Ludwika Wawelberg

Data i miejsce urodzenia	15 grudnia 1852 Warszawa
Data śmierci	24 grudnia 1927
Miejsce spoczynku	cmentarz żydowski w Warszawie
Zawód, zajęcie	filantropka

Ludwika Wawelberg (ur. 15 grudnia 1852 w Warszawie, zm. 24 grudnia 1927)^[1] – polska działaczka społeczna i filantropka żydowskiego pochodzenia.

Ludwika Wawelberg z domu Berson (Bersohn) pochodziła ze sławnej warszawskiej rodziny^[2], jej ojcem był Zygmunt Bersohn (1814–1864)^[3][a], a dziadem – bankier i filantrop Majer Bersohn (1787–1873)^[4], założyciel i fundator Szpitala Dziecięcego im. Bersohnów i Baumanów w Warszawie^[5].

Jej mężem (ślub 28 października 1869) był bankier, finansista, filantrop i działacz społeczny Hipolit Wawelberg^[6]. Wspólnie w 1898 r. utworzyli Fundację Tanich Mieszkań dla warszawskich robotników im. Hipolita i Ludwiki Wawelbergów, co pozwoliło na budowę mieszkań dla robotników na warszawskiej Woli. Pierwotnie inwestycja obejmowała trzy duże budynki z czerwonej cegły w rejonie dzisiejszych ulic Wawelberga, Górczewskiej i Działdowskiej, wchodzących obecnie w skład Kolonii Wawelberga. Postawiono na budownictwo koszarowe z dużymi oknami, które dawały maksymalną ilość światła. Łącznie wybudowano 335 mieszkań jedno- i dwupokojowych. Kamienice wyposażone były w bieżącą wodę, własną kanalizację i zsypy na śmieci. Na każdej z kondygnacji budynków znajdował się jeden zlew i ubikacja. Ponadto na terenie znajdowała się łaźnia i pralnia^[7]. Działała szkoła i przedszkole oraz przychodnia lekarska, która oferowała wizyty domowe lekarza. Architektem kompleksu mieszkalnego był Edward Goldberg^[8].

Małżeństwo miało córkę i dwóch synów: Jadwigę Berson, Michała Wawelberga i Wacława Wawelberga^[9].

Ludwika Wawelberg na równi z mężem działała filantropijne^[7]. Po jego śmierci, kontynuowała dzieło Hipolita – ze środków Fundacji Tanich Mieszkań wybudowała wraz z synem Wacławem w 1927 r. budynki przeznaczone dla ubogiej inteligencji, mieszczące się obecnie przy ul. Ludwiki, nadanej na pamiątkę imienia ich fundatorki^[10].

Pochowana na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 20, rząd 6)^[1][11].

• W 1930 roku – ulica Ludwiki na warszawskiej Woli została nadana na pamiątkę Ludwiki Wawelberg^[12].
• 21 maja 2017 roku powstał mural przedstawiający Ludwikę i Hipolita Wawelbergów namalowany na ścianie garaży znajdujących przy ulicy Górczewskiej 15 a na terenie Kolonii Wawelberga, który powstał w ramach 3. edycji Święta Kolonii Wawelberga^[13][14].

• 
  Grób Ludwiki Wawelberg
• 
  Grób Hipolita Wawelberga na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie