Kuchnia laotańska
Kuchnia laotańska – tradycyjna azjatycka kuchnia lokalna charakterystyczna dla mieszkańców Laosu.
Charakterystyka
Należy do kuchni Azji Południowo-Wschodniej i dzieli część tradycji kulinarnej z innymi kuchniami tego rejonu, zwłaszcza tajską, wietnamską i khmerską, choć uchodzi za nieco mniej różnorodną, zwłaszcza od kuchni tajskiej[1]. Główną potrawą jest tu ryż i makaron (sojowy, maniokowy lub ryżowy[2] fǒe[1]) z różnymi dodatkami. Kuchnię laotańską wyróżnia zróżnicowane bogactwo świeżych ziół i wyrazisty smak potraw pochodzący z użycia limonki, chilli i imbiru. Powszechnie stosowany jest kokos[2]. Szczególnie pikantne dania, w tym zupy, przygotowuje się na północy kraju[3]. Od kuchni wietnamskiej, z którą ma dużo wspólnego, rożni się m.in. tym, że jedynie sporadycznie stosuje się tu owoce morza, a znacznie częściej ryby łowione w Mekongu[2].
Na terenach porośniętych przez dżunglę część potraw gotuje się w grubym, wilgotnym bambusie, który spełnia rolę naczynia (nie pali się z uwagi na dużą zawartość wody). Można w nim przyrządzać mięso, tofu, czy warzywa.
Posiłek, najczęściej jasny i kolorowy[4], zazwyczaj składa się z zupy i dania z makaronem lub ryżem wraz z dodatkami[2]. Dania chętniej niż w krajach sąsiednich spożywa się rękoma (pałeczki nie są tu tak rozpowszechnione)[5]. Stosowanie pałeczek jest specyficzne: je się jedną pałeczką w jednej ręce i łyżką w drugiej[1].
Główne potrawy
Do głównych potraw kuchni laotańskiej należą:
- zupy charakteryzujące się kwaskowatym smakiem z uwagi na dodawanie marynowanych warzyw, często podawane na śniadanie,
- zupa z młodych pędów bambusa,
- zupa z mrówczych jaj,
- keng kalampi[6] - kapuśniak z dodatkiem chili, imbiru, trawy cytrynowej, pieczarek, kurkumy, sosu rybnego i częstokroć kawałków kurczaka[2],
- khao poon - zupa z makaronem ryżowym, wołowiną, kurczakiem lub rybą, pędami bambusa i mlekiem kokosowym[5],
- kao piac sen (makaron ryżowy w aromatycznym rosole)[4],
- khào nío[5] (kleisty ryż), najpopularniejszy dodatek do wielu dań (m.in. sałatek, ryb, mięs), a często też danie główne - jest najczęściej jedzony palcami i podawany w specjalnym koszyczku (kratip[5]),
- larb (lap, larp, laap), rodzaj pikantnej sałatki, której głównym składnikiem jest mięso mielone (lub siekane), przede wszystkim kurczak lub wieprzowina, ewentualnie ryba lub owoce morza, podawanej na zimno lub gorąco z ziołami (np. bazylią), chilli, sokiem z limonki i sosem rybnym, a także kleistym ryżem,
- pad lao (laotańska wersja tajskiego pad thai z sokiem z tamaryndowca[5]),
- paeng pet (danie z krwi kaczki pomieszanej z niektórymi gotowanymi i posiekanymi częściami i podrobami tego ptaka, z dodatkiem chili, mięty, szczypiorku i kolendry, a także szalotki i orzeszków ziemnych)[4],
- naleśniki i omlety z grillowanymi warzywami,
- kiełbasa o słodko-ostrym smaku, przyprawiona trawą cytrynową, szalotką, cukrem trzcinowym, galangalem i sosem rybnym,
- grillowane wiewiórki, nietoperze, warany, szczury i psy[1], a także, przede wszystkim na wsiach, owady[5],
- sałatka z zielonej papai z czosnkiem, sokiem limonkowym, sosem rybnym, chili i rzadziej z pomidorami, cukrem palmowym, suszonymi krewetkami i krabami[1],
- sajgonki w wersji surowej (papier ryżowy moczony, bez smażenia),
- bagietki (pozostałość wpływów francuskich, głównie w Wientian) podawane w formie kanapek, np. z kurczakiem, czy awokado,
- khào jįi pátêh - rozkrojona bagietka z pasztetem przypominającym europejską mielonkę[1],
- suszone ryby[5],
- kaipan - przekąska przygotowywana ze świeżych wodorostów wyłowionych z Mekongu, specjalność Luang Prabang, spożywana tylko w suchych miesiącach zimowych (od października do kwietnia, kiedy to rzeka ma niski poziom wody)[5],
- orzechy nerkowca z liśćmi kafiru,
- khao nom kok[5] (kuliste ciastka kokosowe),
- chipsy z batatów,
- zielone papryczki maczane w soli[3][7].
Napoje
Dania popijane są lokalnym piwem (głównie Beer Lao, którego odmiana beczkowa bįa sòt dostępna jest tylko w piwiarniach Wientianu). Ciemne i słodkawe piwo palmowe Lao Bia jest produkowane w Sawannakhécie. Produkuje się też ryżową wódkę lào-láo pitą samodzielnie lub popijaną wodą (woda pitna nosi nazwę nâam deum). W domach spożycie tej wódki ma postać rytualną. Pierwszą porcję składa się w ofierze duchom domowym, a goście, by nie urazić gospodarzy, muszą wypić co najmniej jedną kolejkę. Na wsiach pędzona jest słabsza odmiana wódki o nazwie lào-hái trzymana w dzbanach. Na etapie fermentacji dodaje się do niej nieprzegotowaną wodę, co jest niebezpieczne dla zdrowia. Wiejską wódkę pije się przez rurki trzcinowe ze wspólnego dzbanka[1]. Popularna jest miejscowa kawa uprawiana np. na płaskowyżu Bolaven[3]. Podaje się ją jako mocny i bardzo słodki napój (czarna to kąa-fáe, a pozbawiona cukru to baw sai nâam-tąan).
Przypisy
- ↑ a b c d e f g ChinaCh. Williams ChinaCh., JoannaJ. Białko JoannaJ., Azja południowo-wschodnia, Bielsko-Biała: Pascal, s. 361-362, 373, 2004, ISBN 83-7304-258-X, OCLC 749634227 [dostęp 2020-11-25] . Brak numerów stron w książce
- ↑ a b c d e Kuchnia laotańska - potrawy, produkty, co zjeść [online] [dostęp 2020-11-24] (pol.).
- ↑ a b c Jedzenie w Laosie – przysmaki, których warto spróbować! [online], Let's Get Lost!, 26 kwietnia 2016 [dostęp 2020-11-24] (pol.).
- ↑ a b c Thailand Trip Kuchnia laotańska - 12 najlepszych dań laotańskich do wypróbowania
- ↑ a b c d e f g h i Viola and theV.t. World Viola and theV.t., CO ZJEŚĆ W LAOSIE?15 (PRZY)SMAKÓW LAOSU [online], Viola and the World, 23 marca 2019 [dostęp 2020-11-24] (pol.).
- ↑ Smaki Laosu to przepyszne piwo, marynowane w przyprawach warzywa, ryby i mięso [online], abcindochiny.pl [dostęp 2020-11-24] (pol.).
- ↑ y, Kuchnia Laosu - co dobrego da się zjeść? [online], Okiem Maleny, 19 lutego 2017 [dostęp 2020-11-24] (pol.).
|
|