Kong (góry)

Mapa Afryki z 1805 przedstawiająca góry Kong
Góry Kong na mapie Afryki Zachodniej z 1839

Kong (ang. Mountains of Kong) – nieistniejące w rzeczywistości pasmo górskie, umieszczone omyłkowo na mapach Afryki w 1798 roku i uważane za naprawdę istniejące do lat 90. XIX wieku[1]. Łańcuch gór Kong miał ciągnąć się przez całą Afrykę Zachodnią, oddzielając region Gwinei od wnętrza kontynentu (Sudanu), łącząc się dalej na wschodzie z również nieistniejącym pasmem Gór Księżycowych.

Góry Kong pojawiły się po raz pierwszy na mapie angielskiego kartografa Jamesa Rennella, towarzyszącej książce Travels in the Interior Districts of Africa z opisem wyprawy Mungo Parka po Afryce[2][1]. Pasmo pojawiło się wkrótce na kolejnych mapach: w 1804 roku na niemieckiej mapie Johanna Reineckego (jako Gebirge Kong[2]), a w rok później na mapie Johna Cary'ego, który połączył je po raz pierwszy z Górami Księżycowymi[2].

W polskiej literaturze góry Kong wspomina m.in. Rys geografii powszechnej z 1846 roku[3] ("GÓRY. PASMA GÓR. Trzy, jak się zdaje, są główne: Atlas w Barbaryi, Góry Kong na południo-zachód Sudanu; Góry Księżycowe, na południo-zachód Abissynii.", str. 107-108), a także Krótki przegląd kuli ziemskiej...' jeszcze w 1901 roku[4].

Na pierwszych mapach góry Kong miały uniemożliwiać ujście rzeki Niger do Oceanu Atlantyckiego – Niger miał wysychać w obszarze bezodpływowym wewnątrz kontynentu. Na mapach z późniejszego okresu góry mają już krótszy przebieg, a Niger swobodnie uchodzi do Atlantyku – zgodnie z odkryciami Richarda i Johna Landerów.

Z czasem, mimo częściowego podważenia przebiegu gór[2], pasmo nadal pojawiało się, choć już na krótszym odcinku[5]. Ogółem zidentyfikowano 40 map wydanych w latach 1798−1892, które przedstawiały góry Kong[2][6]. Utrzymywanie się tych gór na mapie pomimo braku potwierdzenia ich istnienia można tłumaczyć tym, że XIX-wieczna kartografia „opierała się częściowo na nielogicznych czynnikach, takich jak estetyka, przyzwyczajenie czy potrzeba zapełnienia białych plam”[6].

Ostatecznie do wymazania tego fikcyjnego pasma górskiego doszło dzięki wyprawie francuskiego badacza Louisa Gustave'a Bingera, którego ekspedycja w latach 1887−1889 prowadziła badania nad rzeką Niger[2].

Omyłkowo nazwa gór pojawiła się jeszcze w 1928 roku w indeksie rzeczowym Bartholemew's Oxford Advanced Atlas oraz w 1995 roku w Goode's World Atlas[2][7].

Przypisy

  1. ↑ a b Delaney J.: Evolution of the Map of Central, East & West Africa. Princeton University. [dostęp 2014-01-23]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g Garfield S., 2012, On The Map, roz. 11, The Legendary Mountains of Kong, Profile Books, ISBN 978-1-84668-510-1
  3. ↑ Lejowa E.: Krótki przegląd kuli ziemskiej czyli nauka geografii powszechnej w pytaniach i odpowiedziach podług najlepszych źródeł opracowana i przeznaczona dla wieku dziecięcego przez E. Lejową. 1901. [dostęp 2014-01-23]. (pol.).
  4. ↑ Ansart F.X.: Rys geografii powszechnej. 1846. [dostęp 2014-01-23]. (pol.).
  5. ↑ Stock R., 2004, Africa South of the Sahara: A Geographical Interpretation, The Guilford Press, ISBN 1-57230-868-0.
  6. ↑ a b Bassett T.J., Porter P.W., 1991 'From the Best Authorities': The Mountains of Kong in the Cartography of West Africa, The Journal of African History, 32, 1, 1991.
  7. ↑ Ken Jennings, Maphead, S McArthur, wyd. 1st Scribner hardcover ed, New York: Scribner, 2011, ISBN 978-1-4391-6717-5, OCLC 687665983.