PROFILPELAJAR.COM

Kosatkowate
	; Tofieldia calyculata i T. pusilla
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	kosatkowate
	Nazwa systematyczna
	Tofieldiaceae Takht.; Bot. Zhurn. (Moscow & Leningrad) 17 (12): 65 (Jan-Jul 1995)
	Typ nomenklatoryczny
	Tofieldia Huds.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kosatkowate (Tofieldiaceae Takht.) – rodzina roślin jednoliściennych z rzędu żabieńcowców. Obejmuje trzy^[3] lub cztery^[4] rodzaje obejmujące ok. 30 gatunków^[2]^[4]. Rośliny te występują w strefie klimatu umiarkowanego i okołobiegunowego na półkuli północnej (jedynie Isidrogalvia występuje w północnej części Ameryki Południowej)^[3]^[2]^[4]. W południowej części zasięgu rosną zwykle na obszarach górskich^[4]. W Europie rosną dwa gatunki – kosatka kielichowa Tofieldia calyculata i Tofieldia pusilla^[3], przy czym do polskiej flory zaliczany jest tylko pierwszy z nich^[5].

Morfologia

Pokrój: Niewielkie, zielne rośliny kłączowe^[4] o kłączu płożącym i wzniesionej, niepodzielonej, rzadziej rozgałęziającej się łodydze^[6].

Liście: Liście odziomkowe, skrętoległe^[6], izobilateralne, równowąskie, zachodzące na siebie u nasady^[7]^[4].

Kwiaty: Drobne, zebrane w groniaste kwiatostany wyrastające na głąbiku, u nasady otoczone przez niewielkie podkwiatki, niekiedy zrośnięte w kieliszek. Okwiat pojedynczy, o wolnych listkach. Owocolistki częściowo zrośnięte u nasady, z osobnymi szyjkami słupka (zrośniętymi tylko u Isidrogalvia)^[7]. Pręcików jest 6 (tylko u Pleea 9, czasem 10 lub więcej^[6]), krótszych lub dłuższych od okwiatu^[4].

Owoce: Torebki^[7] okryte trwałymi listkami okwiatu. Zawierają 5 lub więcej nasion^[4].

Systematyka

Rodzina kosatkowatych włączana była często do innych rodzin. Dahgren i in. (1985) umieścili ją w szeroko ujętej rodzinie melantkowatych Melanthiaceae, razem z przedstawicielami Nartheciaceae i Petrosaviaceae. W systemie Takhtajana (1997) włączana jest do rzędu melantkowców (Melanthiales ), zaś Tamura (1998) umieścił zaliczane tu rodzaje w rodzinie Petrosaviaceae, razem z Nartheciaceae^[2]. W systemie Cronquista (1981) rośliny tu współcześnie zaliczane włączone były do szeroko wówczas definiowanej rodziny liliowatych (Liliaceae)^[8]. W systemie Reveala (1999) rodzina została umieszczona w rzędzie kosatkowców (Tofieldiales Reveal & Zomlefer)^[9]. W XX wieku przez wielu autorów wskazywana była jako prawdopodobnie bazalna wśród jednoliściennych^[6]. W systemie Takhtajana (2009) włączona do rzędu Petrosaviales^[6].

Pozycja według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jedna z rodzin z rzędu żabieńcowców Alismatales. Zajmuje w nim pozycję bliską bazalnej, poprzedzona tylko starszymi obrazkowatymi Araceae^[2].

żabieńcowce

obrazkowate Araceae

kosatkowate Tofieldiaceae

	żabiściekowate Hydrocharitaceae

	łączniowate Butomaceae

żabieńcowate Alismataceae

bagnicowate Scheuchzeriaceae

onowodkowate Aponogetonaceae

świbkowate Juncaginaceae

Maundiaceae

posydoniowate Posidoniaceae

	rupiowate Ruppiaceae

	bałwanicowate Cymodoceaceae

	zosterowate Zosteraceae

	rdestnicowate Potamogetonaceae

Podział na rodzaje^[10]

Harperocallis McDaniel (łączony jest z Isidrogalvia Ruiz & Pav., przy czym w jednych ujęciach za nazwę ważną uznawana jest pierwsza z nich^[11]^[4], a w innych – druga^[10])
Pleea Michaux
Tofieldia Huds. – kosatka (tu też włączany jest rodzaj Triantha (Nutt.) Baker^[10])

Zgodnie z wynikami badań filogenetycznych rodziny rodzaj Pleea jest siostrzany wobec pozostałych, Isodrogalvia dla Harperocallis, a Tofieldia dla Triantha^[7]. Niektóre opracowania nie wyróżniają w rodzinie rodzajów Isidrogalvia i Triantha^[2].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-10-25] (ang.).
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 927, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 121. ISBN 978-1842466346.
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer Netherlands, 2009, s. 596-599. ISBN 978-1-4020-9609-9.
↑ ^a ^b ^c ^d Hiroshi Azuma i Hiroshi Tobe. Molecular phylogenetic analyses of Tofieldiaceae (Alismatales): family circumscription and intergeneric relationships. „Journal of Plant Research”. DOI: 10.1007/s10265-010-0387-5.
↑ James L. Reveal: Families Placed in Liliaceae by Cronquist. University of Maryland. [dostęp 2010-06-22]. (ang.).
↑ Crescent Bloom: Tofieldia. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c List of Genera in TOFIELDIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2020-07-11] (ang.).
↑ Genera of Tofieldiaceae. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network – (GRIN). [dostęp 2010-06-22]. (ang.).