Marcin Kacprzak

Nie mylić z: Marcin Kasprzak.
Marcin Kacprzak
Ilustracja
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

6 listopada 1888
Podolszyce

Data i miejsce śmierci

14 lipca 1968
Warszawa

prof. dr hab. nauk medycznych
Alma Mater

Uniwersytet Charkowski

Doktorat

1928 – nauki medyczne
Uniwersytet Jagielloński

Rektor
Uczelnia

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Okres spraw.

1955–1962

Poprzednik

Franciszek Czubalski

Następca

Bolesław Górnicki

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej
Odznaka Nagrody Państwowej
Grób Marcina Kacprzaka na cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Marcin Kacprzak (ur. 6 listopada 1888 w Podolszycach, zm. 14 lipca 1968 w Warszawie) – lekarz, wychowawca, pedagog, publicysta, pionier medycyny społecznej w Polsce[1].

Życiorys

Syn Leona Kacprzaka (zm. 1908), dróżnika odcinka szosy warszawskiej, i Marianny (Marii) z Dudzińskich. Miał jedenaścioro rodzeństwa (w tym czworo przyrodnich z pierwszego małżeństwa ojca). W latach 1894–1899 uczęszczał do szkoły podstawowej w Lelicach. Następnie od 1900 r. był uczniem płockiego gimnazjum gubernialnego (obecnie Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego)[2], z którego został relegowany w 1905 r. za udział w protestach szkolnych. W 1906 r. kontynuował naukę w założonym przez Polską Macierz Szkolną Gimnazjum Polskim (obecnie Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Jagiełły), które ukończył egzaminem dojrzałości w czerwcu 1908 r.[3].

Studia lekarskie odbył w latach 1908–1914 na Sorbonie w Paryżu. Dyplom lekarski otrzymał w 1915 r. w Uniwersytecie Charkowskim, następnie pracował jako lekarz ziemski w Guberni Pskowskiej, a w 1921 r. podjął pracę lekarza sanitarnego w Warszawie. W latach 1922–1924 w ramach stypendium Fundacji Rockefellera studiował higienę i organizację służby zdrowia w Johns Hopkins University w Baltimore. Stopień doktora nauk medycznych otrzymał w 1928 r. w Krakowie[3]. Odtąd już na stałe związał się ze zdrowiem publicznym, medycyną społeczną i epidemiologią. W latach 30. był naczelnikiem wydziału w Ministerstwie Opieki Społecznej[4]. Wykładał higienę w samorządzie w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie[5].

Od 1945 r. był profesorem na Uniwersytecie Łódzkim, a od 1947 r. jako profesor zwyczajny kierował Katedrą Higieny Akademii Medycznej w Warszawie[1], której to uczelni w latach 1955–1962 był rektorem. W latach 1953–1954 sprawował funkcję dyrektora w nowo utworzonym Instytucie Doskonalenia i Specjalizacji Kadr Lekarskich w Warszawie[6]. Zajmował się badaniem stanu zdrowia mieszkańców wsi polskiej, szczególnie mazowieckiej. W 1955 r. otrzymał Nagrodę Państwową II stopnia za długotrwałe i umiejętne krzewienie zasad higieny wśród najszerszego ogółu ludności[7]. Sprawował wiele funkcji w organizacjach zagranicznych i krajowych. Po II wojnie światowej był współorganizatorem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Jako jeden z pierwszych otrzymał w 1957 r. w Pałacu Narodów w Genewie – Nagrodę im. Leona Bernarda, najwyższe wyróżnienie WHO[8]. Po wojnie doprowadził do reaktywowania Polskiego Towarzystwa Higienicznego, którego prezesem był do końca życia. Od 1951 r. członek korespondencyjny Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, od 1962 r. członek korespondencyjny Polskiej Akademii Umiejętności[9].

Od 1961 r. był członkiem Akademii Nauk Medycznych ZSRR[1], a od 1962 r. członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk[10], gdzie przewodniczył Komitetowi Higieny. Był członkiem honorowym Towarzystwa Naukowego Płockiego. W 1964 r. otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Płocka.

Był mężem Wandy z Żebrowskich (1889–1968), inż. agronoma[2][11].

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A20-1-7)[11].

Główne prace

  • Wieś płocka (1937)
  • Stan opieki lekarskiej nad ludnością wiejską (1937)
  • Gruźlica na wsi (1938)
  • Epidemiologia ogólna (1956)

Źródło:[1]

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Marcin Kacprzak jest patronem Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Płocku.

Przypisy

  1. ↑ a b c d Wincenty Okoń: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2001, s. 157. ISBN 83-88149-41-5.
  2. ↑ a b Stanisław Kostanecki. Młodość Marcina Kacprzaka. „Notatki Płockie”. Rok XIII, Nr 4/48, s. 3–9, lipiec-wrzesień 1968. Płock: Towarzystwo Naukowe Płockie. [dostęp 2024-05-22]. 
  3. ↑ a b Dorota Cianciara, Jolanta Muszyńska, Marcin Kacprzak (1888–1968) – NON OMNIS MORIAR, „Przegląd Epidemiologiczny”, 66, 2012, s. 373–380.
  4. ↑ a b M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 277 „za zasługi na polu pracy naukowej, sanitarnej i propagandowej”.
  5. ↑ Wolna Wszechnica Polska. W: Szkoły wyższe Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1930, s. 313.
  6. ↑ Dyrektorzy CMKP w latach 1953–2013
  7. ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-21]. 
  8. ↑ Laureaci nagrody im. Leona Bernarda
  9. ↑ Reprezentanci nauk medycznych, zmarli członkowie AU w Krakowie, PAU, TNW i PAN, Katedra Historii Medycyny UJ CM
  10. ↑ KACPRZAK, Marcin [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN [dostęp 2023-02-02] (pol.).
  11. ↑ a b Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-27].
  12. ↑ M.P. z 1955 r. nr 115, poz. 1481 „za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej w dziedzinie medycyny”.
  13. ↑ M.P. z 1951 r. nr 79, poz. 1082 „za zasługi w pracy zawodowej”.
  14. ↑ M.P. z 1947 r. nr 11, poz. 24 „za zasługi położone na polu organizacji służby zdrowia w Polsce”.
  15. ↑ Obchody Dnia Nauczyciela /w/ "Trybuna Ludu", nr 319, 17 listopada 1967, s. 1.
  16. ↑ M.P. z 1955 r. nr 99, poz. 1387 - Uchwała Rady Państwa z dnia 13 stycznia 1955 r. nr 0/114 - na wniosek Ministra Zdrowia.
Rektorzy Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Rektorzy Akademii Medycznej
(1950–2008)
Rektorzy Uniwersytetu Medycznego
(od 2008)