PROFILPELAJAR.COM

Kwintus Lutacjusz Katulus Kapitoliński (Quintus Lutatius Catulus Capitolinus) (ur. ok. 121 p.n.e., zm. 60 p.n.e.) – konsul rzymski.

Życiorys

Syn Kwintusa Lutacjusza Katulusa, konsula w 102 p.n.e. i prawdopodobnie Domicji. W latach 102 p.n.e.-101 p.n.e. w czasie wojny z Cymbrami służył w armii pod dowództwem ojca. W 100 p.n.e. brał udział w stłumieniu ruchu trybuna ludowego Apulejusza Saturninusa. Wspomina o tym Cyceron w mowie obrończej Pro Rabirio Perduellionis Reo. W latach 90 p.n.e. - 89 p.n.e. wojował przeciw Italikom znów pod dowództwem ojca. W 87 p.n.e., gdy w wyniku wojny domowej Gajusz Mariusz i Lucjusz Korneliusz Cynna zajęli Rzym i wprowadzili politykę terroru,ojciec Katulusa spodziewając się egzekucji, popełnił samobójstwo^[1]^[2]^[3]. Po tym wydarzeniu w 86 p.n.e. Katulus zbiegł do Sulli do Grecji.

W 81 p.n.e. został pretorem. W 78 p.n.e. wybrany konsulem wraz z Markiem Lepidusem, który osiągnął konsulat dzięki poparciu Pompejusza, a wbrew opinii Sulli. Ten ostatni publicznie wyraził swoje niezadowolenie z tego, że Pompejusz ponad najgodniejszego Katulusa postawił Lepidusa^[4]^[5]. Katullus pozostawał w ostrym konflikcie ze swoim kolegą w konsulacie. Uniemożliwił mu przeprowadzenie programu cofający uregulowania Sulli: przywrócenie znaczenia trybunatowi plebejskiemu, zwrócenia skonfiskowanych majątków poprzednim właścicielom, wprowadzenia nowych ustaw przywracających rozdawnictwo zbożowe. Gdy Lepidus wszczął w końcu rebelię i zdecydował się na jawną walkę z senatem, Katulus stał się przywódcą stronnictwa przeciwnego i na mocy senatus consultum ultimum został upoważniony do stłumienia powstania. Dowództwo sił wiernych senatowi objął Pompejusz Wielki, część oddziałów rekrutując z własnych zasobów^[6]. W 77 p.n.e. Lepidus poniósł klęskę w bitwie w pobliżu Rzymu i został zmuszony do opuszczenia Italii^[7]. Mimo rozkazów Katulusa, Pompejusz nie rozwiązał swojej armii i wymógł na senacie wysłanie go do Hiszpanii na wojnę z Sertoriuszem^[8].

Lutacjusz Katulus cieszył się znacznym autorytetem w senacie, stale wspierając politykę optymatów^[9]^[10]^[11]. W czasie konsulatu otrzymał zadanie odbudowy spalonej w 83 p.n.e. świątyni Jowisza Kapitolińskiego. Gdy w czasie swojego edylatu Cezar chcąc przywrócić znaczenie stronnictwu popularów ponownie ustawił na Kapitolu posąg Mariusza i jego trofea wojenne to Katulus najostrzej sprzeciwił się temu w senacie, oskarżając Cezara o dążenie do jedynowładztwa i atak na Rzeczpospolitą^[10].

W 76 p.n.e. wszedł w kolegium pontyfików. W 73 p.n.e. poparł uniewinnienie Lucjusza Katyliny, oskarżonego o romans z westalką. Występował^[9]^[12] przeciw ustawie Aulusa Gabiniusza (lex Gabinia) przyznającej imperium (władzę równą władzy namiestników prokonsularnych we wszystkich prowincjach na głębokość 400 stadiów od morza) Pompejuszowi na wojnę z piratami. W przytoczonej^[13] przez Kasjusza Diona mowie argumentował, że nie powinno się powierzać tej samej osobie tylu stanowisk po kolei, wskazując Mariusza i Sullę jako negatywne przykłady do czego to prowadzi, że sprawy republiki powinno się powierzać wybieranym zgodnie z prawem na rok konsulom, pretorom i innym urzędnikom a nie tworzyć nadzwyczajne pełnomocnictwa, że niebezpieczne dla państwa jest składanie w ręce jednego człowieka zbyt wielkiej władzy. Według Wellejusza Paterkulusa^[9] dobrowolnie zaprzestał sprzeciwu wobec zgodnego stanowiska ogółu i zaszczytnym dla niego głosom, że w razie potrzeby jemu samemu przyznano by taką władzę. Sprzeciwiał się także ustawie Manliusza (lex Manlia) mianującej Pompejusza dowódcą w wojnie z Mitrydatesem^[14].

W 65 p.n.e. był cenzorem; zablokował usiłowania swojego kolegi Marka Krassusa przyznania obywatelstwa mieszkańcom Galii Transpadańskiej i obłożenia daniną Egiptu; w rezultacie obaj złożyli urząd nie przeprowadzając spisu^[15]. W żywocie Katona Młodszego Plutarch relacjonuje^[11] konflikt Katulusa i Katona w sprawie ukarania jednego z urzędników. Katon zarzucał Katulusowi niegodne cenzora poparcie dla nieuczciwego człowieka. W 63 p.n.e. starał się o godność najwyższego kapłana, Pontifex Maximus po zmarłym Metellusie Piusie^[15]. Kandydaturę swoją zgłosił też Cezar. Według Plutarcha^[16] Katulus obawiając się przegranej próbował przekupić Cezara, by ten wycofał swą kandydaturę, ale spotkał się z odmową. Doszło do wyborów i Katulus przegrał wybory z Cezarem^[17], mimo że powszechnie był uważany za najgodniejszego senatora.

W 63 p.n.e. doszło do spisku pod przywództwem Lucjusz Sergiusza Katyliny. W czasie obrad senatu Katulus odczytał list od Katyliny, w którym ten tłumaczy się, że opuszcza miasto oplątany siecią fałszywych zarzutów i próbuje usprawiedliwiać swoje postępowanie, a tymczasem powierza Katulusowi dbanie o swoją żonę, Orestillę i pasierbicę^[18]. Katulus tym niemniej aktywnie wspierał Cycerona w walce ze spiskiem Katyliny; występował o karę śmierci dla jego uczestników; wraz z Katonem zawzięcie sprzeciwili^[19] się wnioskom Cezara o zastosowanie tylko uwięzienia spiskowców, rzucili nawet na Cezara podejrzenia, że sam sprzyjał spiskowcom^[16] i próbowali skłonić konsula, Cycerona do podjęcia kroków przeciw Cezarowi^[20]. W 62 p.n.e. Cezar, w pierwszym dniu swojego urzędowania jako pretor, oskarżył Katulusa o niegospodarność funduszami publicznymi (disquisitio de peculatu) przy odbudowie tej świątyni i próbował przekazać pieczę nad tym zadaniem Pompejuszowi^[15]. Zdecydowany opór ze strony optymatów zmusił Cezara do poniechania tych wniosków^[21]. Zmarł w pierwszej połowie 60 p.n.e. śmiercią naturalną, jako ogólnie podziwiany i szanowany polityk^[22], który zawsze przedkładał dobro ogółu nad wszystko inne^[15] nie dożywając wojny domowej między Cezarem i Pompejuszem, która przyniosła kres republice.

Zobacz też

Drzewo genealogiczne Lutacjuszów

Przypisy

↑ Księga druga, 22. W: Wellejusz Paterkulus: Historia rzymska. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2006, s. 66-67. ISBN 83-04-04830-2.
↑ Mariusz, 44. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. edycja komputerowa www.histurion.pl.
↑ Księga XIII,74. W: Appian z Aleksandrii: Historia rzymska. edycja komputerowa www.histurion.pl.
↑ Pompejusz, 15. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. edycja komputerowa www.histurion.pl.
↑ Lucjusz Korneliusz Sulla, 34. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. edycja komputerowa www.histurion.pl.
↑ Pompejusz, 16. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. edycja komputerowa www.histurion.pl.
↑ Periocha księgi XC. W: Tytus Liwiusz: Dzieje Rzymu od założenia Miasta. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 275.
↑ Pompejusz, 17. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. edycja komputerowa www.histurion.pl.
↑ ^a ^b ^c Księga druga, 32. W: Wellejusz Paterkulus: Historia rzymska. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2006, s. 81. ISBN 83-04-04830-2.
↑ ^a ^b Gajusz Juliusz Cezar, 6. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów, TOM II. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 556. ISBN 83-04-04720.
↑ ^a ^b Katon Młodszy, 16. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. edycja komputerowa www.histurion.pl.
↑ Pompejusz, 25. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. edycja komputerowa www.histurion.pl.
↑ Urywki Księgi Trzydziestej Szóstej. W: Kasjusz Dion Kokcejanus: Historia rzymska. edycja komputerowa www.histurion.pl.
↑ Pompejusz, 31. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. edycja komputerowa www.histurion.pl.
↑ ^a ^b ^c ^d Księga Trzydziestej Siódma. W: Kasjusz Dion Kokcejanus: Historia rzymska. edycja komputerowa www.histurion.pl.
↑ ^a ^b Gajusz Juliusz Cezar, 7-8. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów, TOM II. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 557-559. ISBN 83-04-04720.
↑ Księga druga, 43. W: Wellejusz Paterkulus: Historia rzymska. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2006, s. 96. ISBN 83-04-04830-2.
↑ 34,35. W: Gajusz Salustiusz Krispus: Sprzysiężenie Katyliny. edycja komputerowa www.histurion.pl.
↑ Marek Tulliusz Cyceron, 21. W: Plutarch z Cheronei: Żywoty sławnych mężów. edycja komputerowa www.histurion.pl.
↑ 49. W: Gajusz Salustiusz Krispus: Sprzysiężenie Katyliny. edycja komputerowa www.histurion.pl.
↑ Boski Juliusz, Rozdział 15. W: Gajusz Swetoniusz Trankwillus: Żywoty Cezarów. Warszawa: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1972, s. 42.
↑ Księga druga, 48. W: Wellejusz Paterkulus: Historia rzymska. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2006, s. 106. ISBN 83-04-04830-2.