanego w 1907) oraz gagausko-rumuńskiego (1938)[3]. Wydał również gramatykę języka mołdawskiego[2] i pierwszą w historii gramatykę gagauską[1].
Przez wiele lat pracował nad przekładem tekstów biblijnych i prawosławnych tekstów liturgicznych na język gagauski. W 1909 opublikował gagauzki przekład fragmentów Ewangelii czytanych w cerkwiach. Jest autorem gagauskich przekładów Starego i Nowego Testamentu. W latach 1911–1912 wydane drukiem zostały jego przekład Świętej Liturgii oraz horologionu i Akatystu do Matki Bożej. W 1936 opublikował zbiór psalmów w języku gagauskim[3]. Jest ponadto autorem podręczników do języka rosyjskiego przeznaczonych dla osób mówiących po mołdawsku, dwóch katechizmów w języku rumuńskim (wydanych w 1912), modlitewników w językach cerkiewnosłowiańskim, rumuńskim i gagauskim (publikowanych w 1897 i 1935), żywotu Jana Nowego (1936) i dwóch żywotów Dymitra Nowego (1916 i 1936)[3].
Badał dzieje Gagauzów i ich kulturę ludową. Na łamach pisma „Viața Basarabiei” („Życie Besarabii”) w latach 1933–1935 publikował kolejne artykuły o pochodzeniu Gagauzów, ludowych obyczajów religijnych tej społeczności oraz panujących w niej zasad moralnym[3]. Jego najważniejszym dziełem jest Historia Gagauzów w Besarabii wydana w 1934, napisana w języku gagauskim alfabetem łacińskim, publikacja o ogromnym znaczeniu dla tożsamości Gagauzów[4]. Według Charlesa Kinga odrodzenie narodowe Gagauzów, jakie na ograniczoną skalę miało miejsce w Gagauzji w latach 20. i 30. XX wieku, było niemal całkowicie efektem działalności księdza Mihaila Çakira[1].
Upamiętnienie
W Ceadîr-Lunga, gdzie urodził się duchowny, znajduje się jego pomnik i nazwany jego imieniem teatr wystawiający sztuki w języku gagauskim[5]. Rok 2011 w autonomicznej Gagauzji ogłoszono rokiem Mihaila Çakira[5].
Przypisy
↑ abcCh. King, The Moldovans. Romania, Russia and the Politics of Culture, Hoover Institution Press, Stanford University Press, Stanford 2000, ISBN 978-0-8179-9792-2, s. 211.
