Status miasta city w Wielkiej Brytanii jest przyznawany przez monarchę brytyjskiego pewnej określonej grupie miast. Miasta nieposiadające tego statusu noszą nazwę town. Prawo używania nazwy city łącznie z nazwą miasta jest sprawą wyłącznie prestiżu i nie daje żadnych dodatkowych przywilejów. Niemniej tytuł city jest dla miast cenny, stąd też wiele z nich stara się o jego zdobycie. Statusu tego nie uzyskuje się automatycznie po spełnieniu określonych kryteriów. W Anglii i Walii tytuł ten przyznawano tradycyjnie miastom posiadającym katedrę i będącym siedzibami diecezji[1]. Zasadę tę złamano dopiero w roku 1888, przyznając status Belfastowi z przyczyn pozareligijnych. Obecnie o przyznaniu statusu miasta decydują przede wszystkim czynniki geograficzno-historyczne, w tym wielkość populacji. W XX wieku status przyznano tylko 14 miastom[2]. W roku 2000 na 39 miast ubiegających się o status, przyznano go trzem: Brighton, Wolverhampton i Inverness[2]. W 2012 roku z okazji diamentowego jubileuszu królowej Elżbiety II status city otrzymały miasta: Chelmsford, St Asaph oraz Perth[3]. Ostatnie nadanie tytułu za życia Elżbiety II nastąpiło w 2022 roku z okazji platynowego jubileuszu królowej. Do rangi city podniesiono wówczas osiem miast: – w Anglii: Colchester, Doncaster, Milton Keynes; – w Szkocji: Dunfermline; – w Walii: Wrexham; – w Irlandii Północnej: Bangor; na Wyspie Man: Douglas; – na Falklandach: Stanley[4].
W 2022 roku 76 brytyjskich miast posiadało status city. Najwięcej znajdowało się w Anglii – 55. W Szkocji jedynie osiem miast posiada ten status, w Walii siedem, w Irlandii Północnej sześć. Tytuł ten nosi także jedno miasto na Wyspie Man (dependencji brytyjskiej) i cztery w brytyjskich terytoriach zamorskich[5]. W Szkocji do XIX wieku status city nie był nadawany, a wszelkie informacje sprzed tego okresu oparte są na przypuszczeniach, np. co do miasta Dunblane, które miało się stać city w roku 1500, nominowane rzekomo przez Jakuba IV[6]. W XX wieku przestano stosować kryterium posiadania katedry jako jedynego do uznania miasta jako city, pośród innych kryteriów uwzględniano, między innymi, wielkość miasta. Na przestrzeni całej historii Wielkiej Brytanii tylko trzy miasta utraciły status city: Rochester, Perth[a] i Elgin[7].
Lista miast o statusie city w Wielkiej Brytanii
Truro – najbardziej na południe i zachód wysunięte angielskie city
Poniższa lista obejmuje wszystkie 76 miast o statusie city na terenie Anglii, Szkocji, Walii i Irlandii Północnej według stanu na rok 2022[5]. Dane dotyczące liczby mieszkańców, o ile przypis nie podaje inaczej, są z roku 2001. Gdy przy mieście nie ma roku nadania statusu, oznacza to, że uzyskało go w średniowieczu lub w czasach nowożytnych wraz z wybudowaniem katedry[8].
W Szkocji tytułu city używa się od XV w. Pierwsze prawa city na mocy edyktu królewskiego nadano w roku 1889. Przed tą datą pięć miast używało nazwy city: Aberdeen, Glasgow, Edynburg. Elgin i Perth, przy czym oficjalnie za city uznawane były trzy pierwsze[70]. Najmłodszym szkockimi cities są Stirling (2002), Perth (2012) i Dunfermline (2022).
W związku z powiązaniami historycznymi, miasta w Walii uzyskiwały status city na tej samej zasadzie, co miasta angielskie. Poza Bangorem wszystkie walijskie cities zostały promowane w XX i XXI w. Na terenie Walii znajduje się najmniejsze city w Wielkiej Brytanii, St David’s, liczące mniej niż 2000 mieszkańców.
Belfast był pierwszym miastem, które otrzymało status z powodów pozareligijnych
W czasach historycznych w Irlandii przyznawano miastom status city na mocy edyktu królewskiego; posiadanie katedry nie gwarantowało tego statusu. Jedynym miastem w Irlandii Północnej, które uzyskało tytuł mocą edyktu, jest Derry (1604, niektóre źródła podają, że tytuł przysługiwał po zmianie nazwy miasta na Londonderry[84]). Pierwszym miastem w Zjednoczonym Królestwie, które otrzymało status city za wielkość, a nie z przyczyn religijnych był Belfast. Był to przypadek precedensowy, następnymi miastami uhonorowanymi w ten sposób były Birmingham i Dundee (1888)[70].
Katedra w Guildford nie zapewniła miastu statusu city
Choć posiadanie katedry było warunkiem niezbędnym do uzyskania statusu city, na terenie Anglii, Walii i Szkocji istnieją miasta katedralne o statusie town. Część z nich, na przykład Rochester, używa nieformalnie tytułu city w języku potocznym. Przez długi czas miastem z katedrą, ale niemającym statusu city, było St Asaph (uzyskało ten tytuł w 2012 roku).
Istnieje pewna liczba dużych obszarów miejskich, które kwalifikują się do ubiegania się o status city, choćby ze względu na liczbę mieszkańców, niemniej tego statusu nie posiadają, bądź też odrzucono ich wniosek. Miasta te szczycą się statusem największego town w Anglii, a przyznają go sobie m.in. Northampton[88] i Reading[89]. Niektóre z miast używają nazwy city, zwłaszcza w odniesieniu do komunikacji miejskiej[90], jednak nie ma ona wpływu na faktyczny status miasta.
↑ abLondyn, choć kilkakrotnie większy od Birmingham (w 2010 roku szacunkowa liczba ludności wyniosła 7 825 200), nie posiada statusu city. Posiadają go natomiast dwie dzielnice – City of London oraz City of Westminster, liczące odpowiednio 11 700 oraz 253 100 mieszkańców (2010).
.jpg)
