Malczowskie Jary

Farny Lej i Farna Góra (widok z Farnego Upłazu)

Malczowskie Jary – kompleks wąwozów i jarów powstałych w rejonie źródeł potoku Włóknica oraz jej niewielkich dopływów, położonych w paśmie Wzgórz Trzebnickich. Malczowskie Jary leżą w obszarze Gminy Trzebnica. W ich południowym krańcu znajduje się Farny Lej ukształtowany na północnym stoku Farnej Góry. Sam kompleks wąwozów ocenia się jako malowniczy, o bogatej rzeźbie terenu pokrytego lasami o wysokim stopniem naturalności. Rozważa się objęcie ich ochroną, w tym utworzenie rezerwatu przyrody.

Położenie i zagospodarowanie

Malczowskie Jary obejmują cały zespół wąwozów, jarów i parowów powstałych w rejonie źródeł potoku Włóknica oraz jej niewielkich dopływów[1], w paśmie Wzgórz Trzebnickich[1][2][3]. Po stronie południowej ich początek stanowi Farny Lej[2][3][4], ukształtowany w ramach północnego stoku wzniesienia o wysokości bezwzględnej wynoszącej 257,0 m n.p.m. – Farnej Góry[1][3][5], dającej początek Pasmu Farnej Góry[6]. Są one pokryte lasami i zagajnikami, głównie liściastymi, podlegającymi leśnictwu Osolin, obręb leśny Oborniki Śląskie[1][7][8]. Lasy te okalają użytki rolne: pola i łąki po stronie zachodniej i północnej[7][8] oraz dominujące sady po stronie wschodniej i południowej[7][8][9] – Sady Trzebnickie[3][9].

Walory i proponowana ochrona

Kompleks omawianych wąwozów, jarów i parowów powstał na obszarze źródliskowym, gdzie swój początek bierze potok Włóknica, a także grupa jego niewielkich dopływów, które malowniczo meandrując ukształtowały teren o bogatej rzeźbie, z głęboko wciętymi formami jego ukształtowania. Podkreśla się, że obszar źródliskowy cechuje się wysokim stopniem naturalności. Oczywiście istnieją ślady wpływu na niego działalności człowieka, ale są one dość ograniczone i sprowadzają się do akcydentalnej wycinki pojedynczych drzew, a także do wyrzucania gałęzi i korzeni drzew z okolicznych sadów. Sam teren porośnięty jest lasami. Występują tu lasy grądowe i łęgowe. Pośród nich znajdują się przestojnie starych czereśni, dębów, wiązów i wierzb. Wśród różnych gatunków należących roślin i grzybów, których występowanie w tym miejscu stwierdzono, wymienia się między innymi czarkę szkarłatną (Sarcoscypha coccinea), kalinę koralową (Viburnum opulus), paprotkę zwyczajną (Polypodium vulgare), a pośród ptaków wymienia się dzięcioła zielonego (Picus viridis), ortolana (Emberiza hortulana) i turkawkę (Streptopelia turtur). Wobec wskazywanych walorów proponuje się objąć omawiany kompleks ochroną. Jedna z koncepcji takiej ochrony obejmuje utworzenie rezerwatu przyrody o roboczej nazwie „Wąwozy Włóknicy”[1][10][11]. Ochroną miałoby być objętych około30 ha[10][11].

Przynależność administracyjna

Pod względem podziału administracyjnego Polski Malczowskie Jary położone są na terenie Gminy Trzebnica, w powiecie trzebnickim, województwie dolnośląskim (zobacz: podział administracyjny województwa dolnośląskiego)[1][8][12][13]. Obszar na którym są położone wymienione wąwozy objęty jest obrębem ewidencyjnym Marcinowo, a sama miejscowość leży po stronie północnej względem Marczowskich Jarów. Natomiast miejscowość Malczów, jak i odpowiedni obręb ewidencyjny z nią związany, położony jest na zachód względem nich. Z kolei po stronie wschodniej leży miasto Trzebnica[8][13].

Nazwa

Nazwa własna – Malczowskie Jary[5][12] – jest nazwą niestandaryzowaną, gdyż została ustalona i ujęta w państwowym rejestrze nazw geograficznych na podstawie wywiadu terenowego. Odnosi się do ukształtowania terenu określonego jako jar. W rejestrze tym przypisano jej identyfikator: PRNG – 235774, identyfikator IIP – PL.PZGiK.320.NGRP.235774. Podaje on następujące współrzędne geograficzne punktu głównego przełęczy: szerokość geograficzna – 51°18'45" N, długość geograficzna – 17°01'34" E[12].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Rosiński i in. 2015 ↓, s. 35.
  2. ↑ a b Żmuda i in. 2000 ↓, s. 30-31 (mapa).
  3. ↑ a b c d Zwoliński 2018 ↓, mapa.
  4. ↑ Kamińska 2022 ↓, s. 94-95.
  5. ↑ a b GUGiK 2023 ↓, Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych.
  6. ↑ Żmuda i in. 2000 ↓, s. 26-27 (mapa).
  7. ↑ a b c GUGiK 2023 ↓, BDOT10k.
  8. ↑ a b c d e UMWD 2023 ↓, BDOT10k.
  9. ↑ a b Żmuda i in. 2000 ↓, s. 29, 30-31 (mapa).
  10. ↑ a b Studium 2018 ↓, s. 29.
  11. ↑ a b Gmina Trzebnica 2023 ↓, Marcinowo.
  12. ↑ a b c PRNG 2023 ↓, PRNG: 235774.
  13. ↑ a b GUGiK 2023 ↓, Państwowy Rejestr Granic.

Bibliografia

  • Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Geoportal Krajowy, GUGiK – Geoportal Krajowy [dostęp 2023-05-18] (pol.).
  • Marta Kamińska (red.), Wzgórza Trzebnickie, Dolina Baryczy, Środkowa Odra, przewodnik rowerowy, wyd. III, 2022 (Dolnośląska Kraina Rowerowa) (pol.), Opracowanie: Stowarzyszenie Gmin i Powiatów "Dolnośląska Kraina Rowerowa" oraz Studio Plan Anna Dębska.
  • Marcinowo, Gmina Trzebnica [dostęp 2023-05-18] (pol.).
  • Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych - obiekty fizjograficzne [xlsx], Dane na dzień: 1 stycznia 2023 r., gov.pl, 14 maja 2021 [dostęp 2023-04-26] (pol.), Państwowy rejestr nazw geograficznych.
  • Dariusz Rosiński i inni, Plan urządzenia lasu dla nadleśnictwa Oborniki Śląskie na okres od 1 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2024 r., Program ochrony przyrody dla Nadleśnictwa Oborniki Śląskie, Program opracowano w Biurze Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej oddział w Brzegu; Sprawdził: Zastępca Dyrektora Oddziału Marek Matyjaszczyk, Akceptuje: Dyrektor Oddziału Janusz Bańkowski, Brzeg: Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych we Wrocławiu, 2015 (pol.).
  • Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Trzebnica, Tekst Jednolity, Burmistrz Gminy Trzebnica [dostęp 2023-05-18] (pol.), uchwała Rady Miasta i Gminy w Trzebnicy z dnia 29 czerwca 2000 r. nr XVIII/195/2000 ze zmianami; z uwzględnieniem zmian nr od I do XII, ostatnia zmiana uwzględniona w tej wersji: na podstawie uchwały Rady Miejskiej w Trzebnicy z dnia 26 marca 2018 r. nr XXXVII/422/18.
  • Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Geoportal Dolny Śląsk, UMWD Wydział Geodezji i Kartografii; Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej [dostęp 2023-05-18] (pol.).
  • Grzegorz Zwoliński (red.), Wzgórza Trzebnickie. Mapa dla rowerzystów i piechurów, wyd. IV, Studio PLAN, 2018, ISBN 978-83-66151-07-9 (pol.).
  • Piotr Żmuda i inni, Trzebnica, Oborniki Śląskie i okolice, Wrocław: Studio wydawnicze PLAN, 2000, ISBN 83-911777-4-2 (pol.).