Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza

Konwencja o prawie morza
Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza, sporządzona w Montego Bay dnia 10 grudnia 1982 r.
Inne określenia

Konwencja jamajska, Konstytucja dla mórz i oceanów[1]

Przedmiot regulacji

Prawo morza

Podpisanie

10 grudnia 1982
Montego Bay

Wejście w życie

16 listopada 1994[2]

Depozytariusz

Sekretarz Generalny ONZ

Liczba sygnatariuszy

165[3]

Język oryginału

angielski, arabski, chiński, francuski, hiszpański i rosyjski

Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza (Konwencja jamajska, Konwencja o prawie morza, ang. United Nations Convention on the Law of the Sea; UNCLOS) – umowa międzynarodowa wypracowana podczas obrad III Konferencji Prawa Morza ONZ, podpisana 10 grudnia 1982 w Montego Bay na Jamajce. Obecnie stanowi podstawowy dokument prawny w dziedzinie prawa morza[1]. Została ratyfikowana przez 168 państw i Unię Europejską[3]. Również państwa, które konwencji nie ratyfikowały (jak np. Stany Zjednoczone) a nawet jej nie podpisały (np. Turcja) wskazują na tę umowę jako na kodyfikację zwyczajowego prawa morza i powołują się na jej postanowienia[4].

Polska ratyfikowała Konwencję 6 listopada 1998 r. na podstawie ustawy z 2 lipca 1998[5] Dokument ratyfikacyjny został przekazany depozytariuszowi 13 listopada 1998 r. zgodnie z artykułem 306 konwencji[6]

Historia

Konwencja jamajska nie jest pierwszą umową wielostronną regulującą kwestie związane z prawem morza. Najważniejszymi aktami ją poprzedzającymi są cztery konwencje opracowane przez Organizację Narodów Zjednoczonych podczas I Konferencji Prawa Morza w 1958 w Genewie[7]. Uregulowały one podstawowe zagadnienia związane z morzem terytorialnym i strefą przyległą, morzem otwartym, rybołówstwem i konserwacją zasobów żywych morza otwartego oraz szelfem kontynentalnym[8]. Nie była to jednak pełna kodyfikacja, a część kwestii spornych pozostała nierozstrzygnięta[8]. Rozwiązania nie przyniosła również II Konferencja z 1960 roku. W związku z powyższym ONZ postanowiło o rozpoczęciu prac nad nowym porozumieniem, które objęłoby swym zasięgiem jak najszerszy zakres kwestii wymagających uregulowania[8].

Trzecia konferencja prawa morza ONZ rozpoczęła się 3 grudnia 1973 w Nowym Jorku i zakończyła 10 grudnia 1982 w Montego Bay[8]. W jej pracach wzięło udział 157 uczestników, którzy obradowali podczas jedenastu sesji[8]. W wyniku jej działań opracowano i przyjęto Konwencję o prawie morza, która oprócz kodyfikacji dotychczasowych zwyczajów, wprowadziła nowe regulacje obejmujące sposoby eksploatacji, badania i ochrony poszczególnych obszarów morskich[8]. Powyższe względy spowodowały uznanie III konferencji prawa morza ONZ za jedną z największych i najbardziej znaczących konferencji w historii stosunków międzynarodowych[8].

Struktura

     Państwa, które ratyfikowały Konwencję

     Państwa, które podpisały Konwencję, lecz jej nie ratyfikowały

     Pozostałe państwa

Konwencja obejmuje łącznie 320 artykułów i 9 załączników. Ujęta została w 17 części, spośród których część dodatkowo podzielono na rozdziały i podrozdziały.

  • I. Wstęp
  • II. Morze terytorialne i strefa przyległa
  • III. Cieśniny wykorzystywane do żeglugi międzynarodowej
  • IV. Państwa archipelagowe
  • V. Wyłączna strefa ekonomiczna
  • VI. Szelf kontynentalny
  • VII. Morze pełne
  • VIII. Reżim prawny wysp
  • IX. Morza zamknięte lub półzamknięte
  • X. Prawo dostępu państw śródlądowych do morza i od strony morza oraz wolność tranzytu
  • XI. Obszar
  • XII. Ochrona i zachowanie środowiska morskiego
  • XIII. Morskie badania naukowe
  • XIV. Rozwijanie i przekazywanie technologii morskiej
  • XV. Załatwianie sporów
  • XVI. Postanowienia ogólne
  • XVII. Postanowienia końcowe

Postanowienia

Konwencja dokonała klasyfikacji obszarów morskich, wyznaczając ich zasięg oraz określając takie pojęcia jak prawo pościgu, prawo wizyty i rewizji, czy piractwo.

Ponadto na mocy Konwencji utworzono: Międzynarodową Organizację Dna Morskiego, Międzynarodowy Trybunał Prawa Morza oraz Komisję Granic Szelfu Kontynentalnego[1]. Ze względu na duży zakres regulacji, przedmiotowy i przestrzenny (morza to powierzchnia 2/3 Ziemi), konwencję określa się jako "konstytucję mórz". W zasadzie poza zakresem regulacji konwencji znalazła się jedynie działalność wojskowa na morzu, z wyjątkiem praw żeglugowych[9].

Klasyfikacja obszarów morskich

Obszary wchodzące w skład terytorium państwowego (wód terytorialnych):

Obszary podlegające ograniczonej jurysdykcji lub suwerenności państw:

Obszary poza granicami jurysdykcji państw:

Przypisy

  1. ↑ a b c Prawo Morza. poznajmyonz.pl. [dostęp 2009-05-23].
  2. ↑ The United Nations Convention on the Law of the Sea (a historical perspective). un.org. [dostęp 2009-05-23]. (ang.)., United Nations, Treaty Collection: Law of the Sea.
  3. ↑ a b Chronological lists of ratifications of, accessions and successions to the Convention and the related Agreements as at 23 January 2013. un.org. [dostęp 2013-04-20]. (ang.).
  4. ↑ D.R. Bugajski, Prawa żeglugowe okrętu w świetle prawa międzynarodowego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009, s. 20, ISBN 978-83-7383-351-7.
  5. ↑ Dz.U. 1998 nr 98 poz. 609
  6. ↑ Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza z 10 grudnia 1982 (Dz.U. 2002 nr 59 poz. 543), Oświadczenie Rządowe z 23 czerwca 2001 r. w sprawie mocy obowiązującej Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza z 10 grudnia 1982 (Dz.U. 2002 nr 59 poz. 544).
  7. ↑ Remigiusz Bierzanek, Janusz Symonides: Prawo międzynarodowe publiczne. Wyd. 8. Warszawa: LexisNexis, 2008, s. 219-220. ISBN 978-83-7334-294-1.
  8. ↑ a b c d e f g Remigiusz Bierzanek, Janusz Symonides: Prawo międzynarodowe publiczne. Wyd. 8. Warszawa: LexisNexis, 2008, s. 220. ISBN 978-83-7334-294-1.
  9. ↑ D.R. Bugajski, Prawa żeglugowe okrętu w świetle prawa międzynarodowego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009, ss. 380, ISBN 978-83-7383-351-7.

Bibliografia

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.

Linki zewnętrzne