Ten artykuł dotyczy zachodniego obszaru dawnej Rzeczypospolitej. Zobacz też: Kresy.

Kresy Zachodnie – określenie stosowane w odniesieniu do terytoriów, które w różnych okresach stanowiły zachodnie pogranicze państwa polskiego.

Określenie jest kalką terminu Kresy Wschodnie, jednak nie przyjęło się ono równie powszechnie w świadomości Polaków^[1]. Pierwotnie nazwa odnosiła się do obszarów I Rzeczypospolitej, które po 1815 roku znalazły się poza Królestwem Polskim – w zaborze pruskim, tj. Pomorze Gdańskie, Ziemia chełmińska, Poznańskie i Warmia; termin zastał wprowadzony w 1860 roku przez Jana Zachariasiewicza^[2].

Kresami Zachodnimi po 1918 roku określano Pomorze Zachodnie, Pomorze Słupskie, Dolny Śląsk i Śląsk Opolski^[3]. Czasami określenie to używane było także w odniesieniu do południowo-wschodniej części Górnego Śląska^[4]. Według niektórych ówczesnych publicystów były to ziemie sięgające do rzek Odry i Nysy^[5]. Przykładem ówczesnego zastosowania pojęcia jest np. Związek Obrony Kresów Zachodnich^[6].

W okresie międzywojennym ludność Pomorza i Wielkopolski stanowiła polityczne zaplecze Endecji, która w stosunku do obozu skupionego wokół Józefa Piłsudskiego zachowywała rezerwę bądź niechęć. Przyczyną takiej postawy była wcześniejsza współpraca marszałka z państwami centralnymi, a podczas kształtowania się granic Polski jego większe zainteresowanie włączeniem Kresów Wschodnich niż walką o kształt granicy na zachodzie^[7][8].

Po 1945 roku nazwy tej używano również względem Ziem Odzyskanych, gdzie przesiedlono mieszkańców Kresów Wschodnich^[9].

• 
  Jan Zachariasiewicz – twórca pojęcia kresów zachodnich
• 
  Mapa narodowościowa ówczesnych wschodnich Niemczech, w tym ziem zaboru pruskiego (z pominięciem niemieckojęzycznej ludności), na podstawie spisu z 1910 r.
• 
  Niemiecka mapa obszarów polskojęzycznych (na zielono) i niemieckojęzycznych (na pomarańczowo) w ówczesnych wschodnich Niemczech, na podstawie spisu ludności z 1910 r.
• 
  Juliusz Trzciński – prezes Rady Naczelnej Związku Obrony Kresów Zachodnich

• Ostsiedlung
• Kolonizacja w Polsce
• Instytut Zachodni im. Zygmunta Wojciechowskiego
• Kulturkampf
• Hakata
• Komisja Kolonizacyjna

• Grzegorz Łukomski: Kresy Zachodnie. Gospodarcze i społeczne znaczenie polskich kresów. T. 10. Wrocław: Wydawnictwo GAJT, 2015, s. 333, seria: Wrocławskie Spotkania z Historią Gospodarczą, spotkanie X. ISBN 978-83-62584-76-5.
• Tomasz Głowiński: Walka o kresy zachodnie 1918-1921. Książnica Polska, 1991, seria: Szkice Historyczne historia.
• kresy. W: Encyklopedia Gazety Wyborczej. Wyd. 1. T. Tom 9: krema – ludno. Kraków: Mediasat Poland / Mediasat Group S.A., Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Agora S.A., s. 9−10. ISBN 83-89651-44-0. ISBN 84-9789-829-X.