Mała Wieś (do 1948 gmina Święcice[4]) – gmina wiejska w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie płockim. W latach 1975–1998 gmina należała administracyjnie do województwa płockiego.
Siedziba gminy to Mała Wieś.
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[5] gminę zamieszkiwało 5968 osób.
Etymologia nazwy
Mała Wieś po raz pierwszy została wymieniona w dokumentach w 1435 roku. Była to wzmianka o części Niździna (Nyeszdzino Malowyeskye). Z biegiem lat zmieniały się nazwy wsi na:
- Nyeszdzino Minor
- Nyeszdzino alias Malavyesh
- Malavyesz
- Parva Villa Nyeszdzino
Na początkach ubiegłego stulecia pojawiała się łączna pisownia nazwy tej miejscowości - Maławieś.
Historia
Wsie gminy, położone niedaleko Płocka ściśle związane były z historią Polski. Dzieliły one losy całego Mazowsza. Przykładem burzliwych dziejów jest zdobycie i spalenie grodu w Orszymowie przez wojska księcia litewskiego Trojnata w 1258 r. Pod koniec średniowiecza tereny te wróciły do Korony Polskiej jako część Ziemi Wyszogrodzkiej. Wioski często zmieniały właścicieli, gdyż je dziedziczono, dzielono lub sprzedawano. Były one własnością króla, biskupów, a szczególnie drobnej szlachty.
W 1793 roku okolice Małej Wsi zostały przejęte na kilka lat przez Prusy. Po kongresie wiedeńskim trafiły one pod zabór rosyjski i trwało to do I wojny światowej. Na przełomie XIX i XX wieku okoliczne wioski należały do powiatu płockiego guberni płockiej. Większość wchodziła w skład gminy Święcice.
Lata 60. XIX wieku przyniosły chłopom własność ziemi. W następnych dziesięcioleciach łączono tradycyjny tryb życia na wsi z uprzemysłowieniem. W 1898 roku na granicy Niździna i Małej Wsi powstała cukrownia wzniesiona przez Stanisława Sonnenberga. Zakład zatrudniał sporą liczbę pracowników. Większość z nich przeprowadziła się do przyfabrycznej osady. Taki wzrost ludności spowodował, że w 1948 roku Mała Wieś stała się siedzibą gminy. Cukrownię zniszczono zarówno w czasie I, jak i II wojny światowej. Konieczna stała się jej odbudowa.
Mała Wieś to gniazdo rodzinne Małowieskich herbu Gozdawa. Później, w XVIII w. stała się własnością najznakomitszego rodu Ziemi Wyszogrodzkiej - Nakwaskich, z którego wywodzili się m.in. Klemens Nakwaski (1720-1801) - podkomorzy wyszogrodzki i Franciszek Salezy Nakwaski - prefekt departamentu stołecznego Księstwa Warszawskiego, a później senator i wojewoda Królestwa Polskiego. Mała Wieś była posiadłością Nakwaskich przez większość XIX w.; około 1870 majątek trafił w ręce Aleksandra Przeździeckiego, a następnie Lucyny i Wojciecha Białosukniów. W dwudziestoleciu międzywojennym należała do Zygmunta Kittla. Po II wojnie światowej, w okresie wprowadzania komunizmu, w 1948 roku we wsi Gałki rozbity został jeden z ostatnich oddziałów partyzanckich Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Dowodził nim Wiktor Stryjewski, pseudonim „Cacko”
Według danych z 31 grudnia 2016[6] gminę zamieszkiwało 6096 osób.
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002[7] gmina Mała Wieś ma obszar 108,91 km², w tym:
- użytki rolne: 74%
- użytki leśne: 16%
Gmina stanowi 6,05% powierzchni powiatu.
Demografia
Ludność poszczególnych wsi[8]
Stan na dzień 31 marca 2010:
Wiek
Średni wiek mieszkańca Gminy Mała Wieś to 39,5 lat.
- Piramida wieku mieszkańców gminy Mała Wieś w 2014 roku[9]
![]()
Sołectwa
Borzeń, Brody Duże, Chylin, Dzierżanowo, Główczyn, Kiełtyki, Lasocin, Liwin, Mała Wieś, Nakwasin, Niździn, Nowe Arciszewo, Nowe Gałki, Nowe Święcice, Orszymowo, Perki, Podgórze, Podgórze-Parcele, Stare Arciszewo, Stare Gałki, Stare Święcice, Węgrzynowo, Wilkanowo, Zakrzewo Kościelne[2]
Pozostałe miejscowości podstawowe: Brody Małe, Dzierżanowo-Osada, Kupise, Murkowo, Przykory, Rąkcice, Ściborowo.
Sąsiednie gminy
Bodzanów, Bulkowo, Iłów, Naruszewo, Słubice, Wyszogród
Przypisy
| Wsie |
|
|---|
| Osady |
|
|---|
| Części wsi |
- Duplice
- Holendry
- Mała Wieś-Cukrownia
- Nowy Chylin
- Parcele
- Stary Chylin
- Wójtostwo
- Zakrzewo-Błota
- Zakrzewo-Góry
- Złodziejówka
|
|---|
_location_map.png)
