Michael Benjamin Bay (ur. 17 lutego1965 w Los Angeles) – amerykański reżyser i producent filmowy. Zasłynął jako twórca wysokobudżetowych filmów akcji, takich jak: Transformers, Armageddon, Twierdza, Pearl Harbor, Bad Boys, czy Bad Boys II. Jest właścicielem wytwórni Propaganda Films oraz współzałożycielem spółki produkcyjnej Platinum Dunes. Wszystkie jego filmy przyniosły łącznie ponad 2,3 mld dolarów dochodu[1], co czyni go jednym z najbardziej dochodowych reżyserów filmowych w historii.
Życiorys
Młodość
Bay urodził się w Los Angeles, gdzie był wychowany przez przybranych rodziców – Harriet była właścicielką księgarni i psychologiem dziecięcym, Jim księgowym[2]. Dziadek natomiast pochodził z Rosji i był Żydem[3]. Gdy był młodym mężczyzną, Bay zaczął szukać swoich biologicznych rodziców; odnalazł swoją biologiczną matkę, a jego poszukiwania biologicznego ojca wskazywały na reżysera Johna Frankenheimera; jednak testy genetyczne wykazały później, że Bay nie był jego synem[4].
W Santa Monica Bay uczęszczał do ekskluzywnej szkoły Crossroads School i już wtedy przejawiał zainteresowanie filmami akcji. On sam początków tej fascynacji dopatruje się w pewnym zdarzeniu z dzieciństwa, kiedy jako chłopiec przywiązał fajerwerki do zabawkowego pociągu i odpalił, a następnie całe zdarzenie sfilmował 8 mm kamerą. Ponieważ przy okazji wywołał pożar i musiała interweniować straż pożarna, za karę został uziemiony w domu[5].
Początki kariery
Z przemysłem filmowym po raz pierwszy zetknął się w wieku 15 lat, kiedy odbywał praktyki u George’a Lucasa. Zajmował się segregowaniem scenorysów do filmu Poszukiwacze zaginionej Arki. Na ich podstawie uznał, że będzie to coś okropnego, ale gdy zobaczył gotowy film w kinie był pod takim wrażeniem, że również postanowił zostać reżyserem[6]. W 1986 roku ukończył Wesleyan University w Middletown w Connecticut, gdzie był członkiem bractwa Psi Upsilon. Później studiował jeszcze film w Art Center College of Design w Pasadenie[7].
Dwa tygodnie po zakończeniu szkoły rozpoczął pracę w przedsiębiorstwie Propaganda Films, gdzie zajmował się reżyserią reklam i wideoklipów[7]. W 1992 roku jego pierwsza ogólnokrajowa reklama nakręcona dla Czerwonego Krzyża zdobyła nagrodę Clio Award. W kolejnym roku zajął się kampanią reklamową dla California Milk Processors Board[8]. Z powodzeniem realizował również wideoklipy m.in. dla Tiny Turner i Lionela Richie.
Sukcesy filmowe
Sukcesy Baya przyciągnęły uwagę dwójki producentów filmowych: Jerry’ego Bruckheimera i Dona Simpsona, którzy postanowili powierzyć mu reżyserię filmu Bad Boys. Był to jego pierwszy pełnometrażowy film, w którym główne role grali Will Smith i Martin Lawrence. Zdjęcia rozpoczęły się w 1994 roku w Miami, a w kolejnym roku obraz wszedł do kin. Kosztujący 19 milionów dolarów film odniósł ogromny sukces i zarobił łącznie 141 milionów, co umocniło pozycję Baya w filmowym świecie i zaowocowało trwałą współpracą z Jerrym Bruckheimerem[9].
W 1996 roku Bay nakręcił przebojową Twierdzę z Seanem Connerym, Nicolasem Cage’em i Edem Harrisem w rolach głównych. Był to drugi film zrealizowany dla producentów Bruckheimer/Simpson, jednak pięć miesięcy przed jego premierą Simpson zmarł, więc obraz zadedykowano jego pamięci[10]. Produkcja nie tylko odniosła sukces komercyjny, ale też zdobyła kilka nagród i nominacji, w tym do Oscara[11].
W 1998 roku ponownie ze współpracy z Bruckheimerem, wyreżyserował sensacyjno-przygodowy Armageddon, którego był także współproducentem. Film otrzymał cztery nominacje do Oscara, w tym za najlepszy dźwięk, najlepszy montaż dźwięku, najlepsze efekty specjalne oraz najlepszą piosenkę. Z budżetem wynoszącym 140 milionów dolarów był jednym z najdroższych obrazów 1998 roku, ale łącznie na całym świecie zarobił 553 miliony[12].
Kolejnym przedsięwzięciem Baya był wysokobudżetowy Pearl Harbor (2001), który także otrzymał cztery nominacje do Oscara, w tych samych kategoriach co poprzednio, z czego zdobył jedną statuetkę w kategorii najlepszy montaż dźwięku. Bay osobiście wyreżyserował także wideoklip do piosenki „There You'll Be” wykonywanej przez Faith Hill[7].
W 2003 roku razem z Willem Smithem i Martinem Lawrence’em nakręcił Bad Boys II, który przyniósł prawie dwukrotnie większe zyski niż część pierwsza. Dwa lata później zrealizował film Wyspa z Ewanem McGregorem i Scarlett Johansson. Była to jego pierwsza produkcja bez udziału Jerry’ego Bruckheimera. I choć kosztujący 126 milionów dolarów film zarobił w Stanach Zjednoczonych 46 mln, a na świecie 172 mln dolarów, Bay oznajmił, że nie był zadowolony z kampanii marketingowej w USA, a widzowie mogli być zdezorientowani co do jego prawdziwej istoty[13].
W 2007 nawiązał współpracę ze Stevenem Spielbergiem, z którym wyprodukował film Transformers. Produkcja odniosła olbrzymi sukces i zarobiła na całym świecie ponad miliard dolarów, z czego 300 mln w Stanach Zjednoczonych.
Dwa lata później Bay wyreżyserował kontynuację: Transformers: Zemsta upadłych, która przyniosła blisko 830 mln dolarów i była jednym z najbardziej dochodowych filmów 2009 roku. Sukces komercyjny nie przełożył się jednak na pochlebne recenzje krytyków, które w większości przypadków były negatywne, a nawet złośliwe[14]. Rok później produkcja otrzymała siedem nominacji do Złotej Maliny, z czego zdobyła trzy (najgorszy film, najgorszy reżyser oraz najgorszy scenariusz). Mimo to film, zaraz po Sadze Zmierzch, był najlepiej sprzedającym się obrazem wydanym na DVD i Blu-ray w 2009 roku.
W 2011 roku powstała trzecia część Transformerów, która, podobnie jak poprzednia część, odniosła sukces finansowy, ale otrzymała kiepskie recenzje i nominacje do Złotej Maliny.
W lutym 2012 roku wytwórnia Paramount Pictures ogłosiła, że Bay zajmie się reżyserią czwartej części serii Transformers. Premiera kosztującego blisko 200 milionów dolarów obrazu Transformers: Wiek zagłady odbyła się w czerwcu 2014 roku i w ciągu zaledwie kilku dni się zwróciła, zarabiając ponad 300 milionów dolarów. Została też jak na razie najsłabiej oceniona przez krytyków[15].
Inne projekty
Pomiędzy trzecią i czwartą częścią Transformerów, Bay zrealizował „niewielki” film Sztanga i cash, nad którym pracował kilka lat. Jego fabuła oparta była na prawdziwej historii opisanej w gazecie Miami Herald przez Pete’a Collinsa i dotyczyła grupy kulturystów organizujących napady[16].
Nagrody
W roku 1995 Bay otrzymał nagrodę Amerykańskiej Gildii Reżyserów dla Najlepszego Reżysera Reklam. Pięć razy nominowano go jednak do Złotej Maliny i dwa razy ją otrzymał[17].
