PROFILPELAJAR.COM

Korkoząb ciemny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	chropiatkowce
Rodzina	chropiatkowate
Rodzaj	korkoząb
Gatunek	korkoząb ciemny
	Nazwa systematyczna
	Phellodon melaleucus (Sw. ex Fr.) P. Karst.; Revue mycol., Toulouse 3(no. 9): 19 (1881)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Korkoząb ciemny (Phellodon melaleucus (Sw. ex Fr.) P. Karst.) – gatunek grzybów należący do rodziny chropiatkowatych (Thelephoraceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phellodon, Thelephoraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowali w 1815 roku Olof Swartz i Elias Fries nadając mu nazwę Hydnum melaleucum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1881 roku Petter Adolf Karsten, przenosząc go do rodzaju Phellodon^[1].

Niektóre synonimy^[2]:.

Calodon alboniger (Peck) Seeler 1942
Calodon graveolens (Pers.) Quél. 1886
Hydnellum albonigrum (Peck) Ragab 1953
Hydnellum graveolens (Delastre) P. Karst. 1879
Hydnellum melaleucum (Fr.) P. Karst. 1879
Hydnum albonigrum Peck 1898
Hydnum delicatum Schwein. 1832
Hydnum ellisianum (Banker) Sacc. & Trotter 1912
Hydnum fuscum Berk.
Hydnum graveolens (Pers.) Fr. 1838
Hydnum leptopus var. graveolens Pers. 1825
Hydnum melaleucum Sw. ex Fr. 1815
Hydnum pygmaeum Yasuda 1921
Phellodon alboniger (Peck) Banker 1906
Phellodon brunneoroseus Snell, E.A. Dick & H.A.C. Jacks. 1956
Phellodon delicatus (Schwein.) Banker (1906)
Phellodon ellisianus Banker 174 (1906)
Phellodon graveolens (Pers.) P. Karst. (1882)
Phellodon niger var. alboniger (Peck) K.A. Harrison(1961)
Sarcodon pygmaeus (Yasuda) S. Ito (1955)

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r.^[3] W checklist W. Wojewody z 2003 jest opisany pod błędną nazwą Phellodon connatus^[4] (według Index Fungorum P. connatus to synonim Phellodon tomentosus).

Morfologia

Kapelusz

Pojedynczy ma średnicę 1–4 cm, jest okrągły, cienki i lejkowato wklęsły. Często kapelusze jednak zrastają się z sobą. Taka zrośnięta grupa owocników może od góry wyglądać jak jeden duży owocnik, ale pod spodem ma wiele trzonów. Powierzchnia błyszcząca, naga i pofałdowana lub chropowata i niewyraźnie koncentrycznie strefowana. Ma kolor czerwono-brązowy, czarno-brązowy, szaroczarny, u starszych okazów granatowo-czarny lub niemal czarny. Często przyjmuje fioletowy odcień. Zewnętrzna, szeroka strefa przyrostu jest biała, wyraźnie kontrastująca z ciemnym środkiem^[5]^[6].

Hymenofor

W postacie białych lub szarych kolców o długości 1–2 mm^[6].

Trzon

Wysokość 1–2 cm, grubość 1–5 mm, walcowaty lub spłaszczony. Powierzchnia gładka lub pokryta drobnymi włókienkami, brązowo-czarna^[6].

Miąższ

O lekko gorzkim smaku i słabym zapach kozieradki^[6]. Pod wpływem KOH barwi się na oliwkowo-zielono^[5].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki niemal kuliste o rozmiarach 3,5–4,5 × 3–4 μm^[6].

Występowanie

Występuje w Europie i jest rzadki^[6], w Irlandii np. znany jest tylko z 3 stanowisk^[5]. W Polsce gatunek bardzo rzadki. W polskiej literaturze mykologicznej do 2003 r. opisano 10 jego stanowisk, ale niektóre są z końca XIX w. i pierwszej połowy XX w^[4]. W nowszych (lata 2008–2011), amatorskich doniesieniach hobbystów-grzybiarzy opisano i udokumentowano 7 innych stanowisk tego gatunku^[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający^[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Wielkiej Brytanii, Norwegii, Holandii^[4].

Rośnie w lasach świerkowych i sosnowych, szczególnie na podłożu piaszczystym, często wśród mchów. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada^[3]^[4].

Znaczenie

Saprotrof, grzyb niejadalny.

Gatunki podobne

Dwa inne występujące w Polsce gatunki korokozębów (korkoząb pozrastany Phellodon confluens i korkoząb kieliszkowaty Phellodon tomentosus) odróżniają się jaśniejszymi owocnikami o brązowym odcieniu. Odróżnienie korkozębu ciemnego od najbardziej podobnego korkozębu czarniawego (Phellodon niger) jest trudne, obydwa te gatunki mają bowiem czarniawe odcienie i zapach kozieradki. Korkoząb czarniawy ma jednak bardziej ciemny miąższ. Odróżnienie starych okazów tych dwóch gatunków grzybów jest morfologicznie właściwie niemożliwe. Pomaga badanie odczynnikiem KOH; miąższ k. ciemnego wybarwia się na oliwkowo-zielony kolor, k. czarniawego nie^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-19] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d Northern Ireland Priority species [online] [dostęp 2013-06-05] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Rogers Mushroom [online] [dostęp 2013-06-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] .
↑ Atlasa grzybów. [dostęp 2013-06-05].
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.