Miłek letni (Adonis aestivalisL.) – gatunek rośliny należący do rodziny jaskrowatych. Archeofit, występuje w stanie dzikim w prawie całej Europie Środkowej, jednak jest coraz rzadszy. W Polsce występuje niemal na całym obszarze kraju, najliczniej na południu i zachodzie. W ostatnich latach liczba jego stanowisk stale się zmniejsza, prawdopodobnie grozi mu wymarcie. Spowodowane to jest tym, że w uprawach rolniczych coraz skuteczniej zwalcza się chwasty, a miłek letni rośnie niemal wyłącznie na polach uprawnych. W opracowaniu Czerwona lista roślin i grzybów Polski (2006) umieszczony jest w grupie gatunków zagrożonych (kategoria zagrożenia V)[3]. W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię VU (narażony)[4].
Na szczycie łodygi wyrastają pojedyncze kwiaty o ceglasto-czerwonym kolorze, czasami pomarańczowe, lub nawet żółte, o średnicy 2–3,5 cm. 5 działek kielicha, przylegających do korony, płatków korony do 8. W kwiatach jest wiele słupków, brak miodników. Pręciki liczne, ciemnofioletowe.
Niełupki szarozielone, pomarszczone z prostym dzióbkiem i drobnym ząbkiem na brzegu. Tworzą jajowato-walcowaty owoc zbiorowy.
Biologia i ekologia
Roślina jednoroczna. Kwitnie od maja do czerwca, jest owadopylny lub samopylny[6]. Chwast segetalny, rośnie głównie na polach uprawnych i na ugorach, zwłaszcza na glebach gliniastych z domieszką wapienia lub ilastych. Preferuje cieplejsze miejsca na niżu. Rośnie głównie w uprawach zbóż ozimych, czasami jarych, lub roślin okopowych. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass.Caucalido-Scandicetum[7]. Roślina trująca: Bydło nie zjada miłka letniego. Jeżeli jego nasiona dostaną się do paszy, powodują zatrucia zwierząt. Mąka zmielona ze zboża zanieczyszczonego nasionami miłka ma szary kolor, jest trująca, a upieczony z niej chleb gorzki.
Zastosowanie i uprawa
Jest czasami uprawiany jako roślina ozdobna na rabatach i w ogródkach naturalistycznych. Najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym, ale osłoniętym od wiatru, na glebie wilgotnej, próchnicznej[8]. Rozmnaża się go przez podział rozrośniętych kęp lub przez wysiew nasion tuż po ich zbiorze[8].
Przypisy
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26](ang.).
↑Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5. Brak numerów stron w książce
↑Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9. Brak numerów stron w książce
↑F. Činčura, V. Feráková, J. Májovský, L. Šomšak, J. Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2. Brak numerów stron w książce
↑Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973. Brak numerów stron w książce
↑Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4. Brak numerów stron w książce
↑ abGeoffreyG.BurnieGeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC271991134.
Bibliografia
Jan Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: PWRiL, 1982. Brak numerów stron w książce
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953. Brak numerów stron w książce
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8. Brak numerów stron w książce