Ludwik Bogusławski

Ludwik Bogusławski
ilustracja
generał dywizji
Data i miejsce urodzenia

25 sierpnia 1773
województwo wielkopolskie

Data śmierci

20 listopada 1840

Przebieg służby
Główne wojny i bitwy

wojny napoleońskie
powstanie listopadowe

Upamiętnienie Ludwika Bogusławskiego w Alei Chwały na Olszynce Grochowskiej

Ludwik Bogusławski (ur. 25 sierpnia 1773 w Górznie, zm. 20 listopada 1840 roku w Warszawie[1]) – generał dywizji Wojska Polskiego[2], uczestnik wojen napoleońskich i powstania listopadowego, odznaczony orderem Virtuti Militari i dwukrotnie Legią Honorową[1].

Pochodzenie

Według „Herbarza” S. Uruskiego[3] oraz historyka M. Melocha, autora hasła w Polskim Słowniku Biograficznym[1], Ludwik Bogusławski pochodził z rodziny pieczętującej się herbem Prus II, jego ojcem miał być Jan Bogusławski, a matką Marianna z Gromadzkich. Zarazem, tenże Uruski, pisząc: "kapitan w legionach włoskich 1800, zaszczytnie odbył kampanie 1812-1814, pułkownik wojsk polskich[a], fligiel adjutant cesarski 1829 (…)"[3], myli Ludwika Bogusławskiego (który nie służył w Legionach) z Ferdynandem Jakubem Bogusławskim (1759-1819), oficerem Legionów Polskich, również herbu Prus II[4].

Z kolei, wg „Herbarza” A. Bonieckiego Ludwik Bogusławski wywodził się z rodziny Bogusławskich herbu Rawicz, imiona jego rodziców nie są znane, a jego rodzeństwo to Józefa (zm. 1839, zamężna za Kazimierzem Krzysztoporskim) i Tekla (zamężna Straszewska)[5].

Miejsce urodzenia

Wg Tarczyńskiego urodził się w Górznie w woj. kaliskim[2], wg PSB w Górznie w obwodzie konińskim w woj. kaliskim[1], a wg Encyklopedii PWN w Górznie koło Konina[6].

Miejscowości o nazwie Górzno, która miałaby się znajdować w pobliżu Konina, nie odnotowuje XIX-wieczny "Słownik geograficzny Królestwa Polskiego"[7]. W obecnym woj. wielkopolskim (stan na 2022 r.) istnieją dwie miejscowości o nazwie Górzno: w powiecie ostrowskim (dawniej pow. pleszewski) i w powiecie leszczyńskim, zaś w woj. łódzkim (obejmującym wschodnią część dawnego Kaliskiego) nie ma takiej miejscowości[b].

Wg genealogicznego portalu prowadzonego przez Fundację im. Ignacego Kapicy miejscem urodzenia gen. L. Bogusławskiego jest wspomniane Górzno w powiecie ostrowskim[8], podobnie podaje portal Kalendarium Południowej Wielkopolski[9].

Służba wojskowa

Wstąpił do wojska polskiego w 1790, służąc w 1 Regimencie Pieszym, wpierw jako szeregowiec, potem w stopniu furiera (1791), brał udział w wojnie z Rosją (1792). Jako podoficer walczył podczas insurekcji kościuszkowskiej (1794), awansował wówczas na podporucznika (15 lipca).

Po utworzeniu armii Księstwa Warszawskiego (1807) rozpoczął służbę w 2 pułku piechoty, otrzymał stopień porucznika, następnie kapitana. Brał udział w wojnie z Austrią (1809), Rosją (1812) i w ostatnich kampaniach napoleońskich w latach 1813 i 1814[2], dowodząc pułkiem w bitwie pod Lipskiem[10].

Po powstaniu kontrolowanego przez Rosję Królestwa Polskiego (1815) wstąpił do jego armii, gdzie otrzymał awans na podpułkownika (1817), w 1820 został dowódcą 4 pułku piechoty (tzw. Czwartacy), którym dowodził w momencie wybuchu powstania listopadowego (29/30 listopada 1830)[2].

Był w składzie sądu orzekającym w pierwszym procesie Waleriana Łukasińskiego, nieformalnie sprzeciwiając się skazaniu[1].

W czasie powstania, rozkazem z 26 stycznia 1831 został dowódcą 1 Brygady w 3 Dywizji Piechoty[11]. Po bitwie o Olszynkę Grochowską awansowany na generała brygady (9 marca 1831)[12]. W dniu 31 marca 1831 kierował rozstrzygającym natarciem pod Dębem Wielkim. 20 sierpnia 1831 otrzymał stopień generała dywizji, a 28 września został zdymisjonowany[2]; przez ten okres był dowódcą 3 Dywizji Piechoty[10].

Po upadku powstania aresztowany[10] i zesłany do Rosji, do miejscowości Perm[2]. Powrócił w 1833[1]. Pochowany na warszawskich Powązkach[1].

Odznaczony Złotym Krzyżem Virtuti Militari, Legią Honorową, a także Orderem Świętego Stanisława II klasy w 1829 roku[13]. W 1830 roku został nagrodzony Znakiem Honorowym za 20 lat służby[14].

Uwagi

  1. ↑ XIX-wieczne publikacje, cenzorowane przez zaborcę, nie podawały awansów z czasów powstania listopadowego.
  2. ↑ Por. wyniki wyszukiwania w portalu Teryt [1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Meloch 1936 ↓, s. 210.
  2. ↑ a b c d e f Tarczyński 1980 ↓, s. 387.
  3. ↑ a b Uruski 1904 ↓, s. 280.
  4. ↑ Pachoński 2003 ↓, s. 19.
  5. ↑ Boniecki ↓.
  6. ↑ Bogusławski Ludwik, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-06-27].
  7. ↑ Górzno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 733.
  8. ↑ Bogusławski Ludwik Bartłomiej 1773-1840. Fundacja im. Ignacego Kapicy. [dostęp 2022-06-27]. (pol.).
  9. ↑ 25 sierpień 1773 r.. Kalendarium Południowej Wielkopolski. [dostęp 2022-06-27]. (pol.).
  10. ↑ a b c Szomański 1968 ↓, s. 312-313.
  11. ↑ Tarczyński 1980 ↓, s. 125.
  12. ↑ Tarczyński 1980 ↓, s. 152.
  13. ↑ Stanisław Łoza, Kawalerowie orderu Św. Stanisława, w: Miesięcznik Heraldyczny, r. X, nr 2, Warszawa 1931, s. 44.
  14. ↑ Przepisy o znaku honorowym niemniej Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych oraz urzędnikow wojskowych, tak w służbie będących, jako też dymisjonowanych, znakiem honorowym ozdobionych w roku 1830, [b.n.s]

Linki zewnętrzne

Bibliografia

  • Adam Boniecki: Herbarz Polski. wielcy.pl (oprac. M.J. Minakowski). [dostęp 2022-06-27]. (pol.).
  • Maksymilian Meloch: Ludwik Bogusławski. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936.
  • Jan Pachoński: Oficerowie Legionów Polskich 1796-1807. T. 2: Słownik biograficzny oficerów Legionów Polskich 1796-1807. Kraków: Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-003-0.
  • Andrzej Szomański: Walecznych tysiąc... Z dziejów 4 Pułku Piechoty Liniowej Wojska Polskiego 1815-1831. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1968.
  • Marek Tarczyński: Generalicja powstania listopadowego. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1980. ISBN 83-11-06343-5.
  • Seweryn Uruski: Rodzina. Herbarz szlachty polskiej. T. 1. Warszawa: Księgarnia Gebethnera i Wolffa, 1904.