Lawiny ze Żlebu Marcinowskich

Lawiny ze Żlebu Marcinowskich
Ilustracja
Zniszczenia dokonane przez lawinę w 1956
Państwo

 Polska

Miejsce

Tatry

Rodzaj zdarzenia

lawina

Data

2 marca 1956

Ofiary śmiertelne

5

Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, w centrum znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Ziemia49°14′49″N 19°58′13″E/49,246944 19,970278

Lawiny ze Żlebu Marcinowskich – lawiny schodzące ze Żlebu Marcinowskich w polskich Tatrach Zachodnich[1]. Jest to żleb w północno-wschodnich stokach Kondratowego Wierchu, opadający na Niżnią Goryczkową Rówień w Dolinie Goryczkowej[2].

Zofia Gąsienica-Marcinowska (wówczas Stopkówna) podczas zawodów FIS w Zakopanem w 1939
Schronisko przed lawiną

Lawina w 1956 roku

Najtragiczniejszą była lawina, która zeszła w nocy z 2 na 3 marca 1956 r.[3] Lawina ruszyła spod Kondratowego Wierchu i uderzyła w Schronisko w Dolinie Goryczkowej. W obiekcie przebywali wówczas właściciele schroniska: Zofia Gąsienica-Marcinowska (z d. Stopkówna, czołowa polska narciarka, jej mąż Władysław oraz trzej żołnierze Wojska Ochrony Pogranicza[4]. Schronisko zostało doszczętnie zniszczone, a wszyscy w nim przebywający zabici. Schroniska nigdy nie odbudowano. Zniszczony został również znajdujący się w pobliżu szałas zwany Schroniskiem Króla[5]. Żleb, którym zeszła lawina, na pamiątkę tego wydarzenia nosi nazwę Żlebu Marcinowskich[1].

Lawina zeszła samoistnie. Poprzedziły ją intensywne opady śniegu i silny południowo-zachodni wiatr, który nawiał masy śniegu do żlebu. Bezpośrednio po tym nastąpiło ocieplenie, które prawdopodobnie zdestabilizowało pokrywę śnieżną. Lawina zsuwając się po zboczu zniszczyła spory kawał lasu i obydwa schroniska[1]. Spowodowana była wyjątkowym splotem okoliczności. Władysław Cywiński podaje, że obecnie górną częścią Żlebu Marcinowskich lawiny schodzą rzadko, a dolną raz na kilkadziesiąt lat[2]. Dawniej jednak, gdy zbocze Kondratowego Wierchu było bardziej trawiaste, lawiny schodziły częściej. Witold Henryk Paryski pisze, że wielokrotnie niszczyły szałasy na Niżniej Goryczkowej Równi[6].

Lawina w 2012 roku

Druga groźna lawina ze Żlebu Marcinowskich miała miejsce w 2012 r. O godzinie 11:26 dyżurka TOPR otrzymała informację o zasypaniu przez lawinę u wylotu Żlebu Marcinowskich dwóch skialpinistek. Jedną z nich udało się odgrzebać ratownikowi, który znalazł się tam przypadkiem, w trakcie przejażdżki nartami. Narciarka nie odniosła poważniejszych obrażeń. Wkrótce na lawinisko skuterami śnieżnymi, ratrakiem i helikopterem dotarli ratownicy TOPR. Narciarki nie miały detektorów lawinowych. Ratownicy przy pomocy sond lawinowych i psów przeszukali lawinisko. O godz. 12.15 odkopali drugą narciarkę, która znajdowała się w stanie utraty przytomności. Helikopter przewiózł ją do szpitala, narciarka zmarła po kilku dniach, nie odzyskując przytomności[1].

Tę lawinę również poprzedziły obfite opady śniegu, wiatr, który przenosił duże ilości świeżego śniegu do Żlebu Marcinowskiego i w inne jary i kotliny, oraz dość gwałtowne ocieplenie. Wiatr spowodował powstanie niezwiązanych z podłożem zasp, a ocieplenie ich destabilizację. Do zejścia lawiny wystarczył niewielki bodziec, w tym przypadku było nim zgromadzenie się na jednym miejscu trzech ludzi (tuż przed lawiną wylotem Żlebu Marcinowskich przejechał jakiś narciarz), oraz upadek jednej z narciarek[1].

Ofiary

  • Władysław Gąsienica Marcinowski
  • Zofia Gąsienica-Marcinowska (z domu Stopkówna)[7]
  • Tadeusz Rutkowski
  • Józef Tumiński
  • Eugeniusz Żerański[8]

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Lawiny ze Żlebu Marcinowskich. [dostęp 2018-12-23].
  2. ↑ a b Władysław Cywiński: Tatry. Przewodnik szczegółowy. Tom 13. Kasprowy Wierch. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2008. ISBN 83-7104-011-3.
  3. ↑ Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-1-3.
  4. ↑ Z wiatrem we włosach. Opowieść o Zofii Stopka-Olesiak [data dostępu: 2019-03-01]
  5. ↑ Wyciąg narciarski w Dolinie Goryczkowej. [dostęp 2018-12-23].
  6. ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
  7. ↑ Gąsienica-Marcinowska Zofia. z-ne.pl. [dostęp 2023-02-09].
  8. ↑ Krzysztof Barcik: Historia wypadków w Tatrach XII. [w:] Portal Tatrzański [on-line]. [dostęp 2018-01-05].