Widok na Kocioł Morskiego Oka z Przełęczy pod Chłopkiem
Widok z południowej strony
Wielki Piarg i szczyty grani głównej Tatr
Kocioł Morskiego Oka (niem. Fischseekessel , słow. Kotlina Morského oka , węg. Halastavi-katlan [1] ) – duży kocioł lodowcowy w Dolinie Rybiego Potoku w polskich Tatrach Wysokich [2] . Znajduje się w nim największe jezioro Tatr Polskich i w ogóle całych Tatr – Morskie Oko . Od północnej strony kocioł zamknięty jest morenowym wałem, który jest jedną z najbardziej typowych moren czołowych w Tatrach [3] . Stoi na niej Schronisko PTTK nad Morskim Okiem . Z pozostałych trzech stron kocioł otaczają szczyty górskie. Obramowanie kotła Morskiego Oka tworzą:
Kocioł Morskiego Oka powstał na zbiegu trzech jęzorów lodowcowych spływających spod Rysów: z Bańdziocha i z Dolinki za Mnichem . W otoczeniu kotła znajdują się najwyższe szczyty Polski; ma on dobrze wykształcone cechy typowe dla kotłów lodowcowych: trójpiętrowy układ kotłów, lodowcowe podcięcia zboczy, moreny boczne i ogładzenia skał[3] . Z otaczających go szczytów uchodzą do kotła wielkie żleby : Marchwiczny Żleb , Urwany Żleb , Szeroki Żleb , Mnichowy Żleb , Cubryński Żleb , Żleb Krygowskiego , Owczy Żleb , Żleb spod Diabłów , Apostolski Żleb , Apostolska Depresja i Żabi Żleb [2] . Znoszony przez nie materiał skalny utworzył wielkie piargi stopniowo zasypujące jezioro. Największe znajdują się nad południowym jego brzegiem: Szeroki Piarg , Skalnisty Piarg , Zielony Piarg i Kosowinowy Piarg . Obejmowane są wspólną nazwą Wielki Piarg [5] . Materiał skalny zniesiony Szerokim Żlebem zasypał część jeziora tworząc Półwysep Miłości , a stożek napływowy z Żabiego Żlebu na przeciwległym brzegu jeziora utworzył półwysep Biały Piarżek . W podnóża szczytów otaczających kocioł wcinają się zatoki Ucho i Hińczowa Zatoka [2] . Badania geofizyczne wykazały, że średnia miąższość zniesionych z gór i akumulowanych na dnie kotła osadów wynosi 5,6–6,5 m, a stożek napływowy na przedłużeniu Półwyspu Miłości ciągnie się 100 m w głąb jeziora, dzieląc je na część północną i południową[6] .
Szlaki turystyczne
Dookoła Morskiego Oka prowadzi czerwono znakowany szlak turystyczny. Odchodzą od niego szlaki w wyższe partie Tatr[4] :
dookoła Morskiego Oka. Czas przejścia 35 min.
schronisko PTTK nad Morskim Okiem – Czarny Staw pod Rysami – Rysy. Czas przejścia: 3:50 h, ↓ 3:10 h[4]
schronisko PTTK nad Morskim Okiem – Szpiglasowa Przełęcz . Czas przejścia 2:15 h, ↓ 1:40 h[4]
Przypisy
↑ Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych [online] [dostęp 2020-01-23] [zarchiwizowane z adresu 2006-09-24] .
↑ a b c Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2020-01-25] .
↑ a b Józef J. Nyka Józef J. , Tatry Polskie. Przewodnik , wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3 . Brak numerów stron w książce
↑ a b c d Tatry Wysokie i Tatry Bielskie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000 , Warszawa: Wydawnictwo Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2006, ISBN 83-87873-26-8 . Brak numerów stron w książce
↑ Władysław W. Cywiński Władysław W. , Cubryna , t. 8, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2001, ISBN 83-7104-026-1 . Brak numerów stron w książce
↑ Maria M. Baumgart-Kotarba Maria M. i inni , Cechy geomorfologiczne i sedymentologiczne misy jeziornej Morskiego Oka i górnej części Doliny Rybiego Potoku w świetle badań geofizycznych [online] [dostęp 2020-01-28] .